جنگ، فقط در دنیای بیرون اتفاق نمی افتد

به گزارش خبرگزاری برنا به نقل از  روابط عمومی مراکز فرهنگی_ هنری منطقه ۸ و فرهنگسرای گلستان، جلسه نقد و بررسی رمان «لم یزرع» نوشته محمدرضا بایرامی، عصر دیروز ۲۸۸ دی ماه با حضور نویسنده کتاب، حسین فتاحی و محمدرضا گودرزی به عنوان منتقد در فرهنگسرای گلستان و در قالب برنامه «ترنم قلم» برگزار شد.

حسین فتاحی، در ابتدای نشست خلاصه ای از داستان را تعریف و بیان کرد:  ماجرای داستان در عراق اتفاق می افتد. شخصیت اصلی داستان یک پسر جوان شیعه است به نام سعدون. آب قطع می شود و سعدون می رود ببیند چه شده که با دختری به نام اهلی روبه رو می شود و از هم خوششان می آید و بعد می فهمد که او سنی است.

نویسنده مجموعه «پیامبران» در ادامه بیان کرد: سعدون به خواستگاری اهلی می رود و پدر او می گوید با توجه به این که تو شیعه و ما سنی هستیم، این وصلت ممکن نیست و پیش از این هم در این منطقه، اتفاق مشابهی افتاده که باعث شده کاروان عروسی را به رگبار ببندند. به همین خاطر سعدون تصمیم می گیرد به جنگ برود و فکر می کند عشق به وطن بزرگ تر از علاقه به اهلی است اما...

به گفته فتاحی، یک رمان خوب، از دو جهت ممتاز است. یک به جهت ساختاری و دوم به خاطرمضمونی که به آن پرداخته. اگر هر کدام از این دو جنبه، ضعیف باشد یک جای کار می لنگد. پس باید هم ساختار خوبی وجود داشه باشد و هم حرف عمیقی مطرح شود.

نویسنده کتاب «تکه ای از آسمان» گفت: در رمان «لم یزرع» بایرامی، یک زنجیره به هم پیوسته از روابط علت و معلولی وجود دارد. این چینش پازلی یک جور تنوع و تازگی ایجاد کرده و موجب شده که نمی توان این رمان را حدس زد و خواننده هر لحظه با یک صحنه جدید رو به رو می شود.

فتاحی به چینش پازلی «لم یزرع» اشاره و بیان کرد: نکته دوم پرداخت داستان است. چراکه روایت، دائم در حال رفت و برگشت است و این چینش پازلی به پرداخت مناسب خود نیاز دارد.

این نویسنده کودک و نوجوان همچنین جنگ را فراتر از جنگ میان دو کشور دانست و افزود: در این رمان می بینیم که جنگ بین شیعه و سنتی ریشه در باورهای غلط خانواده ها دارد. شاید اگر این باورهای اشتباه وجود نداشت، سعدون به جنگ نمی رفت و شهید نمی شد.

فتاحی علاوه بر جنگ بیرون به جنگ درون هم اشاره کرد و گفت: همان اندازه که یک دیکتاتور، چون صدام باعث جنگ می شود دو پدر هم موجب نابودی فرزندان خود می شوند. به عبارتی ما در خانه هامان هم با این جهل مواجهیم و جهلی که جنگ ایران و عراق را به وجود می آورد در و در زندگی های ما نهادینه شده است.

نوآوری در پرداخت، نقطه قوت «لم یزرع» است

محمدرضا گودرزی، دیگر منتقد برنامه «ترنم قلم» هم به برجستگی هایی که در روایت این رمان وجود دارد اشاره و بیان کرد: راوی در این رمان، از یک نظر راوی دانای کل است و از زاویه دیگر، نویسنده از یک صدایی استفاده و قسمت های متفاوت متن را به کمک آن صدا هم وصل کرده که می توان آن را   «راوی- نویسنده» دانست و این یک حالت نوآورانه است.

به گفته این منتقد، زیر این آسمان کبود همه چیز تکراری است. کسی مضمون جدید ندارد اما پرداخت ها متفاوت است و همین شیوه پرداخت به برخورد نوآورانه با یک موضوع می انجامد.

گودرزی، مهم ترین عنصر داستانی در این رمان را تعلیق  دانست و گفت: در این رمان، مدام، تعلیق در تعلیق وجود دارد. چرا سعدون را بازداشت کردند؟ آیا ب اهلی می رسد؟ چه اتفاقی برای او می افتد؟ و همین تعلیق، خواننده را تا انتها با خود همراه می کند.

این منتقد ادبی توجه به اسطوره را نکته دیگری برشمرد که در «لم یزرع» به آن پرداخته شده و گفت: آنجا که پدر سعدون برای او گور می کند تا او را بکشد و با این کار خانواده را نجات دهد، ما یاد رستم می افتیم. همان طور که در بخش هایی از داستان، شهریار زورگو و ستگر «هزار و یک شب» را به خاطر می آوریم.

گودرزی همچنین گفت: ما در رمان لم یزرع، سه زمان داریم که در کنار هم هستند. یک «اکنون» داریم. یک «گذشته» و یک «گذشته گذشته» که مدام این سه محور زمانی در حال رفت و آمد هستند. نویسنده از شیوه «فلاش بک» یا «بازگشت به گذشته» استفاده کرده است.

محمدرضا بایرامی، نویسنده رمان «لم یزرع» هم گفت: من ب اسطوره ها توجه کرده ام. اما  اگر رستم به خاطر دفاع از وطن خودف سهراب را می کشد اینجا خلیل، فقط به خاطر خانواده، سعدون را از بین می برد و نگاه محدودتری دارد.

نویسنده «لک یزرع» به این که تنها جنگ های بیرونی، انسان ها را از بین نمی برد اشاره و بیان کرد:  جنگ، فقط در دنیای بیرون اتفاق نمی افتد و ایران و عراق را نابود نمی کند. بلکه طرز تفکر و باورهای غلط ما هم می تواند ویرانگر باشد.

بایرامی همچنین گفت: این داستان، مرز بین تقدیر و تصادف،  واقعیت و رویا باقی را در هم می ریزد.