مربیان چرخشی، معضل فوتبال ایران/ خارجی‌های ناکارآمد بلای جان تیم‌ها می‌شوند

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا؛ نگاه به تاریخچه برگزاری لیگ فوتبال در کشورمان نشان می‌دهد که اولین دورهٔ لیگ سراسری فوتبال ایران در سال ۱۳۴۹ به‌طور رسمی آغاز شد، ولی امروز به نام لیگ برتر فوتبال "جام خلیج فارس" برگزار می‌شود. به گفته بهمن حسین‌پور سفیر ایران در ترکیه، وی قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه را به ایران ارسال کرده و اساسنامه لیگ حرفه‌ای ایران بر اساس قوانین لیگ حرفه‌ای فوتبال ترکیه تدوین شده‌است.

اولین دوره لیگ برتر با حضور ۱۴ تیم آغاز شد، ۱۲ تیم آخرین دوره جام آزادگان، به اضافه دو تیم ملوان و ابومسلم که از زیرگروه صعود کرده بودند تیم‌های حاضر در این مسابقات را تشکیل می‌دادند. این رقابت‌ها از روز یازدهم آبان سال ۱۳۸۰ آغاز شد و با قهرمانی پرسپولیس به پایان رسید، با این حساب لیگ فعلی در دو سال آخر ریاست صفایی فراهانی تدوین و برگزار شده است.

*اهمیت لیگ

همواره یکی از عوامل تاثیرگذار در پیشرفت هر رشته‌ای از جمله  فوتبال برگزاری لیگ است و بر کسی پوشیده نیست که بازیکنان مستعد در سراسر کشور از دل این رقابت بیرون می‌آیند. امسال هجدهمین دوره لیگ برتر کشور هفته دهم خود را سپری می‌کند و قصد داریم در این مطلب به این نکات بپردازیم که دستاورد برگزاری لیگ برای فوتبال ایران چه بوده است. آیا لیگ کمکی به دانش مربیان ایرانی کرده است یا خیر؟ حضور مربیان خارجی لیگ تاچه حد به فوتبال ایران کمک کرده است و آیا نکات مثبت و آموزنده‌ای برای سایر مربیان و همچنین سطح فنی فوتبال ایران داشته یا خیر؟ نگارنده برای پاسخ به این سوالات علاوه بر استخراج برخی نکات و ملاحظات از فضای مجازی به سراغ سه نفر از کارشناسان رفته است. کاظم اولیایی، نیما نکیسا و ناصر شفق کارشناسانی هستند که به واسطه سال‌ها حضور در فوتبال ایران و لیگ برتر از کم وکیف موضوع با خبر هستند و می‌توانند در این مورد به ما کمک کنند.

*ضعف در شیوه باشگاه‌داری و مدیران ناکارآمد

کاظم اولیایی مدیرعامل پیشین تیم فوتبال استقلال درباره بحث کلی کمک لیگ برتر به فوتبال ایران و مربیان لیگ معتقد است ضعف ما به خاطر مدیریت باشگاه‌ها است که خود این موضوع ارتباط مستقیمی با عدم تعریف واحد باشگاه در کشور دارد. وی در این باره به خبرنگار برنا گفت: در اینکه در کشور ما خلأ قانونی برای تعریف باشگاه و باشگاه‌داری وجود دارد شکی نیست. متاسفانه در برخی از باشگاه‌ها مدیران ناکارآمد به راس کار می‌آیند. حالا اگر یک مربی نامدار خارجی یا ایرانی که بهتر است نامی از شخصی برده نشود به این باشگاه ورود کند، این مربی در مقابل این مدیر پاسخگو نخواهد بود. متاسفانه برخی مربیان خارجی که به فوتبال ما آمده‌اند با توجه به شرایطی که گفته شد، علاوه بر دستیاران خود حتی توقع دارند، ماساژور تیم نیز از کشورهای خارجی باشد و متاسفانه یکی از مشکلات فوتبال ما همین موضوع است.

