رضا آذری: نشست‌های جشنواره فجر تنها محلی برای دعواهای لفظی و حاشیه‌سازی است!

رضا آذری منتقد و مدرس سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: اعتقاد من بر این است که با اعلام اسامی فیلم‌های جشنواره فجر و دیدن نام کارگردان‌ها نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی نسبت به فیلم‌ها داشت. همواره پیش از جشنواره با دیدن موضوعات و کارگردان‌ها شور و شوقی برای دیدن آثار به وجود می‌آید اما فیلم باید با موجودیت خود فیلم در نظر گرفته شود و در این شرایط باید فیلم‌ها را دید و درباره ماهیت جشنواره سخن گفت.

آذری خاطرنشان کرد: پیش‌داوری‌ها هر سال باعث جهت‌گیری افراد و منتقدان می‌شود. نباید پیش از جشنواره خیلی دقیق نظر داد و گفت که جشنواره امسال با سال‌های قبل و بعدش متفاوت است. فیلم‌ها قبل از دیده شدن مواد خامی هستند که نمی‌توان درباره آنها نظری دقیق داشت. پس از جشنواره است که می‌توان با نظرسنجی‌ها، نقدها و جلسات و بحث‌های تخصصی به کلیتی از جشنواره دست یافت.

این منتقد درباره تغییرات هر ساله جشنواره فیلم فجر گفت: تغییراتی که هر سال شامل جشنواره می‌شود تا حدی به جشنواره آسیب وارد می‌کند ولی این تغییرات از جهاتی نیاز جشنواره فیلم فجر و سینمای ما است. اثرات این تغییر و تحولات را ما در سال‌های آینده خواهیم دید. به عنوان مثال ما سال‌های گذشته شاهد بودیم که نشست‌ها به جای بحث‌های تخصصی بیشتر محافلی برای رسانه‌های حاشیه‌ساز بوده و معمولاً نشست‌ها به جنجال و دعواهای جناحی کشیده می‌شد که نشان از ضعف‌های موجود در  سیاست‌های اجرایی جشنواره است و مسئولان هر سال در تلاش هستند تا با تغییرات این مشکلات را از بین ببرند.

وی افزود: شاید برای بسیاری افراد چنین دعواها و جنجال‌هایی جذاب باشد و تا حدی به رونق گرفتن جشنواره کمک کند اما به نظر من این مسائل جشنواره فیلم فجر را از رسالت اصلی‌اش دور می‌کند و به راحتی به حاشیه می‌کشاند و اتفاقی حرفه‌ای در جشنواره فجر رخ نمی‌دهد. نشست‌ها باید با مدیریتی دقیق محل بحث‌های تخصصی و علمی باشد.

آذری در ادامه گفت: شاید یکی از دلایل جداسازی اهالی رسانه و منتقدان از هنرمندان همین مسأله باشد. شاید مسئولان برگزاری جشنواره فیلم فجر به این نتیجه رسیده‌اند که فیلم‌ها در فضایی آرام‌تر دیده شوند. احتمالاً سیاست مسئولان، سکوت و خلوت بودن جشنواره است که این مسأله هرچند که جشنواره را از حواشی مخرب گذشته دور می‌کند اما شاید شور و حال آن را بکاهد و بحث و صحبت‌هایی که پس از دیدن فیلم‌ها باعث شکل‌گیری روابطی سازنده می‌شود را از بین می‌برد و به نظر من باید توازن دقیق با آسیب شناسی درستی صورت گیرد.

این مدرس سینما در ادامه گفت: با جداسازی اهالی رسانه از سینماگران ارتباط آن‌ها با هم قطع نمی‌شود چرا که اهالی رسانه هرطور شده خود را به فیلم‌ها و سینماگران می‌رسانند و گزارش‌ها و گفت‌وگوهای لازم را صورت می‌دهند. من جشنواره را از سه جنبه ادراک، نگارش و ارتباط می‌سنجم. به نظر من نگارش با دیدن فیلم‌ها و انتقادها و مباحث مختلف صورت می‌گیرد، ارتباط مطمئناً با جداسازی کمتر می‌شود اما به هر شکل جشنواره جایی برای شکل‌گیری ارتباط‌ بین اهالی سینما است و ادراک نیز با جوایزی که داده می‌شود و رقابتی که وجود دارد رخ می‌دهد اما کیفیت همه اینها بستگی به مسائل بسیاری از جمله مسائل اجرایی دارد.

