او به محمدرضا کارگر، مدیر اداره کل موزه‌ها که در آن جلسه حضور داشت، اعلام کرد: «ما با بحران موضوع مواجهیم. هیچ کاوشی به دانشجویان دانشگاه‌ها داده نمی‌شود، درحالی که پرسش‌های باستان‌شناسی کشور را باید دانشجویان پاسخ دهند. نه کاوشی به دانشجو داده می‌شود و نه شیء برای بررسی در اختیار او قرار می‌گیرد، دانشجو در این شرایط باید چه کاری انجام دهد؟ هر چند امروز نسبت به سال‌های گذشته وضعیت حضور محققان در موزه ها بهتر است اما همچنان به ویژه در شهرستان‌ها با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم.

او با بیان این‌که متأسفانه برخی از کارشناسان موزه‌ها، آثاری که در اختیارشان قرار گرفته را جزو اموال شخصی‌شان می‌دانند و فکر می‌کنند به نامشان سند خورده است، بنابراین به سختی این آثار را در اختیار محققان قرار می‌دهند، از کارگر خواست اداره کل موزه‌ها ارزیابی مدیران موزه‌ها را سیاست‌گذاری کند و حتی سیستم تشویقی برای حضور پژوهشگران در این فضاها بوجود آورند و از مسئولان دانشگاهی شرکت‌کننده در همایش نیز خواست به میزان جذب دانشجو در این رشته توجه کنند.»

تدوین حقوق پژوهشگران تا ۱۰ روز آینده

حال بعد از گذشت یک ماه از آن اظهارنظرها، محمدرضا کارگر، مدیر اداره‌کل موزه‌ها درباره وجود چنین سیستم تشویقی برای حضور پژوهشگران به ایسنا توضیح می‌دهد.

او نداشتن برخورد مناسب توسط برخی از موزه‌داران در مقابل برخی درخواست‌های پژوهشگران برای بررسی آثار موزه‌ای را رفتاری ناهنجار می‌داند و می‌گوید: این که شاید برخی از موزه‌داران آن طور که باید در مقابل چنین درخواست‌هایی احساس وظیفه نکنند، ممکن است در هر مکانی وجود داشته باشد.

وی با اشاره به در دست تدوین بودن "حقوق پژوهشگران" برای موزه‌های زیر نظر سازمان میراث فرهنگی در سراسر کشور، ادامه می‌دهد: با تدوین این آئین‌نامه، آن را برای موزه‌ها می فرستیم و آن‌ها موظفند این موارد را در ورودی موزه‌ها نصب کنند، تا دانشجو یا پژوهشگر با حقوق خود در این زمینه آشنا باشند و بدانند موزه‌ها نیز چه وظایف و تعهداتی نسبت به  آن‌ها دارند.

او با بیان این‌که اداره کل موزه‌ها در تلاش است تا این بخشنامه حدود یک هفته دیگر به موزه‌های سراسر کشور فرستاده شود، ادامه می‌دهد: تا امروز نیز دو جلسه در این زمینه تشکیل شده است، چون نوع درخواست‌ها از سوی پژوهشگران و دانشجویان در این موارد متفاوت است، مانند این‌که عده‌ای می‌خواهند شیء را ببینند، عده‌ای قصد عکاسی از شیء، عده‌ای پروژه‌ای مطالعاتی دارند و حتی عده‌ای نیز می‌خواهند از شیء باری سالیابی نمونه‌برداری کنند، بنابراین باید تمام این ضوابط در نظر گرفته شود.

او تاکید می‌کند: با این شرایط و نوع بررسی ها فکر می‌کنم در نهایت هفته آینده این بخشنامه به همه موزه‌های کشور ابلاغ می‌شود و آن‌ها را متعهد می‌کند تا شیء مورد نظر را در اختیار مخاطبان قرار دهند، همچنین یک شماره تماس نیز اعلام شده است، تا اگر مخاطب یک موزه رفتارها را برخلاف منشور دید، آن را به شماره مورد نظر گزارش کند.

وی ادامه می‌دهد: محقق حق دارد اصل شیء را تحت استانداردهای موزه‌ای بررسی کرده و از آن عکس پژوهشی بگیرد یا درخواست ازمایش از شیء را داشته باشد یا حتی شناسنامه شیء را از موزه بگیرد و از سوی دیگر اگر موزه‌ای امکان انجام این کار را در زمان مورد نظر محقق نداشت، موزه موظف به اعلام این اتفاق است.

موزه ملی ایران سال‌هاست آئین‌نامه دارد

جبرئیل نوکنده، مدیرکل موزه ملی ایران نیز در این زمینه به ایسنا توضیح می‌دهد: سال‌هاست موزه ملی ایران آئین‌نامه‌ای که توسط اداره کل موزه‌ها فرستاده شده بود را در اختیار دارد و براساس آن با پژوهشگران و محققان برخورد می‌کند.