این مدیر فوتبالی در مقابل این ضعف، نقطه قوت را نیز نشان می‌دهد، او معتقد است اگر کمیته فنی تشکیل شده از افرادی با دانش با تجربه و کاربلد باشند و با توجه به نظر آنها سرمربی تیم مشخص شود، قطعاً اگر سلسله مراتب اینگونه رعایت شود می‌تواند تیم موفقی باشد. به طور کلی لیگ برتر آورده‌های مثبتی برای فوتبال ما داشته، اما نمی‌توان گفت سطح فنی مربیان داخلی ما به سطح بالاتری رسیده است.

بحث دیگری که این مدیر با سابقه فوتبال به آن اشاره می‌کند بحث باشگاه‌داری در کشور است. او در این‌باره می‌گوید: در دنیا باشگاه‌داری به سه روش برگزار می‌شود، یک تیم کاملا خصوصی و تحت نظر یک شخص یا یک خانواده اداره می‌شود و تمام سهام آن مربوط به آن است، مانند منچستریونایتد. دوم  اینکه تیم به یک شرکت مشخص واگذار شده مانند ولفسبورگ و سوم اینکه تیم به صورت هیات امنایی اداره می‌شود، این‌گونه که هواداران سهام خریداری می‌کنند. آنها یک هیات امنا انتخاب می‌کنند و از دل این هیات امنا هیات رئیسه بیرون می‌‌آید و آنها نیز تشکیلات باشگاه را اداره و بر آن نظارت می‌کنند و به اعضا گزارش می‌دهند. اما باید دید در کشور ما  باشگاه‌ها به کدام روش اداره می‌شوند؟! به همین دلیل است که باشگاه‌های ما در فراز و نشیب هستند چراکه ساختارش در هیچکدام از این سه ساختار اصلی که در دنیا قرار دارد نیست.

*خلا قانونی در باشگاه‌داری

عضو سابق هیات رئیسه فدراسیون فوتبال معتقد است خلا قانونی در این‌باره وجود دارد و مجلس در موضوع  تاثیر اصلی را دارد، چراکه ما در آن به صورت واضح خلأ قانونی می‌بینیم. وی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار برنا پیرامون اینکه برخی از تفاهم نامه فدراسیون فوتبال با فدراسیون فوتبال ژاپن انتقاد می‌کنند اظهار داشت: به نظر من فوتبال ایران به فوتبال ژاپن شبیه‌تر است تا فوتبال‌های اروپایی و بهترین کار این است که ما می‌توانیم در چارچوب مراودات ورزشی از تجربه چشم بادامی‌ها استفاده کنیم. نکته‌ای که در اینجا به نظر می‌رسد نادیده گرفته شده است این است که آیا برگزاری لیگ توانسته بار فنی فوتبال ایران را بالا ببرد.

اولیایی در این‌باره معتقد است: فوتبال ملی ما در چند سال گذشته رتبه نخست را در آسیا داشته اما در رده باشگاهی به نظر من ما در رده هفتم یا هشتم هستیم. در لیگ ما مدیر به سرمربی تیم فشار می‌آورد که فقط برد می‌خواهیم. ما می‌بینیم تیم ملی زیبا، جذاب و تماشاگرپسند بازی نمی‌کند ولی ایران با حداقل گل بازی را می‌برد و این برای رشد فوتبال ایران کافی نیست. ما باید در بحث باشگاه‌داری از نمایندگان مجلس و سیاستمداران مطالبه گری داشته باشیم تا بتوانیم به رشد قابل توجهی دست پیدا کنیم.

