نقش بهسازی مسکن روستایی در مهاجرت معکوس

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، «مقاوم سازی» مبحثی است که این روزها نقل محافل مختلف است و کارشناسان و خبرگان امر ساخت و ساز، بر آن تاکید ویژه‌ای دارند. ضرورت این مبحث زمانی صدچندان می‌شود که اخبار مختلفی از رسانه‌ها مبنی بر وقوع حوادث و بلایای طبیعی در نقاط مختلف کشور مخابره می شود. این موضوع از دید سازمان‌های بین المللی هم مغفول نمانده تا جایی که در گزارش سال 2000 برنامه عمران ملل متحد (UNDP)، از ایران به عنوان یکی از سانحه‌خیزترین کشورهای جهان نام برده شده است. سیل، طوفان، رانش زمین و از همه مهمتر زلزله، هر ساله بسیاری از سکونت گاهای ایران را به ویژه در مناطق روستایی تهدید می‌کند. بر اساس مطالعات زمین شناختی حدود 97 درصد از شهرها و روستاهای کشور ما در معرض خطرات ناشی از وقوع زلزله است.

با این مقدمه بر تمام دستگاه‌های مسؤول در زمینه ساخت و ساز مسکن ضروری است که نسبت به رعایت قوانین و مقررات مربوط به مقاوم سازی اهتمام ویژه‌ای داشته باشند. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در این خصوص دو وظیفه بر عهده دارد. یکی پیشگیری از وقوع سانحه و دوم بازسازی مناطق حادثه دیده. بنیاد مسکن برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی عملیات پیشگیری پیش از وقوع سانحه را با اجرای طرح ویژه بهسازی و نوسازی سکونتگاههای آسیب‌پذیر روستایی و همچنین بازسازی مناطق سانحه‌دیده پس از وقوع سانحه را در دستور کار خود قرار داده است.

ضروری است برای شفاف تر شدن موضوع، نکاتی را در خصوص طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی مطرح کنم. طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و ارتقاء سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش مسکن روستایی آغاز شد.

اما هدف از اجرای این طرح چه بود؟ طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی به دلیل اینکه با ارائه تسهیلات و تامین زیرساخت‌ها همراه بود، می‌توانست منجر به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود سیمای بصیری و چشم انداز روستا، مقاوم سازی مسکن و در نهایت بهسازی زندگی روستایی شود. ذکر این نکته هم ضروری است که اجرای این طرح، با فراز و نشیب‌ها و مشکلات فراوان اداری و اجرایی روبه‌رو بود که با همت و تلاش فراوان بر این مشکلات فائق آمدیم.

به منظور تسریع در روند اجرای بهسازی مسکن روستایی و نیل به اهداف این طرح و با عنایت به کسب تجارب ارزنده و شناسایی نقاط ضعف و کمبود سال‌های گذشته، طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی در سال 1384 در هیأت دولت مطرح شده و به تصویب رسید که تا کنون منشاء اثرات بسیار خوبی در زمینه مقاوم سازی مسکن روستایی در قم بوده است.

این طرح دارای چشم انداز و اهداف بسیار بالایی است که در صورت تحقق بخشی از این اهداف، شاهد بهبود کیفیت زندگی در روستاها خواهیم بود. منشور اهداف طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی شامل موادی از جمله احداث مسکن مقاوم و بادوام روستایی، تلاش در حفظ هویت معماری بومی‌مسکن روستایی ، تأمین جنبه زیباشناسانه سیمای روستا، تأمین مسکن متناسب با نیاز روستایی، احداث مسکن سبز روستایی، تغییر فضای روستایی از محیطی غیربهداشتی، آسیب پذیر و رو به زوال به فضای سرزنده، شاداب و جاذب و زیبا به لحاظ جلوگیری از مهاجرت، تطبیق کالبد مسکن روستایی با زندگی امروزی (احداث مسکن روستایی مطابق زندگی امروزی) ، گذر از نگرش (تأمین سرپناه برای روستایی) به (تأمین مسکن برای روستایی)، ارتقاء توسعه سکونتگاههای روستایی و تلاش در نزدیکی سطح بهره مندی از رفاهیات شهرها و روستاها، تلاش در بهینه سازی مصرف انرژی در مسکن روستایی، افزایش قابلیت و سرعت اجرای طرح‌های کالبدی و عمرانی روستاها، تأمین بهداشت محیط روستایی با تولید مسکن روستایی بهداشتی (ارتقاء سطح بهداشت در سکونتگاه‌های روستایی)، تلاش در به حداقل رساندن آثار مخرب تقلید کورکورانه از ظواهر شهری نامناسب در تولید مسکن روستایی، ایجاد تحرک در چرخه تولید مسکن روستایی، ترویج الگوهای منتخب و برجسته معماری روستایی به لحاظ فرم و جنبه‌های زیباشناختی سیمای روستا و ترویج فرهنگ بیمه و ایجاد زمینه‌های لازم برای زیرپوشش قرار دادن واحدهای احداثی مسکن روستایی است.

هدف از اجرای این طرح ایجاد حس تعلق پذیری روستائیان به محل سکونت خود و جلوگیری از مهاجرت آنان به شهر و به دنبال آن مهاجرت معکوس خواهد بود.

یادداشت: غلامرضا صالحی

مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان قم