ایران دچار معضل تورم دوره ای دانش آموز و دانشجو در رشته های مختلف / گسترش رشته فنی و حرفه ای راه نجات بیکاری

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا، عدم توازن بین متقاضیان رشته های تحصیلی و بازار کار کشور، این روزها یکی از عناوین مهمی است که تحلیل نرخ بالای بیکاری را به خود معطوف کرده است. طی سال‌های گذشته بسیاری از دانش‌آموزان با انتخاب رشته‌های پرطرفداری مثل پزشکی، مهندسی و حقوق ... و در کنار آن اشباع بازار کار این رشته ها بیکار مانده‌اند و اینچنین است که هر روز به آمار فارغ التحصیلان بیکار اضافه می‌شود .

پذیرش دانشجو با توجه به نیاز کشور صورت بگیرد

فرهاد فلاحتی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، درباره دلایل عدم توازن بین رشته‌های تحصیلی و بازار کار کشور به خبرنگار برنا گفت: متاسفانه بین عرضه و تقاضای نیروی کار ما در کشور هیچگونه رابطه منطقی‌ای برقرار نیست. وزارت‌خانه‌های مرتبط با تحصیل و بازار کار مثل وزارت آموزش و پرورش، علوم و کار و رفاه، مستقلا برنامه های خود را جلو می برند و ما به یک جمع بندی دراین باره نرسیده‌ایم.

وی ادامه داد: باید بر اساس یک منشور و اطلس مشخص حرکت کنیم و پذیرش دانشجو با توجه به نیاز کشور در یک چشم انداز چندساله برآورد شود و صندلی های دانشگاه ها بر اساس این منشور کم و زیاد شود.  با این حال چنین سازوکاری در کشور ما مطلقا وجود ندارد. وزارتخانه ها خود را مسئول نمی‌بینند و کشور  هم با این اتفاق آسیب جدی ای خواهیم خورد.

فلاحتی با اشاره به اینکه ما امروزه تورم شدیدی در رشته تجربی داریم افزود: همه دانش آموزان رشته تجربی متقاضی رشته پزشکی هستند. به فرض اینکه رشته پزشکی ما در 5 سال آینده همه این متقاضیان را پذیرش کند؛ بعد از آن چه تضمینی برای نیاز بازار کار به پزشکان خواهد بود؟ ظرفیت دبیرستان های ما باید بر اساس ظرفیت دانشگاه ها تنظیم شود.

این نماینده مجلس درباره اقدامات صورت گرفته برای حل این معضل در مجلس شورای اسلامی گفت: «در مجلس نیازی به قانون‌گذاری پیرو این موضوع وجود ندارد. این مسئله در سند توسعه کشوری ذکر شده است و مجلس فقط باید بتواند به خوبی بر این سند نظارت داشته باشد.»

وی ادامه داد: «در سند توسعه ذکر شده وزارت آموزش و پرورش مکلف است در پایان سند توسعه ظرفیت انتخاب رشته های دانش آموزان را به 50 درصد در رشته های مهارتی برساند. نمی شود طی این 5 سال آموزش و پرورش هیچ اقدامی نداشته باشد و در سال پنجم همه دانش آموزان را به این رشته ها هدایت کند.»

فلاحتی افزود: «مجلس باید هر سال بر روند انجام این برنامه‌ها در وزارتخانه‌های مرتبط نظارت و بررسی داشته باشد تا این نتیجه بعد از یک دوره 5 ساله حاصل شود.»

ترس از ریاضی علت تقاضای دانش آموزان به رشته تجربی

عباس فرجی، کارشناس حوزه آموزش، نیز ضمن اشاره به اینکه ما به‌صورت دوره‌ای در آموزش و پرورش ایران شاهد تورم دانش آموز و دانشجو در رشته‌های مختلف هستیم گفت: «مثلا در 10-15 سال گذشته، رشته ریاضی دچار تورم بود و ما فارغ التحصیل‌های بسیاری در رشته‌های مهندسی داشتیم و حالا هم در خانواده‌های بسیاری یک مهندس بیکار وجود دارد.»

وی ادامه داد: «موضوع عدم توازن رشته‌ای یک موضوع تازه نیست و قدمت آن به تاریخ آموزش و پرورش می رسد. این مشکل، از ابتدا بوده اما تا حد زیادی سعی شده که این وضعیت سر و سامان پیدا کند. اخیرا این مشکل به صورت جهش‌داری شدت پیدا کرده است. چیزی که ما شاهد آن هستیم، تقاضای شدید دانش آموزان دبیرستانی به رشته‌های تجربی است. علت آن این است که ما در دوره ای بیش از اندازه دانش آموز ریاضی پذیرش کردیم و به دانشگاه فرستادیم و بعد آنها در رشته های مهندسی فارغ التحصیل شده و با بیکاری مواجه شدند.»

