یک سوم جمعیت مشهد حاشیه نشین هستند/ درآمد حاصل از گردشگران صرف مناطق خاص

به گزارش خبرنگار اجتماعی برنا، شهر مشهد جزو یکی از کلان شهرهای بزرگ کشور محسوب می‌شود که با توجه به قرارگیری حرم امام هشتم (ع) در آن، از قطب‌های گردشگری مذهبی شیعیان که سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند، یاد می‌شود. من حیث المجموع می‌توان مشهد را جزو شهرهای پردرآمد  وغنی کشور دانست.

توریست محور بودن شهر مشهد باید موجب کسب درآمد بسیاری از این شهر مذهبی شود اما متأسفانه برخی از مناطق مشهد همچون دیگر شهرهای جنوبی کشور و حاشیه‌های تهران، محروم  است.  اگر یک بار قدم به مناطق شرقی حاشیه‌ای دومین کلانشهر کشور بگذارید، با صحنه‌هایی مواجه خواهید شد که شاید تصور این که این قسمت از شهر هم جزو مشهد است برایتان کمی مشکل و دشوار  باشد. درست از نقطه‌ای که شهر تمام می‌شود حاشیه‌ها شروع می‌شوند. حاشیه‌هایی که در آن خبری از حداقل امکانات رفاهی و خدماتی برای زندگی نیست و درون خود هزاران هزار معضل را جای داده اند.

قاسم تقی زاده خامسی - شهردار مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار برنا در این خصوص گفته بود: «بزرگترین معضل شهر مشهد حاشیه نشینی است که 30 درصد از جمعیت این شهر را شامل می‌شود و در کل مجاورین که 3.5 میلیون هستند اثر گذاشته است.» 

فقیر بودن  زندگی یک سوم جمعیت مشهد تنها مربوط به زمان حال نمی‌شود بلکه این معضل از زمان قبل از انقلاب نیز مشهود بوده است. اما نکته قابل توجه این است که چرا بعد از گذشت دهه‌ها و توسعه شهرنشینی، همچنان برخی از مناطق مشهد از فقر و بدبختی رنج می‌برند؟ ساکنان حاشیه‌های شهر مشهد که قشر گسترده‌ای را هم شامل می‌شوند همچنان بعد از گذشت سال‌ها در معرض انواع آسیب‌های بهداشتی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی و ... قرار دارند.

بنابر نظر کارشناسان یکی از علت‌های مهم ایجاد حاشیه نشینی و رشد حاشیه نشینی در مشهد، مهاجرت پذیر بودن آن و استقرار مسافران خارجی از جمله کشورهای افغانستان، پاکستان و ... در این شهر است.

حال برای بررسی این موضوع و رشد حاشیه نشینی با رمضانعلی فیضی، نائب رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر مشهد گفت‌وگویی داشتیم تا به دنبال راهکار ریشه‌ای برای حل این معضل و آسیب اجتماعی در اطراف مشهد باشیم که در ادامه خواهید خواند.

فیضی در خصوص علت افزایش حاشیه نشینی های  شهر مشهد با توجه به درآمد این شهر گفت: « بسیاری از کلانشهرهای ما با معضل حاشیه نشینی دست به گریبان هستند. موضوعی که می توان گفت در تشکیل حاشیه نشینی تاثیر گذار است، توزیع درآمد ها و منابع ملی است که بر توان اقتصادی خانواده تاثیر می گذارد و موجب می شود افراد به دلیل ناتوانی اقتصادی در تهیه مسکن به حاشیه شهرها رانده شوند.»