*از برگزاری لیگ به دنبال چه هدفی هستیم

نیما نکیسا دروازه‌بان تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه درباره بحث برگزاری لیگ نظر دیگری دارد. او معتقد است باید ببینیم لیگ چه آورده‌ای برای ما داشته است. باید ابتدا به این موضوع نگاه کنیم که هدف‌گذاری ما از برگزاری لیگ چه بوده است؟ به معنای واضح ما به دنبال چه چیزی هستیم و می‌خواهیم به کجا برسیم؟ آیا لیگ ما پویا است؟ اگر لیگ ما پویا است، چرا در تیم ملی بازیکنان کمی از لیگ انتخاب می‌شوند و در این سال‌های اخیر چند بازیکن دورگه به فوتبال ایران وارد شدند. وی در ادامه به بحث مهم مربیگری اشاره می‌کند و اینکه مربیان داخلی ما در چه سطحی قرار دارند، وی معتقد است که طی یکی دو سال گذشته کارهای بسیار خوبی توسط فدراسیون برای آموزش مربیان انجام شده که مهمترین آنها این است که امسال از ۱۳۵ نفر از مدرسین مربیگری آزمون به عمل آمده تا اینکه فدراسیون و کمیته آموزش به این نتیجه برسند چند نفر از آنها به روز هستند و از اطلاعات و علم روز فوتبال دنیا استفاده می کنند.

*مربیان خارجی و تاثیر کمرنگ در فوتبال ایران

بخش دیگری از صحبت‌های ستاره سابق تیم ملی کشورمان در رابطه با مربیان خارجی است. وی معتقد است در تمام این سال ها مربیان خارجی که به فوتبال ایران آمده اند نتوانستند کمک چندانی به فوتبال ما کنند و به غیر از تعداد  انگشت شماری که تعداد آنها به انگشتان دو دست هم نمی‌رسد بقیه آمده اند و پولی برده اند و دیگر هیچ.

*معضل وجود مربیان چرخشی

سخنگوی کانون مربیان ایران پیرامون برخی مربیان که در تیم‌های مختلف گردش می‌کنند بحث را این‌گونه آغاز می‌کند؛ وقتی ابتدای فصل یک مربی به چند تیم در شمال، جنوب، غرب و شرق  کشور یک برنامه ارائه می‌دهد و سپس سرمربیگری یک تیم مرکزی را برعهده می‌گیرد خود این موضوع نشان دهنده نقاط ضعفی است که به مربیگری برنمی‌گردد و مدیران باشگاه‌ها بنابر داشتن مشاورانی ناآگاه به آن دامن می‌زنند. به طور مثال آن مربی که برنامه مشترک را ارائه می‌دهد به علم روز واقف نیست و نمی‌داند که باید برنامه‌ای که به یک تیم شمالی ارائه می‌شود و شامل چگونگی تمرین کردن آنها، جذب بازیکن و نوع آماده‌سازی است با یک تیم در جنوب کاملا متفاوت است و متاسفانه این از مشکلاتی است که وجود دارد. چرا ما این همه مربیان جوان، با دانش، با انگیزه و با سواد داریم که تیم ندارند؟ ما مربیان سالم دلسوز و کاربلدی داریم که متاسفانه بیرون سیستم فوتبال در حال حاضر قرار دارند یا اینکه در لیگ‌های پایین و حتی منطقه‌ای کار می‌کنند. وی در این رابطه مثال یحیی گل محمدی و پدیده را میزند و معتقد است گل محمدی مربی با درایتی است که به لحاظ فنی نیز قابلیت بالایی دارد و پدیده را با کمترین امکانات در صدر جدول نگه داشته که خود موضوع نشان دهنده بسیاری از مسائل است. نکیسا نیز مانند اولیایی معتقد است بحث مدیریت بسیار بحث مهمی در باشگاه‌داری است.

*اهمیت دادن به تیم‌های پایه حلقه مفقوده فوتبال ایران

دروازه بان سابق تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه پرسپولیس در ادامه درباره عدم وجود بازیکن‌سازی در باشگاه‌ها عدم توجه به فوتبال پایه را مهم می‌داند و معتقد است اگر فوتبال پایه ما در باشگاه‌ها به شکل جدی پیگیری شود بعد از چند سال رشد فوتبال ما به  شکل ملموسی افزایش پیدا خواهد کرد و در همین رابطه بنده معتقدم ما باید مدیران متخصصی را برای بکارگیری در این خصوص تقویت کنیم.

