راهی طولانی در پیش است / نیمی از راه را طی کرده ایم

ما در میانه راهیم. آنچه تا اینجا برای اقتصاد دانش بنیان انجام گرفته، هنوز کلی کار دارد تا به نتیجه مطلوب برسد و جای نگرانی دارد که مبادا این کار مهم و حیاتی در میانه راه رها شود و کسی ادامه اش را پی نگیرد. تاریخ و تجربه گواهی می دهند که جدیترین آسیب کارهای علمی - فرهنگی، ناپایداری آنهاست. همه چیز با یک انرژی سهمگین شروع می شود و همه از جان و دل مایه می گذارند تا کاری شروع شود... اما به دلایل بسیار، از میانه راه، آن انرژی اولیه تحلیل می رود و آن سرعت و شتاب رو به ضعف و سستی می گذارد یا مشمول مرور زمان می شود و مورد غفلت فردی و جمعی قرار میگیرد. این قضیه آنقدر جدی است که اگر پروژههای فرهنگی - علمی - صنعتی کشور را فهرست کنیم، می بینیم که بیشترشان نیمه کاره رها شدهاند و علیرغم صرف هزینه های بسیار، به ورطه فراموشی افتادهاند. این فراموشی دلایل بروکراتیک، فرهنگی و حتی تاریخی دارد و همه پروژه های مملکت را تهدید می کند، اما از آن سو، خود تذکری جدی و تاثیرگذار به ما میدهد که نگذاریم نهال دانشبنیان بخشکد یا میوه هایش کال و نارس چیده شود و اصل و فرع آن تبدیل به یک امر تبلیغاتی و شعاری شود.

درخت دانش یک شبه بار نمیدهد و به اوامر و نواهی ما هم اعتنا ندارد. تا نهال، درخت شود و به بار بنشیند، باغبان خون دلها باید بخورد، صبرها باید پیشه کند، از خود پایمردیها باید نشان دهد و مدام باید به باغش برسد، بهموقع و به اندازه آبیاری کند، خاک را تقویت کند، علفهای هرز را هرس کند، آفتها دور کند، میوههای کال را نچیند، رسیدهها را مراقبت کند که نگندند و ضایع نشوند.

بعضی سازها صدایش امروز بلند نمیشود. به خصوص کارهایی که علمی و فرهنگی اند، نیازمند صبر و حوصله اند. اینطور نیست که امشب اراده کنیم اقتصادمان دانش بنیان شود، فردا بشود. به تعبیر مولوی مهلتی بایست تا خون شیر شد. زمان میبرد تا خون مادر تبدیل به شیر گوارا و پرفایده شود و کام طفل را شیرین کند. وضعیت اقتصاد دانشبنیان در کشور ما شبیه به نهالی است که باغبان های دلسوز و دانا آن را کاشتهاند، از آن مراقبتهای ویژه کردهاند، بر تعدادشان افزودهاند، اما هنوز کلی کار دارد تا این نهالها درخت سرسبز و بانشاط شوند و میوههای شیرین و مغذی بدهند.

در ضرورت تاسیس و تداوم شرکت های دانش بنیان کسی تردید ندارد. تقویت اقتصاد دانش بنیان هم چیزی نیست که احتیاج به استدلال و یادآوری داشته باشد. هم مسئولان عالیرتبه، هم دانشگاهیان و هم جوانان بهخوبی واقفند که باید مقوله دانشبنیان را جدی بگیریم و آن را تداوم ببخشیم و از آن غفلت نکنیم. دولت و مجلس هم در این امر اهتمام کردند و با در نظر گرفتن اسناد بالادستی و مشارکت چندین وزارتخانه و میانداری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نهال دانشبنیان را به مرحلهای رساندند که میوه دادنش بس قریب است و میشود امید بست که بهزودی ثمرات آن را ببینیم؛ اما حالا که سیستم اداری کشور در آستانه تغییراتی هر چند جزئی اما ناگزیر است، بیم آن می رود که قدری از سرعت و تلاش رشد و توسعه دانش بنیان کاسته شود و آنچه منتظرش بودیم و به تحققش امید بسته بودیم، به تعویق بیفتد یا فراموش شود. معقول و منطقی این است که تقویت دانش بنیان از دسترس تغییرات مدیریتی و اداری دور شود و دقیقا مطابق برنامه های کلان نظام و از روی نقشه های بالادستی پیش برود و کسی نتواند با اعمال سلیقه تداوم آن را آسیب بزند. اتفاقا حالا همان وقتی است که باید نگذاریم در مسیر دانشبنیان خلل ایجاد شود و تحقق تام و تمام دانشبنیان به مشکل بر بخورد.

از طرفی، خوشبختانه در زمانهای موضوع اقتصاد و شرکتهای دانشبنیان دارد تبدیل به فرهنگ می شود که از پشتوانه ای همچون مقام معظم رهبری برخوردار است. کشتی پربار دانش بنیان، چنین حامی و سکانداری دارد و برای رسیدن به مقصود، دلمان قرص است. دانشجویان نیز که پیشران این عرصه هستند، می باید نسبت به گذشته جدی تر گرفته شوند. دیگر وقت آن است که دغدغه ذهن دانشجوی خلاق کارآفرین از فضای مسموم شغلیابی به سمت تفکر و تنفس در زیستبوم کارآفرینی و اقتصاد دانشبنیان حرکت کند. اقتصاد دانش بنیان زمینه مناسب را برای پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی، به درستی مهیا می کند. آنگاه ما به سربلندی علمی و فناوری دست مییابیم که همگی نسبت به کوچک ترین کندی و کاهش سرعت پیشرفت حساس شویم. این موضوع را میشود با اطمینان گفت که دانشبنیان همچون خورشیدی است که بر همه یکسان خواهد تابید. نفع و سود اقتصاد دانش بنیان برای هر سمت و سویی، یکسان است. پس تنها چیزی که در این میان مهم جلوه می کند، داشت امروز آن، برای برداشت ثمرات شیرین فردای آن است.