دومین تور تاریخی با محوریت معرفی بقعه های میراثی شرق گیلان برگزار شد

به گزارش خبرگزاری برنا گیلان ، در این تور یک روزه گردشگران از بقعه های سید محمد در روستای لیچاه لشت نشاء ، چهارپادشاهان در لاهیجان ، بقعه میر شمس الدین در روستای لاشیدان حکومتی لاهیجان ، بقعه آقا سید علی در روستای متعلق محله رودبنه ، بقعه آقا سید حسین در لنگرود ، بقعه سید علی کیا در روستای لیالمان ، تپه پنج پیران لاهیجان و بقعه دوازده امام زادگان روستای ملاط لنگرود بازدید کردند.

دکترسروش اکبرزاده رییس مجمع فرهنگیان استان گیلان در خصوص برپایی این تور فرهنگی و تاریخی اظهار داشت :این تور با هدف شناساندن نگاره های دیواری و نقاشی های مذهبی در بقاع متبرکه گیلان صورت گرفته است .   

رییس مجمع فرهنگیان استان گیلان در خصوص برپایی این تور فرهنگی و تاریخی اظهار داشت :این تور با هدف شناساندن نگاره های دیواری و نقاشی های مذهبی در بقاع متبرکه گیلان صورت گرفته است .

وی افزود : توجه به این نگاره های زیبا از نظر تاریخی و حفظ و مرمت این آثار نکته ای است که نباید از آن غافل شد .

اکبرزاده ضمن توضیح تاریخ نگاره های مذهبی در بقاع ، عنوان کرد : مشخصه اصلی هنر اسلامی ، تقارنات هندسی و خوشنویسی است ،

وی اضافه کرد : همانطور که میدانیم درجامعه اسلامی بر خلاف جوامع مسیحی نقاشی و پیکره تراشی چندان مورد توجه قرار نگرفته است و در عوض بر خوشنویسی و صوت تاکید شده است.

اگر بخواهیم به ادله این امر دست یابیم باید توجه کنیم که در تاریخ مسیحیت چون به بحث تجسد  مسیح( که در آئین های آن دین نیز نظیر عشا ء ربانی متجلی است)  توجه شده ، نفاشی و پیکره تراشی رشد کرده اند

وی ادامه داد : اما در جامعه اسلامی چون ما این تلقی را نداشتیم و ازسوی دیگر معجزه پیامبر ما کلام بوده است بر خوشنویسی و صوت داوودی تاکید شده است .

اکبرزاده عنوان کرد : اصولا جوهره و شالوده اساسی هنر اسلامی مبتنی بر هندسه و تقارنات هندسی و نیز خوشنویسی است که شما در همه مساجد میتوانید نمونه هائی از آن را ببینید که اوج آن نیز در مسجدالصخره بیت المقدس است.

وی تاکید کرد :البته ما همواره طاقی هشت ضلعی بیت المقدس را که بر بالای صخره مقدسه (قبه السخره) است و برنگ طلائی است که پیامبر از آنجا به معراج رفته اند را با قدس ( مسجد الاقصی) اشتباه میگیریم در صورتیکه قدس مسجد دیگری در محدوده حرم شریف و در ضلع جنوب شرقی آن است و گنبد آن مشکی است.

وی تصریح کرد :  بهر حال باید گفت که مشخصه اصلی هنر اسلامی  خوشنویسی است و نه نقاشی ! اما پس از صفویه وقتی که وزارتخانه ای به منظور بررسی آئین های سایر ادیان و نیز ترویج سنن عزاداری بوجود آمد ، هنر اسلامی تحت تاثیر هنر مسیحیت به نقاشی نیز توجه نمود و اندک اندک پس از صفویه و نیز در دوره قاجار نقاشی نیز جز مواریث هنر اسلامی قرار گرفت.