*علم روز در دسترس است، بیشتر از آن استفاده کنیم

ناصر شفق مدیری که سال‌ها در فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های مختلفی مدیریت کرده است. او پیرامون موضوع برگزاری لیگ و تاثیر حضور مربیان داخلی و خارجی در آن به خبرنگار برنا می‌گوید: من معتقدم با توجه به شرایطی که فوتبال ما دارد، احتیاج به دانش و علم روز داریم که خوشبختانه آن نیز نسبت به سال‌های گذشته قابل دسترسی‌تر شده است و ما مربیان جوان خوب و با دانشی داریم که در فوتبال ایران حضور دارند.

وی در ادامه گفت: مکتب تیم‌هایی مانند شاهین، پاس، پرسپولیس و استقلال مربیان بسیار خوب و بزرگی به فوتبال ایران تزریق کرده‌اند که در خوزستان، مازندران، فارس، گیلان، اصفهان و آذربایجان در حال فعالیت هستند که البته برخی از آنها نیز بنا به دلایلی در سیستم باشگاهی ملی ایران حضور ندارند.

*نکونام نمونه یک مربی جوان و موفق است

شفق در ادامه می گوید: می‌توانم مثالی از حضور جوانان با دانش و به روز در فوتبال ایران بزنم که مصداق آن جواد نکونام است که با نساجی عملکرد بسیار خوبی داشته و ما باید به این سمت برویم که بازیکنانی که از تیم ملی خارج می‌شوند را در صورت داشتن اشتیاق و علاقه مربیگری با علم روز دنیا به آنها آموزش دهیم و بحث آموزش نیز بسیار مهم است. بنده به خاطر دارم در سال ۷۷ و ۷۸ بود که آقای فرکی را در پاس به عنوان سرمربی انتخاب کردیم و ایشان پس از آن با فولاد خوزستان قهرمان ایران شد و در چند تیم دیگر نیز موفقیت‌های زیادی را کسب کرد. یا ابراهیم قاسمپور از جمله مربیان با اخلاق و با دانشی است که هم اکنون از آنها کمتر استفاده می‌شود.

*فوتبال در دنیا در حال دویدن است/ مدیران باید علم روز داشته باشند

عضو هیات رئیسه سابق فدراسیون فوتبال در ادامه اظهار داشت: اجازه بدهید نکته مهم‌تری را نیز بیان کنم، فوتبال دنیا نمی‌تواند بایستد تا ما به آن برسیم. فوتبال در جهان در حال دویدن است و ما نیز باید بر سرعت خود بیافزاییم. در این میان حضور مدیران فوتبالی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، مدیرانی که آنها نیز بر علم روز دنیا شناخت داشته باشند و بتوانیم فوتبال ایران را به موفقیت برسانیم.

*لیگ هر سال پویا‌تر و جذاب‌تر می‌شود

شفق در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید: بنده به طور کلی معتقدم چه در زمان صفایی فراهانی، دادکان، کفاشیان و تاج در فدراسیون فوتبال لیگ ما سال به سال پویاتر و جذاب تر شده است. من زمانی که در باشگاه تراکتورسازی حضور داشتم دوستی را به عنوان رئیس سازمان فوتبال انتخاب کردم که این کار را با توجه به آنچه که در آلمان آموخته بودم انجام دادم. نباید فراموش کنیم مدیر یک باشگاه کارش این نیست که سر تمرین بیاید و مسائل جانبی را مدیریت کند، بلکه مدیر باشگاه باید برای باشگاه درآمدزایی کند  و بر روند فنی باشگاه نظارت داشته باشد.

*نکته پایانی

به هر حال در پایان باید به چند نکته مشترک در این صحبت‌ها اشاره کرد، اینکه لیگ ما باید اجزای مهم خود را مانند مربیان و مدیران به علم روز مجهز کنند. بالا رفتن کیفیت لیگ در نگاه حرفه‌ای به باشگاه‌داری مطلوب است و نباید خلا قانونی در کشور ما سنگی شود که جلوی پیشرفت باشگاه‌ها و ورزش را بگیرد! نکته مهمتر اینکه باید به مربیان جوان داخلی فرصت داده شود تا بتوانند با انگیزه‌ای که دارند، برای فوتبال ایران مفید واقع شوند.