او در خصوص محل هزینه کرد درآمدهای حاصل از گردشگری شهر مشهد توضیح داد: «با وجود اینکه مشهد یکی از قطب های گردشگری کشور است اما درآمدهای حاصله از  گردشگری عموما صرف امکانات رفاهی به توریست ها  تنها در همان محدوده کوچک توریستی می شود. این در حالی است که سایر مناطق به دلیل نبود امکانات برای گردشگر، بهره ای از این درآمد ندارند چرا که اصولا امکاناتی وجود ندارد تا گردشگر به بازدید آن نقطه از شهر برود و در نتیجه پردش اقتصادی درآمدهای حاصل از گردشگری تنها محدود به منطقه خاصی می شود که گردشگر پا به آن می گذارد حال انکه  اکثر حاشیه نشین های شهر نیز در همین مناطق کم برخوردار در محدوده شرق و شمال شرق شهر شکل می گیرد.»

او در ادامه افزود: «ساخت و سازهای بی رویه و بدون رعایت ضوابط و اصول استاندارد و عدم نظارت صحیح ارگان ها بر حاشیه های شهر طی تمام این سال ها موجبات رشد حاشیه نشینی در مشهد را فراهم آورده است.دلایل متعدد رشد حاشیه نشینی در مشهد که در بالا ذکر شد، طی سالیان متمادی روی هم تلنبار شده است و به یکباره می بینیم که نیم قرن از عمر حاشیه نشینی در مشهد می گذرد و یک سوم جمعیت مشهد را حاشیه نشین ها تشکیل می دهند.»

او افزود: «حاشیه نشینی از دهه پنجاه آغاز و پس از انقلاب به دلیل مهاجرت از روستابه شهر به اوج خود رسید. حدود ۴۰۰ هزار نفر از حاشیه نشین ها را اتباع افغان و عراقی تشکیل می دهند.»

نائب رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی، زیارت، گردشگری و رسانه  شورای شهر مشهد در خصوص ارتباط بین افزایش معضلات اجتماعی و حاشیه نشینی بیان داشت : «نمی توان قاطعانه گفت بین حاشیه نشینی و افزایش معضلات اجتماعی رابطه مستقیم وجود دارد چرا که این ادعا پژوهش و مستندات دقیقی را می طلبد اما به طور کلی می توان گفت در مناطقی که خانه ها در فاصله کم و در مجاورت بدون حریم با یکدیگر قرار دارند و تراکم جمعیت نیز رو به فزونی است، بستری برای افزایش نرخ معضلات اجتماعی وجود دارد که موجب صعود آمار آسیب های اجتماعی میشود از طرفی تراکم جمعیت موجب کاهش توزیع درآمد در یک منطقه می شود که این خود نقش تعیین کننده ای در ایجاد آسیب های اجتماعی بازی می کند. این دلایل موجب می شود که نام معضلات اجتماعی و حاشیه نشینی عجین شود. درست است که این دو بر یکدیگر تاثیر می گذارند اما نمی توان گفت لزوما بر یکدگیر تاثیر متقابل دارند.»

رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم برخوردار در خصوص راهکار برای حل معضل حاشیه نشینی گفت: «در قدم اول نباید بگذاریم حاشیه های بیشتر از این توسعه یابند که این خود همکاری همه جانبه دستگاه های مسؤل در این امر از جمله دستگاه های حاکمیتی و دولتی را می طلبد. از طرفی برای حاشیه هایی که تا کنون ایجاد شده است باید برنامه مدون بهسازی و توانمندسازی اجرا شود. مدیریت شهری تاکنون با اعمال نظرات و تعیین تکلیف اراضی بزرگ مقیاس برای جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی اقدام کرده است اما حل معضل حاشیه نشینی نیازمند اقدامات هماهنگ و برنامه ریزی شده توسط ارگان های دولتی و وزارت خانه ها و نظام مالی و بانکی کشور  برای توانمندسازی و اشتغال حاشیه ها و جلوگیری از گسترش آن ها است.»

وی در پایان خاطرنشان کرد:« ماهیت حاشیه نشینی ماهیت بین بخشی است که با حرکت یک ارگان قابل حل و فصل نیست بلکه نیازمند همکاری و برنامه مدون کلیه ارگان های دخیل است.»