وی خاطر نشان کرد : سلاطین کیائی که پایتختشان لاهیجان بود و تعدادی از آنها نیز هم عصر سلاطین صفوی بوده  شاید تحت تاثیر همین امر به نقاشی در تکایا و بقاع توجه کرده اند چرا که در دوره کیائیان در گیلان با وفور نقاشی ها و پیکره نگاری ها مواجه ایم ، مضمون این نقاشیها که ارزش تاریخی بالائی هم دارند بیشتر حوادث عاشورا و وقایای پس از آن میباشد و عمدتا در اطراف لاهیجان نیز پراکنده اند و متاسفانه بسیاری از آنها در جریان بازسازیهای مساجد تخریب شده و از دست رفته اند.

اکبرزاده عنوان کرد : برخی از مستشرقان چنین پنداشته اند که : پیامبر اسلام ، حضرت محمد(ص)  زندگی ساده ای داشته و زندگی ایشان فاقد رموز بوده  که این درست نیست ،

اتینگهاوزن در کتاب “معماری و هنر اسلامی “به این امر اشاره داشته و از آن نتیجه میگیرد که بهمین دلیل در هنر اسلامی به نقاشی تاکید نگردیده ، از سوی دیگر معجزه پیامبر ما کلام بوده ، پس  بر خوشنویسی و صوت داوودی تاکید شده است.خصیصه اصلی صوت آن نیز هست که بر خلاف تصاویر که در تاریکی رویت نمیشوند ، در شب هم قابل شنیدن است.

دکتر مینو خاکپور عضو هیات علمی دانشگاه علم و هنر گیلان نیز در این تور تاریخی ضمن ارایه توضیحاتی در زمینه تاریخچه ی نگاره های مذهبی گفت :  در آغاز اسلام تصویرگری و پیکرتراشی نداشتیم ، در دوران صفویه این امر از کاخ ها و حاکمیت شروع شد و از ابتدا نقوش گیاهی و به تدریج نقوش حیوانی اضافه شد اما نقوش انسانی در مسجد ممنوع بود .

وی افزود :پیدایش دیوارنگاره های بقاع گیلان به دوره ی صفویه و اشاعه مذهب شیعه نسبت می دهند و هنوز در شرق گیلان نقاشی های جالبی در اماکن متبرکه به جا مانده است .

خاکپور اضافه کرد : :این نقوش عموما مربوط به وقایع صدر اسلام است و جنگ هایی که اتفاق افتاده را نقل می کنند به عنوان مثال صحنه ی کربلا و واقعه عاشورا ، فداکاری و شجاعت حضرت ابوالفضل العباس (ع) و حضرت قاسم ، همچنین معراج حضرت محمد (ص) و … مربوط می باشند .این نقاشی ها نذر اشخاص بوده و همچنین بانیان خاصی داشته اند و در خصوص امام زادگانی که در آن بقاع مدفون هستند، نیست .

وی عنوان کرد : نقاش ها در زمان قاجاریه محدود بوده اند و طریقه ی کار آنان به این صورت بود که ابتدا طرح را پیاده می کردند و با توجه به ابعاد کار اجرا می نمودند.عموما چهره ی معصومین اما نه صورت واضح کشیده می شد، پرستپکتیو بر اساس افراد است ، شخصیت هایی که در جنگ در نقش اول قرار داشتند به صورت برجسته تر و درشت تر هستند و افراد مثبت دارای جزییات بیشتری هستند و نقاش ذهنیت خود را در نقاشی پیاده می کردند.

این محقق افزود : وقتی به چهره ی افراد نگاه کنیم حتی اگر واقعه را ندانیم می توانیم تشخیص دهیم و بعد از این همه سال بدون وجود خود نقاش می توانیم یک واقعه ای که در ۱۴۰۰ سال پیش اتفاق افتاده را درک کنیم.

وی خاطر نشان کرد : آن معصوم و شخصی  که واقعه در مورد اوست در وسط نقاشی قرار دارد و در این نقاشی ها مرکزگرایی داریم ، در نقاشی ها و افراد کم اهمیت در حاشیه قرار دارند همچنین خط نگاره ها آیه هایی از قرآن و دعا هستند.