آذری درباره محل برگزاری جشنواره گفت: مطمئناً برج میلاد طی سال‌های اخیر بهترین مکان برای کاخ جشنواره است. سال گذشته اعلام کردند اشخاصی که مایل به دیدن فیلم‌ها در سینمای چارسو هستند با اعلام آمادگی می‌توانند جشنواره را در این سینما دنبال کنند اما من وقتی به چارسو رفتم این مکان را اصلاً مناسب ندیدم. در آنجا موقعیت پذیرایی اصلا مناسب نبود و متأسفانه اتفاقاتی رخ می‌داد که در شأن اهالی فرهنگ و هنر نبود. مطمئناً مسائلی مثل طرح ترافیک و محل پارک خودروها نیز هر چند که شاید در حاشیه مسائل اصلی جشنواره باشند حائز اهمیت ویژه‌ای هستند که باید توجه بسیاری به آنها شود و همین نکات ریز است که می‌تواند بر کیفیت کلی جشنواره نیز تأثیر بگذارد.

وی افزود: برای کارت‌های جشنواره که اهالی رسانه و منتقدان از آن بهره‌مند شده و فیلم‌ها را در کاخ جشنواره می‌بینند نیز باید دقت بسیاری شود. به نظر من رسانه‌ها و اشخاصی که در طول سال توجه بیشتری به جشنواره داشته و فعالیت مستمری دارند باید در شرایط بهتری قرار گیرند و برای بهبود شرایط برگزاری اشخاصی که جشنواره و سینما در اولویتشان نیست در سینمایی دیگر فیلم‌ها را ببینند.

این منتقد درباره عدم حضور پر رنگ پیشکسوتان در جشنواره فیلم فجر اظهار داشت: این مسأله را در سه بخش می‌توان بررسی کرد. حضور پر رنگ جوانان در جشنواره فجر می‌تواند نیاز امروز سینمای ما که فیلمنامه و فکر نو است را تأمین کند. طی سال‌های اخیر جوانان ثابت کرده‌اند که این نیاز را بیش از پیشکسوتان تأمین می‌کنند و اگر شاهد کم‌کاری بزرگان سینمایمان هستیم شاید بتوان مسائلی مثل کهولت سن، بی حوصلی، بی توجهی اهالی سینما و مسئولان و به حاشیه رفتن پیشکسوتان را در این اتفاق دخیل دانست.

آذری تصریح کرد: باید پذیرفت سینمایی که بیش از حد به دعواهای خانوادگی و آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد مستعد به حاشیه رفتن است. من انتقادی در پرداختن به دعواهای خانوادگی و آسیب‌های اجتماعی ندارم اما پرداختن به این مسائل چنین پیامدهایی نیز با خود دارد. از طرفی در شرایط اقتصادی امروز پیشکسوتان کمتر حاضر به ریسک برای سرمایه‌گذاری می‌شوند و وقتی سینماگران موفق و بزرگ از فیلمسازی فاصله گرفته‌اند می‌توان چنین مسأله‌ای را نیز در آن دخیل دانست چرا که تهیه‌کنندگان نیز با توجه به اینکه ذائقه نسل امروز را جوانان بهتر می‌دانند به سراغ فیلمسازان جوان می‌روند.

وی افزود: به نظر من جوانان امروز صاحب فکر و اندیشه هستند و نیازهای اساسی سینما را تا حد زیادی تأمین کرده‌اند. ما نباید فراموش کنیم که سینما در نهایت یک رسانه است و باید حامل جریان‌های فکری مختلف باشد. هر چقدر که در سینمای یک کشور جریان‌های فکری مختلف وجود داشته باشد می‌توان آن سینما را جدی‌تر دانست. مخاطبان امروز سینما با رسانه‌های بسیاری در ارتباط هستند که از فضای بسته ذهنی مخاطبان قدیمی برخوردار نیستند و در صفحات اجتماعی و فضای مجازی دنیایی از اطلاعات را در اختیار دارند و جوانان این مخاطبان را بهتر می‌شناسند. به نظر من مسئولان باید فضا را همانطور که هست ببینند نه آن طور که دوست دارند و در این صورت است که می‌توانند سیاست‌های دقیق‌تر و درست‌تری به کار ببرند. من با حضور پر رنگ جوانان در جشنواره موافقم و فکر می‌کنم نسل امروز توانسته بیشتر از نسل گذشته پاسخگوی نیازهای فکری جامعه ما باشد.