گشایش در روابط ایران و عربستان؟ / درایت ظریفِ وزیر امور خارجه کشورمان

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا، در حالی دست دادن وزیر امور خارجه کشورمان با همتای سعودی‌­اش در حاشیه اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی در استانبول خبرساز شده است که برخی از کارشناسان این موضوع را سرآغاز فصل جدیدی در روابط بین دو کشور تحلیل کرده‌­اند.

روابط ایران و عربستان سال‌هاست که به‌دلیل اختلاف‌نظر در بحران‌های منطقه‌ای از جمله بحران سوریه و یمن و به ویژه حادثه شهادت شمار زیادی از حجاج ایرانی در منا به شدت تیره و تار شده است. چندماه پس از این حادثه و به‌دنبال تعرض عده‌ای به سفارت عربستان در تهران که به‌دلیل اعدام شیخ نمر اتفاق افتاد، ریاض به‌طور یک‌جانبه روابط دیپلماتیک خود با تهران را قطع کرد. از سوی دیگر آخرین دیدار ظریف و جبیر به پاییز سال 94 در شهر وین اتریش باز می‌گردد.

کارشناسان داخلی این اقدام ظریف را مثبت دانسته و معتقدند که این اقدام قطعا نتایج سازنده ای را در بر خواهد داشت. محمدعلی دستمالی، کارشناس خاورمیانه با اشاره به اینکه نباید این قضیه را اغراق آمیز دانست، می­‌گوید:  اقدام آقای ظریف در دست دادن با عادل الجبیر نشان از درایت ایشان دارد و  اقدام بسیار مثبتی است.

محمد جواد ظریف دست دادن خود با همتای سعودی را اقدامی عادی در عرف دیپلماتیک دانست و تاکید کرد «دلیل این کار هم احترام متقابل و هم دوستی دیرینه‌ای بود که با جبیر داشتم.» با وجود این کارشناسان دیدار وزرای امور خارجه دو کشور که دارای روابط خصمانه‌­ای با یکدیگر هستند را بدون برنامه نمی‌­دانند.

محمدعلی دستمالی نیز در این خصوص معتقد است، از آنجا که در این دیدار آقای مولود چاوش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز به عنوان میزبان حضور دارد بنابراین به نظر می رسد، این دیدار تصادفی نبوده بلکه ترکیه قصد میانجیگری میان ایران و عربستان را داشته است.

به اعتقاد وی اینکه مقامات دو کشور که رابطه دوستانه‌­ای با یکدیگر ندارند در راهرورهای یک اجلاس با یکدیگر دیدار کنند، در عرف دیپلماتیک رایج نیست. در این بین حضور آقای چاوش اوغلو نیز نشان از پادرمیانی برای این موضوع دارد.

ایران، عربستان سعودی و ترکیه سه کشور مهم منطقه هستند که نقش هر یک در وزن بخشی به رویدادهای منطقه­‌ای بر کسی پوشیده نیست، برهمین اساس حل مشکل میان ایران و عربستان با میانجیگری ترکیه در شرایط کنونی منطقه بسیار حائز اهمیت است. موضوعی که این کارشناس مسائل خاورمیانه نیز به آن اشاره می­‌کند و معتقد است در شرایط نگران کننده‌­ای که برای فلسطین و مسجدالاقصی روی داده است همکاری ایران و عربستان می­‌تواند کمک جدی به پایان دادن ادبیات خشن در منطقه کند.

در این بین اما موضوعاتی چون حرکت حجاج به سمت عربستان سعودی و سکون ادبیات تند میان ایران و عربستان نیز نشان می دهد دو کشور قصد دارند بار دیگر روابط خود را به شرایط عادی بازگردانند. بنابراین در صورتی که دوکشور خطاهای گذشته خود را از یاد ببرند می توان امیدوار بود تهران و ریاض به سمت مثبت شدن روابط خود پیش بروند.