وی با ابراز تاسف از تخریب هایی که به جهت بازسازی و عدم آگاهی در خصوص بقاع و دیواره نگاره های آنها در سالهای اخیر صورت گرفته است ، گفت : متاسفانه در ۱۰ سال اخیر بسیاری از این نقوش را از دست دادیم در حالیکه این موضوع نیاز به مراقبت و نگهداری دارد.

دکتر خاکپور در زمینه  بقعه میراثی متعلق محله در رودبنه لاهیجان گفت :  نگاره های این بقعه نسبت به بقیه سالم مانده است. و شاید دلیل آن دوری از حوزه اصلی شهر بوده است. صندوق چوبی این بقعه دارای گره های چینی است و از درخت آزاد ساخته شده که نزد مردم مقدس بوده است.این بقعه جز بقاعی که تنوع آثار در آن بالاست .خفنگ بالای در در امامزاده های گیلان رایج است که به بعضی از آنها پنجره حاجات گفته می شود که در اینجا سالم مانده ، ترنگ در دو طرف خفنگ است .مشکلی که در دیوار نگاره ها داریم رطوبت است

هوشنگ عباسی پژوهشگر و گیلانشناس در زمینه ی بقعه سید محمد در روستای لیچاه لشت نشاء گفت :  نقاشی هایی در بقعه وجود دارد که میراث معنوی است ، این نقاشی ها  در دوره ی میرزا علی خاندان کیاییان که حامیان هنرمندان بوده تصویر شده چون مذهب زیدی در خصوص نقاشی مذهبی کمی نرمش داشتند.

وی افزود : این نقاشی ها متاسفانه بر اثر بازسازی تخریب شده است.

بازدید از بقعه چهارپادشاهان لاهیجان

علی امیری معاون سازمان اسناد و کتابخانه ملی گیلان در بازدید از بقعه چهارپادشاهان لاهیجان (خورکیا) در خصوص نقاشی های این بقعه و زمان بازسازی مجدد آنان مطالبی عنوان کرد .

وی در زمینه ی نقاشان این دیوارنگاره ها گفت : در پای این دیوارنگاره ها امضای نقاشانی نظیر مشهدی آقاجان ، غلامحسین نقاش و … به چشم میخورد .سید محمد نقاش که بعدها دارای اسم شناسنامه ای “نقاش فر”  گردید گچ کار نیز بود و بیشتر گچ کاری های خانه های لاهیجان توسط ایشان انجام می شده است.

اطلاعات مبسوط در خصوص نقاشی های دیواری بقعه های گیلان توسط “دکتر احمد محمودی نژاد” در کتابی به همین نام توسط نشر ایلیا  به چاپ رسیده است .

بازدید از تپه ی تاریخی پنج پیران لاهیجان

تور تاریخی گیلان مصور از تپه تاریخی پنج پیران لاهیجان بازدید کردند.

دکتر ولی جهانی معاون میراث فرهنگی گیلان در خصوص این محل تاریخی اظهار داشت :  : اواخر سال ۹۰ درخواستی از طرف شهرداری لاهیجان به جهت بازگشایی کمربندی داشتیم ، از سازمان میراث مجوز حفاری گرفتیم وکاوش هایی صورت گرفت .۲،  قبر کاوش شد که گونه های قبور متفاوت بوده است .

وی افزود : بقعه ای به نام پنج پیران در قدیم بوده است  و کاشی هایی که پیدا شده مشابه کاشی های بقعه چهارپادشاهان است .

جهانی گفت : مقرر شده بود اینجا به سایت موزه سنگ قبور تبدیل شود که در این زمینه  اداره اوقاف ورود کرد و مالکیت اینجا را بر عهده دارد آنچه حایز اهمیت است این مورد می باشد که شهریت لاهیجان از اینجا شروع شده است .

همچنین از بقعه آقا سید حسین در لنگرود ، بقعه سید علی کیا در روستای لیالمان ، تپه پنج پیران لاهیجان و بقعه دوازده امام زادگان روستای ملاط لنگرود بازدید بعمل آمد.

گزارش : طاهره ریحانی