او با بیان این‌که آئین‌نامه‌ی موزه ملی ایران به دو زبان فارسی و انگلیسی برای محققان داخلی و خارجی تهیه شده است، می‌گوید: فرم درخواست‌ پژوهشگران و دانشجویان در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و آن‌ها موظف به پر و امضا کردن این فرم هستند. در واقع تمام موزه‌های دنیا در این زمینه قوانینی دارند و پژوهشگران نیز باید تعهداتی به موزه بدهند، مثلا در هر جائی که قرار است مطلب نهائی خود را منتشر کنند منبع تصویر را اعلام کنند.

وی همچنین در توضیح این روند می‌گوید: پژوهشگر موضوع خود را به موزه اعلام می‌کند، با توجه به موضوع، موزه ملی آن را به دپارتمان مربوطه ارتباط می‌دهد، آن دپارتمان نیز بعد از مذاکره با پژوهشگر فرم مورد نظر را به او می‌دهد، تعهدات و امضای مورد نیاز را از پژوهشگر می‌گیرد و براساس نوع نیاز آن، وی به مکان مورد نظر ارجاع داده می‌شود.

او تاکید می‌کند: اکنون نیز این اتفاق در مخزن موزه ملی ایران با حضور پژوهشگران داخلی و خارجی به طور دائم رخ می‌دهد، از سوی دیگر سیستم استفاده از آثار برای پژوهشگران داخلی و خارجی یکی است و تفاوتی با یکدیگر ندارند.

تفاوتِ نوع دستور در استفاده از آثار تاریخی در زمان پژوهش

نوکنده اما نوع استفاده و دستور برای استفاده محقق از شیء‌ مورد نظر را به موضوع و نوع شیء مورد درخواست پژوهشگر مرتبط می‌داند و می‌گوید: هر پژوهشگر یا دانشجو باید پروپوزال خاص خود در این زمینه را داشته باشد، باید طرح پژوهشی موزه را پر کند و اعلام کند که چه ضرورتی برای دیدن آن شیء دارد؟

وی با بیان این‌که تیپ و فرم‌های متعدد برای هر درخواست وجود دارد و کار پژوهش با کار دانشجویی و حتی فرم‌های آن‌ها با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند، ادامه می‌دهد: زمانی کسی فقط تمایل به دیدن شیء از فاصله نزدیک دارد، اما زمانی یک پژوهشگر می‌خواهد کار پژوهشی روی آن انجام دهد، کسی قصد طراحی از شیء یا یک نفر قصد عکاسی از شیء را دارد که هر کدام مقررات خاص خود را دارند، بنابراین نوع رفتار با افراد مختلف در مواجهه با شیء تاریخی در موزه ملی ایران، کار پژوهش و بررسی کاری پیچیده نیست، تعریف و مسیر خود را دارد.

او با بیان این‌که استفاده پژوهشگر از اشیای موزه‌ها در مکان‌های مختلف نیز رفتارهای متفاوتی دارد، اظهار می کند: اگر پژوهشگرِ شیء را در سالن و در ویترین بررسی کند، مقرراتِ خاص آن را باید رعایت کند، اگر قرار باشد شیء از محزن در اختیار او قرار گیرد یک رفتار دیگر با او می‌شود یعنی پژوهشگر باید دوربین در اختیار داشته باشد، امین اموال حضور داشته باشد و همه چیزهایی که به همراه دارد نیز بررسی و کنترل شوند و در نهایت او در اتاق پژوهش می‌نشیند، شئی را برای او می‌برند، پژوهشگر کار را مطالعه می‌کند و براساس مقررات عکس می‌گیرد.

به گفته‌ی او پژوهشگر یا دانشجو مطلع می‌شوند که در زمان عکس‌برداری از اثر، نباید فلش بزنند یا در برخی موارد نباید شیء را لمس کنند.

او با بیان این‌که در همه دنیا موزه‌داران و موزه‌ها می‌دانند در این موارد باید چه برخوردی داشته باشند، ادامه می‌دهد: همان اندازه که هر تعداد شخص که به موزه می‌روند، از رفتار موزه‌ای آگاهند، اکنون موزه‌ها نیز در مرحله‌ی آموزش و تمرین برای کمک به دانشجویان و پژوهشگران هستند.

نوکنده این رفتار موزه‌ای را حتی در قانع کردن پژوهشگران و دانشجویان در زمانی که امکان ارائه خدمات به برخی از درخواست‌های آن‌ها وجود ندارد، می‌داند و ادامه می‌دهد: باید در این مواقع پژوهشگر یا دانشجو را قانع کرد که به چه دلیل نمی‌توان شیء را دراختیار او قرار داد، کاری که اکنون متاسفانه برخی افراد آن را انجام نمی‌دهند. به راحتی می‌توان اعلام کرد به فلان شیء نباید نور عکاسی مجدد برخورد کند یا قبلا از آن شیء عکاسی انجام شده یا شیء اکنون برای استراحت در مخزن قرار داده شده است، اگرتوضیحات مناسب ارائه نشود، ممکن است هر فکری پیش بیاید و سوتفاهم ایجاد شود.