این کارشناس درباره علت افزایش تقاضای دانش آموزان به رشته تجربی گفت: در حال حاضر استدلال دانش آموزان این است که به دلیل وجود مهندس بیکار در خانواده باید رشته دیگری را انتخاب کنند. دلیل دیگری که دانش آموزان را از رشته ریاضی دور می کند ترس از این رشته است و آنها به گمان اینکه تجربی از ریاضی رشته راحت تری است به این رشته روی می آورند. دلیل دیگر تقاضای زیاد برای رشته تجربی، ژست اجتماعی پزشکی است. به نظر دانش آموزان، رشته تجربی رشته پولسازی است و آنها برای پولدار شدن رشته تجربی را انتخاب می کنند. این سه دلیل انگیزه زیادی برای دانش آموزان ایجاد می کند تا رشته تجربی را برای تحصیل انتخاب کنند. بنابراین عدم آگاه‌سازی دانش آموزان باعث ایجاد خطای دید در دانش آموزان می شود.»

فرجی در ادامه با تاکید براینکه آموزش و پرورش باید سطح آگاهی دانش آموزان را در زمان انتخاب رشته بالا ببرد افزود:  «سال گذشته 580 هزار نفر متقاضی کنکور تجربی بوده اند اما ما در نهایت 80 هزار نفر از این تعداد را می توانیم در دانشگاه های کشور پذیرش کنیم. باید این آمار و ارقام در اختیار دانش آموزان و اولیای آنها قرار گیرد.»

گسترش رشته فنی و حرفه ای، راه نجات بیکاری

عباس فرجی با اشاره به ضرورت بحث و گفتگو درباره رشته های دیگر ادامه داد: «تنها راهکاری که می تواند این عدم توازن را نجات دهد، گسترش رشته فنی و حرفه ای است که کمتر کسی ممکن است با آن مخالف باشد. آموزش و پرورش باید کاملا جدی روی رشته فنی و حرفه ای مثل سایر کشورهای اروپایی تمرکز کند. با جابه جا کردن رشته ها موضوعی حل نمی شود.»

وی افزود: «ترس از ریاضی دانش آموزان را به رشته های تجربی و انسانی روانه کرده است. از طرفی هم انگیزه لازم برای فنی و حرفه ای ایجاد نشده است.»

این کارشناس آموزش گفت: «آموزش و پرورش تمامی کشورهای صنعتی و پیشرفته با گسترش رشته فنی و حرفه ای تعداد تکنسین های کشور خود را افزایش داده اند و از طرفی به دلیل تنوع کاری در این رشته و توقع پایین بازار ،کار بیشتری برای فارغ التحصیلان فنی و حرفه ای وجود دارد.»

فرجی افزود: «برای یک فارغ التحصیل فوق لیسانس مکانیک به دلیل سطح توقع بالای او باید یک شرکت برای کار او در نظرگرفته شود درحالیکه در یک شرکت، ممکن است چندین تکنسین که از رشته فنی و حرفه ای فارغ التحصیل شده اند کار کنند و نرخ بیکاری هم کاهش پیدا کند. اگر آموزش و پرورش ما همت کند و 75 درصد از دانش آموزان را به رشته فنی و حرفه ای هدایت کند بازهم ما ظرفیت استخدام خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه قاعدتا باید یک مهندس داشته باشیم که ده کارمند زیردست او کار کنند. اما در حال حاضر این قاعده وارونه شده است گفت : « ما ده مهندس داریم که یک نفر هم نیست تا زیردست او کار کند.»

وی افزود: «در کشورهای پیشرفته مثل آلمان و بلژیک، الگو این است که دانش آموز تا مدرک دیپلم دریافت می کند ؛تکنسین می شود. اگر هم رشته نظری را بخواند حتما در کنار آن یک رشته فنی، مهارت یا یک هنر را فرامی گیرند تا اگر به هر دلیلی نخواست رشته تحصیلی خود را ادامه دهد بتواند با آن مهارت کار کند.»

عباس فرجی در پایان با تاکید بر اهمیت نگرش خانواده ها بر شرایط بازار کار گفت: «خانواده ها هم بهتر است که نگرش خود را تغییر دهند و موفقیت را صرفا در مدرک تحصیلی بالا نبینند. بسیاری از افراد موفق در جهان اصلا از دانشگاه انصراف داده اند و سراغ مهارت هایی رفته اند که بتوانند با آنها کار کنند. پس موفقیت الزما به مدرک تحصیلی با درجه بالا داشتن نیست.»