سفر به آمریکای بدون اوباما!/عبدالرحمن ولایتی

دکتر روحانی همراه با تیم دیپلماتیک خود تهران را به مقصد نیویورک ترک کرد تا در نشست سالانه مجمع عمومی ملل متحد( Union Natoin ) شرکت نماید.

مجمع عمومی ملل متحد گسترده ترین رکن ملل متحد در میان ارکان شش گانه آن محسوب می شود که حضور در آن برای دولت های در حال توسعه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

اهرم فشار و ابزاری مستحکم برای مجمع دولت های جهان سوم است که جامعه جهانی را در فرمی واحد به تعبیر امیل دورکهایم از شرایط و  الگوی حاکم مدیریت جهانی آگاه سازند و معمولا یکی از اهداف از این رهگذر،محدود نمودن شورای امنیت و امتیازات انحصاری آن است.

اکنون رییس جمهور کشورمان با گفتمان تعامل و دکترین پرهیز از هرگونه خشونت( Wave ) در فضای مجمع عمومی با یک تفاوت ماهوی در گفتمان حاکم بر کاخ سفید و دولت ایالات متحده در مقام میزبان حضور یافته است.

کاخ سفید و اتاق بیضی آن این بار خالی از حضور پریزیدنت اوباما ست در واقع می توان در رویکردی دیگر از بعد گفتمانی اذعان داشت که کاخ سفید و راهروهای آن که به یمن باراک اوباما به تساهل و تسامح و سیاست مبتنی بر دیالوگ و دیپلماسی مزین شده بود در یک خبط انتخاباتی،به گونه سلبی گرفتار پوپولیسم راست گردیده است و فردی از جنس عوام آمریکایی که بار بنیادگرایی محض را نیز به دوش می کشد بر کرسی اتاق بیضی شکل تکیه زده است.

شگفت  آنکه با گذشت ماهها ترامپ،کرسی Imperial presdentiy  را به مفهوم تاریخی و پوزیشنال آن درک نکرده است و حتی در فضای سیاسی دیپلماتیک آن اظهار دلتنگی می کند و تابحال بطور مداوم کنشهایش توام با روان پریشی سیاسی بوده است

باراک حسین اوباما نظام بین الملل را در فرم جامعه یکپارچه جهانی و در اسلوب مدنیت می نگریست و رفتارهای کاخ سفید را بر ملاحظات جامعه مدنی،گفتگو و در نهایت صلح جهانی تنظیم می نمود.

برخلاف وی،دونالد ترامپ سرسختانه به نظام بین الملل بگونه سلسله مراتبی با جایگاه سلطنتی آمریکای تدی روزولت می نگرد.شاید بتوان با استعاره گفت  اوباما مظهر و نماد عینی لیبرالیسم جان لاکی در تاریخ کاخ سفید بود و صلح نوبل نیز  کاراکتر آکادمیک و تجربه گرانبهای حزبی سیاست آمریکایی وی بود که نظام جهانی نیز هشت سال  از حضور سیاستهای وی بهره مند گردید.

روحانی با سبک تفکر و دیدگاه و پارادایم ذهنی  با پریزیدنت اوباما در بیان و گفتگو تا حدودی قرابت داشت و دکترین هر دو در راستای همان توسعه و بسط فضای تعامل و دیپلماسی بود و صد البته هر دو رییس جمهور مقید و مکلف به تامین منافع ملی دولت خود بودند که این امر مفروض لایتغیر هر دولتی در قاعده بازی نظام بین الملل است که هر سیاستمداری در  دولت خویش محذور به حفظ، تقویت و افزایش دستاورد ملی ست.

روحانی در نبود باراک اوباما،در یک فضا و گفتمانی دیگر که بیشتر هم یک ناگفتمان از نوع دیویژیون هست قرار گرفته است.روحانی اکنون باید دکترین دیپلماتیک خود را در بستر و کانتکست تهاجمی ترامپی ارایه دهد.

ترامپی که بطور عریان در مقابل جمهوری اسلامی ایران شمشیر  کشیده است و به دنبال هر روزنه ایست تا برجام که یک توافق بین المللی و مقید به موازین و منشور قواعد بین المللی را بر هم بزند و به هر دری می زند تا دولت ایران را به نحوی در کریدور شرارت قرار دهد.همان الگویی که پریزیدنت بوش تگزاسی در پیش گرفت و حال دونالد ترامپ در این راستا  دست به اقدامات جدی نیز زده است.سفر وی به دولت سعودی و عقد قرارداد میلیاردی تسلیحات در همین راستا بود که بلافاصله بعد از آن یک تنشی به شکل صلح مسلح حاشیه خلیج فارس را فرا گرفت و تقریبا سایه یک جنگ متعارف و کلاسیک خاورمیانه را فرا گرفت که کاملا معطوف  دولت جمهوری اسلامی ایران را نشانه رفته بود.

نهایتا رییس جمهور روحانی و تیم مشاوران دیپلماتیک وی بلاخص دکتر ظریف در جایگاه دیپلمات متخصص و قابل احترام جهانی به خوبی به این امر آگاهند که این یک فرصت سالانه استثنایی ست که در مقطع نشست مجمع عمومی به دونالد ترامپ  گوشزد و تاکید نمایند که دولت جمهوری اسلامی ایران منشا صلح و ثبات در خاورمیانه بوده و باید به درک تاریخی و فرهنگی از دولت جمهوری اسلامی ایران دست یابد همانطور که  اوباما هوشمندانه به این مهم دست یافت و به قول دکتر ظریف به یک بحران  پایان داد.

پس باید منتظر نشست و نظاره گشت که رییس جمهور روحانی با دکترین تدبیر خود در آمریکای بدون اوباما چه دستاورد دیپلماتیک سیاسی به ودیعه خواهد آورد که الگوی روابط یکساله با نظام بین الملل را رقم زده و راهبرد سیاست خارجی دولت را تثبیت نماید.