فلسفه بدون تأثیر، فلسفه نیست

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ وی در پاسخ به این پرسش پیام فضلی‌نژاد که آیا فلسفه امکان انعکاس دردها و دغدغه‌های مردم را دارد، گفت: اگر فلسفه تأثیر نداشته باشد می‌توان گفت فلسفه به‌معنای حقیقی کلمه نیست. 

این متفکر ۷۶ ساله در پاسخ به پرسش دیگری درباره ارتباط فلسفه اسلامی با رستگاری انسان گفت: امروزه سعادت و نیکبختی یک معنای دنیوی پیدا کرده و به‌معنای رفاه شده. رفاه خوب است و دنیا و رفاه لازم است اما نیکبختی تنها در رفاه نیست. یعنی آدمی ممکن است فقیر هم باشد و به حکمت متعالیه برسد.

اعوانی اظهار داشت: آنچه انسان را به معنای واقعی سعادتمند می‌کند، رسیدن به مطلق است. حالا این گاهی از طریق ایمان است و گاهی حکمت و فلسفه؛ ولی اگر آن را نداشته باشد، اهل رستگاری نیست. ممکن است ما دنیای خیلی خوبی هم داشته باشیم یعنی یک آدم سکولار یا کسی که به خدا هم اعتقادی ندارد ممکن است خیلی ثروتمند باشد اما از دیدگاه الهی این اهل نجات نیست. 

وی با انتقاد از روند نادرست ورود فلسفه غربی به کشورمان گفت: وقتی که دانشگاه‌های ایران تاسیس شد یک عده‌ای که به فلسفه اسلامی چندان وارد نبودند، رفتند و در خارج از کشور درس خواندند اما با فلسفه آن، عمیق برخورد نکردند. آنچه را دم‌دست‌شان بود به ایران آوردند. مثل پوزیتیویسم چرا که آن‌زمان تفکر غالب تفکر پوزیتیویستی بود. این را آوردند و در اینجا راجع به آن کتاب نوشتند و سخت از آن دفاع کردند. فیلسوف آن زمان دکارت بود و دیگر افلاطون هم نبود. یک غربی را معرفی کردند که نمی‌شود به آن گفت غرب اصیل. 

رئیس انجمن بین‌المللى فلسفه اسلامى خاطرنشان کرد: برخی متفکران و فیلسوفان اسلامی، وقتی به غرب می‌روند، تحت تأثیر فیلسوفان غربی و بادهای غربی قرار می‌گیرند، آن‌وقت آمده‌اند می‌خواهند اسلام را رنگ بدهند!

رئیس انجمن حکمت و فلسفه ادامه داد: مخالفت‌ ما با مدرنیسم به خاطر پدرکشتگی نیست، به خاطر این است که با مبادی الهی تمام الهیون در تمام تاریخ ضدیت دارد. 

اعوانی در نقد برخی تفکرات هم گفت: فیلسوف مسلمان نمی‌تواند بگوید «برای خودم» می‌نویسم و به من ربطی ندارد که اثر عمل و نوشته من در جامعه چیست! این بسیار اشتباه است. مگر فیلسوف برای خودش فلسفه‌ورزی می‌کند؟ این با حکمت اسلامی از بن دندان منافات دارد. 

وی اظهار داشت: الان نمی‌شود گفت که جامعه ما صد درصد اسلامی است. الان جامعه ما یکدست نیست. آنهایی که در غرب تحصیل کرده‌اند، هر کدام یک گرایشی دارند. 

شاگرد سیدحسین نصر در پاسخ به نقدهایی که نسبت به سنت‌گرایی توسط افرادی مانند عبدالکریم سروش مطرح می‌شود، اظهار داشت: یا جامعه جهانی اشتباه کرده و آقای دکتر نصر را به‌عنوان فیلسوف زنده پذیرفته و این یعنی دکتر نصر در همه ابعاد فلسفه اسلامی کار کرده و شما ببینید چه کتاب‌‌هایی را درآورده است. الان با کمک 70 یا 80 نفر یک کتاب پنج جلدی منتشر کرده که تمام بزرگان فلاسفه ایران را معرفی کرده است.

وی افزود: من هیچ وقت متحجر نیستم. چرا؟ برای اینکه «الذین یستمعون ‌القول». من همیشه گوش استماع دارم.

انسان باید انصاف و سمع داشته باشد. «فیتبعون احسنه»، و بعد بگویم به این دلیل و آن دلیل قبول است. ولی اینکه بگوید شما باید بپذیرید، این مکتب ایسم را بپذیرید، دگماتیسم در اینهاست. دگماتیسم این است که به یک ایسمی قائل باشید (که بیشتر اینها همین‌طور هستند) و اصلا چشم برندارید از این ایسم. ما به هیچ ایسمی قائل نیستیم.

وی در پایان از مباحثات علمی استقبال کرد و گفت: بسیار خوب است روبه‌روی هم بنشینند ولی دیالوگ باشد. فحش نباشد. دیالوگ اولش استماع است. اولش احترام است. ولو اینکه کسی حرف مرا قبول ندارد یا من نداشته باشم، کلام او به یک اجتهادی رسیده؛ حالا بالاخره آن هم اجتهاد کرده ولی بالاخره ممکن است نتایجش درست نبوده. نهایتا یا اجتهاد من اشتباه بوده یا او.

«شوکران» محصول مشترک حوزه هنری و شبکه چهار سیما به تهیه‌کنندگی علی قربانی است که دوشنبه‌ها حوالی ساعت ٢١ روی آنتن می‌رود و بازپخش آن نیز روزهای سه‌شنبه ١٠ صبح، جمعه ۱۴ و یکشنبه ساعت ١٩ است.