بررسی آیه ولایت توسط آیت‌الله سبحانی

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، آیت‌الله جعفر سبحانی در برنامه چشمه معرفت اظهار کرد: سؤال شده است درباره آیه «اِنّما وَلیّکم الله و رسوله والّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلوة و یؤتون الزّکاة و هم راکعون»، شأن نزول این آیه این است که امیرمؤمنان(ع) در مسجد نماز می‌خواند که فقیری وارد مسجد شد و درخواست کمک کرد ولی کسی اجابتش نکرد، امام علی(ع) انگشتری در دست داشت و در همین حال به فقیر اشاره کرد تا انگشتر را از دست او در آورد و برای خود بردارد، فقیر نیز چنین کرد یعنی انگشتر را از دست امام علی(ع) در آورد و برای خود برداشت.

وی با بیان اینکه در این آیه منظور از زکات صدقه است افزود: درباه این آیه دو سؤال مطرح شده است، نخست اینکه «چگونه امام علی(ع) که هنگام نماز چنان غرق در خداوند می‌شود که متوجه نمی‌شود تیر از پایش در می‌آورند، صدای فقیر را در مسجد در حین نماز می‌شنود» و دوم اینکه « چرا در این آیه به جای فعل مفرد فعل جمع به کار برده شده است در حالیکه یک نفر فاعل آن بوده است؟».

این مرجع تقلید توضیح داد: در پاسخ به سؤال نخست عرض می‌کنم که وقتی امام علی(ع) صدای فقیر را می‌شنود و به او کمک می‌کند این عبادت است و خارج از عبادت نیست، در حالیکه عبادت می‌کند عمل عبادی دیگری را نیز انجام می‌دهد.

آیت‌الله سبحانی اذعان کرد: امام علی(ع) هنگام نماز قلب خود را به امور دنیوی می‌بندد ولی به امور اخروی توجه دارد و کمک به فقیر نیز از امور اخروی است؛ اکنون هم هستند کسانی که در هنگام نماز قلب خود را به امور دنیوی می‌بندند.

وی ادامه داد: فخر راضی گفته است که کمک به فقیر عمل کثیر محسوب می‌شود و عمل کثیر نیز نماز را باطل می‌کند ولی فخر راضی اشتباه گفته است و دراز کردن دست برای بیرون کشیدن انگشتر از دست فعل کثیر محسوب نمی‌شود. چیزی فعل کثیر محسوب می‌شود که صورت نماز را محو کند در حالیکه این عمل صورت نماز را محو نکرد، پیامبر(ص) نیز گاهی امام حسین(ع) یا امام حسن(ع) را در حال نماز در بغل می‌گرفت و حمد می‌خواند که این‌ها عمل کثیر محسوب نمی‌‌شود چون صورت نماز را به هم نمی‌زند.

این مرجع تقلید در پاسخ به سؤال دوم گفت: اینگونه عبارت یعنی به کار بردن فعل جمع برای فرد واحد در قرآن فراوان است و در سوره مبارکه منافقین نیز چنین تعبیری آمده است.

آیت‌الله سبحانی افزود: بکار بردن فعل جمع در این آیه جنبه عرفانی نیز دارد، مرحوم عاملی در مراجعات آورده است که دلیل استفاده از فعل جمع در این آیه می‌تواند این باشد که نمی‌خواسته تحریک عواطف دیگران شود تا همه بدانند که راه این مسیر بر همه باز است ولی در عین حال کسی این در را نمی‌‌تواند باز کند جز امام علی(ع).

وی اضافه کرد: ولایت در این آیه به معنای دوستی نیست بلکه به معنای ولایت است، اگر به معنای دوستی بود اختصاص به امام علی(ع) نداشت و همه مؤمنان دوستان همدیگرند، «ولی» نمی‌تواند به معنای نصرت در فرد معین باشد.