نجات بازارهای قوچان؛ فعال کردن کاروانسراها

میترا نجاتی پژوهشگر قوچانی در گفتگو با خبرنگار برنا از قوچان عنوان کرد: با بررسی بازارهای قوچان از لحاظ مشاغل قدیم در دهه سی، چهل و پنجاه و با کمک بزرگان شهر به این نتیجه رسیده ایم که تمام افراد دارای مغازه در چهار بازار، کارهای تولیدی انجام می‌دادند به این صورت که هر یک از مغازه‌دارها چه خرازی‌ها، نجاری‌ها، آهنگری‌ها و غیره به‌نوعی استادکار بود.

نجاتی اظهار کرد: زمانی که فرد احساس کند کاری مختص به او است و فرد دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد در آن کار اعتمادبه‌نفس پیدا می‌کند و وقتی اعتمادبه‌نفس پیدا کرد ابتدا به خود احترام می‌گذارد و وقتی فردی به خود احترام بگذارد به دیگران نیز احترام می‌گذارد و این امر باعث شکوفایی جامعه می‌شود. پژوهشگر قوچانی بابیان اینکه اگر همین چارت را با وضعیت فعلی چهار بازار شهرستان مقایسه کنیم می توان گفت در حال حاضر تمامی مشاغل دلالی است، تصریح کرد: هر مغازه‌ای را که در بازارها می‌بینید هرکسی می‌تواند یک ماه در آنجا کار کند و به آن تخصص دست یابد و با این شرایط این حس برای فرد پدید می‌آید که هرلحظه ممکن است فرد دیگری جای او را بگیرد.

وی اظهار کرد: خیلی کم می‌بینیم که افراد بر اساس تخصص و حرفه‌ای که دوست دارند به فعالیت بپردازند و مشاغل به سرعت می‌توانند جایگزین مشاغل قبلی قرار بگیرند.

نجاتی با اشاره به اینکه در این شرایط وقتی فرد احساس فکر می‌کند که هرلحظه ممکن است فرد دیگری جای او را بگیرد ناخودآگاه اعتمادبه‌نفسش پایین می‌آورد و حس دشمنی در فرد نسبت به رقیب پیش می‌آید، عنوان کرد: در کشورهای پیشرفته هیچ‌گاه مشاغل سنتی از بین نمی‌رود بلکه گاهی از شکلی به شکل دیگر تبدیل می‌شوند و یا به‌صورت نمادین حفظ می‌شوند اما در کشور ما نه‌تنها مشاغل سنتی از شکلی به شکل دیگر تبدیل نمی‌شود بلکه این روند در کشور در حال نابودی است.

پژوهشگر قوچانی با اشاره به اینکه مشاغل گذشته همچون نمدمالی هنوز می‌توانند به شکل دیگری ادامه حیات داشته باشند اما باسیل ورود کالاهای چینی، نابودی مشاغل سنتی به‌سرعت در حال افزایش است، اذعان کرد: زمانی می‌توانیم به آزادی برسیم که کشور بتواند به لحاظ فرهنگی و بافت بومی به درجه اعلا خودش برسد و مردم را با اصالت خودشان آشنا کند.

نجاتی بابیان اینکه کاروان‌سراهای زیادی در سطح شهرستان قوچان داریم که اگر حداقل یکی از کاروان‌سراها را در قالب حجره هایی جداگانه به هریک از هنرها و صنایع دستی قوچان  اختصاص دهند، جان تازه ای در اقتصاد شهرستان دمیده می شود، عنوان کرد: کارمندهای زیادی در شهرداری و میراث فرهنگی می‌توانند استخدام شوند و کار صنایع‌دستی را ادامه دهند چون سفارش برای محصولات و کالاهای سنتی قوچان بالاست.

پژوهشگر قوچانی با اشاره به اینکه متأسفانه مشکل صادرات را نیز داریم که اگر بحث صادرات اتفاق بیفتد پیشرفت زیادی را درزمینهٔ صنایع‌دستی خواهیم داشت، تصریح کرد: تنها پوستین‌دوز شهرستان قوچان در حال حاضر پلاستیک فروشی می‌کند و این فرد آخرین بازمانده پوستی دوزی است که اگر برای او مغازه و شاگرد اختصاص دهند این حرفه تداوم خواهد داشت.

نجاتی بابیان این مطلب که لباس‌های سنتی امروز قوچان به‌هیچ‌عنوان شبیه به نسخه اصلی نیست، اظهار کرد: لباس های محلی قوچان طبق سنت‌های قدیم دوخته نمی‌شود و عده‌ای فقط برای کسب پول وارد این عرصه شده اند؛  البته افرادی هنوز به همان شکل قدیم کار می‌کنند چون برای تجارت کار نمی‌کنند بلکه برای هنرکار می‌کنند.

پژوهشگر قوچانی بابیان اینکه باید برای هنرمندان حقوقی در نظر بگیرم تا به‌مانند کارمند به هنر خودش ادامه‌ ‌دهد، گفت: استخدام این افراد هیچ کاری برای شهرداری و میراث فرهنگی ندارد؛ افرادی در این سازمان‌ها فقط و فقط به دلیل بروکراسی اداری وجود دارند که به هیچ کاری نمی‌آیند اما اگر همین هنرمندان بیایند و در قوچان حجره بزنند کار اقتصادی رونق می‌یابد.

نجاتی در پایان بابیان اینکه بررسی تاریخ گذشته قوچان را در بزنگاه خوبی شروع کردیم چون دقیقا در نسلی هستیم که اگر این کار را 20 سال دیگر شروع می‌کردم دیگر این فرهنگ را نمی‌توانستیم جمع آوری کنیم و  ارتباطمان با دنیای گذشته قطع می‌شد.

نجاتی در پایان بابیان این مطلب که اگر دستگاه‌های اجرایی با محققین همکاری داشته باشند اتفاقاً خوبی را در شهرستان شاهد هستیم، تصریح کرد: کاری که بدون تحقیق انجام شود شاید سال‌ها طول بکشد تا به سرانجام برسد اما کاری که درباره آن تحقیق شده قطعا در زمان بسیار کوتاه تری انجام می پذیرد.

خبرنگار: سهیلا چترآبگون