زنان در تئاتر

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ چند روزی از آغاز به کار سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر گذشته و همانطور که قابل پیش بینی بود اکثر آثار در بخش های مختلف با استقبال قابل قبول مخاطبان و دوستداران تئاتر مواجه شده و بی تردید در این رویداد مهم تئاتری حضور و تاثیر زنان در مقام کارگردان، بازیگر، نمایشنامه‌نویس و... نقش زیادی داشته بطوری که در 36 دوره گذشته این جشنواره بسیار بودند بانوانی که جوایز مهمی را از آن خود کردند. به همین روی در ادامه  جوایزی که در این 36 دوره برگزاری  جشنواره در بخش‌های اصلی نصیب زنان شده را مرور کردیم که به قرار زیر است:

جایگاه زنان در بردن جوایز جشنواره تئاتر فجر تا جایی خالی است که تازه در دهمین دوره برگزاری این جشنواره، برای اولین بار زنی در بخش کارگردانی برگزیده می‌شود .نبود نامی از زنان در فهرست برگزیدگان بخش‌های شاخص یک جشنواره تنها به بخش‌های نویسندگی کارگردانی محدود نمی‌شود، بلکه در فهرست اسامی هیئت‌داوران، کفه ترازوی زنان در داوری بخش‌های مختلف به‌صورت میانگین، بسیار سبک‌تر و کم‌رنگ‌تر از مردان به نظر می‌رسد. در تمامی این سی و شش دوره بیشترین جوایز را پانته آ بهرام با 5 جایزه بازیگری، شبنم طلوعی با 3 جایزه بازیگری و 1 جایزه کارگردانی و 1 جایزه نویسندگی، چیستا یثربی با 3 جایزه نویسندگی و 1 جایزه کارگردانی، نغمه ثمینی با 3 جایزه نویسندگی و سیما تیرانداز با 2 جایزه بازیگری و 1 جایزه کارگردانی کسب کرده اند.

از گام اول تا پنجمین تولد با دبیری طاها عبدخدایی

بهمن‌ماه سال 61 جشنواره تئاتر فجر، نخستین گام به‌سوی آینده‌ای روشن را پس از هیاهوی آغاز جنگ و تثبیت انقلاب اسلامی ایران برداشت. گامی به این امید که فارغ از حواشی بی‌ارتباط به هنر، این بار هنر را برای مخاطب روز خلق کنند. هرچند آن سال‌ها اندیشه مردم ازجمله هنرمندان، آن‌قدر در پیچ‌وتاب مبارزه بود که تئاترها نیز باهمین حس و حال جان گرفته بودند.

مینو کیانی در اولین دوره جشنواره تئاتر فجر، جایزه بازیگری را به خاطر بازی در نمایش‌های «سیافی» و «فتح الفتوح» دریافت کرد، اما همان سال در بخش کارگردانی و نویسندگی زنان سهمی نداشتند. دوره دوم، سوم، چهارم جشنواره نیز به همین ترتیب سپری شد و تنها عین الشریعه پران، مینا تاج‌الدینی جوایزی در بخش بازیگری دریافت کردند و از زهرا نجف زاده و آمنه یزدان مقدم به‌عنوان بازیگر تقدیر شد. در همین دوره بود که ستاره‌هایی مثل خسرو شکیبایی در دنیای بازیگری ورود پیدا کردند. پنجمین سال برگزاری جشنواره تئاتر فجر هم زنان در هیچ‌یک از بخش‌ها، هیچ جایزه‌ای به دست نیاوردند.

سال‌های همچنان بازیگری

بهمن‌ماه سال 66، جشنواره تئاتر فجر شش‌ساله شد، اما هنوز زنان در بخش‌های کارگردانی، نویسندگی یا حتی طراحی و... جایزه‌ای به دست نیاورده بودند. در همین دوره راضیه ایرانی برای بازی در نمایش «آب، باد، خاک» برگزیده بازیگری شد و از عین الشریعه پران و شهین اشرف تقدیر کردند. در بخش مسابقه کودکان که در دوره ششم جشنواره به آن اضافه‌شده بود، از فرزانه رعیت‌زاده برای کارگردانی نمایش کودک «در باد خواهیم شکفت» برگزیده شد و در بخش بازیگری کودک، از فرانک زید سرایی و پریسا پور صفری تقدیر شد.

در هفتمین دوره جشنواره تئاتر فجر به دبیری علی منتظری همچنان هیچ زنی درزمینه کارگردانی و نمایشنامه‌نویسی جایزه‌ای دریافت نمی‌کند، اما مهوش صبر کن، سوسن آقا رجبی، مینا تاج‌الدینی، ناهیدکندوله، مینو کیانی و مرجان موسوی (برای بخش بازیگری کودک و نوجوان) موفق به دریافت جایزه بازیگری می‌شوند. اما در این دوره که یکی از جنجالی ترین دوره های جشنواره محسوب می شود، علاوه بر این که هیچ نمایشی برگزیده شناخته نشد، رشته های بازیگری مرد و زن، نمایشنامه و کارگردانی نیز هیچ برگزیده ای نداشتند.

در هشتمین جشنواره تئاتر فجر از اشرف طباطبایی به‌عنوان یک زن کارگردان به خاطر نمایش «ول» تقدیر شد، اما جایزه‌ای نگرفت. آن سال در بخش بازیگری، نویسندگی و کارگردانی هیچ جرقه‌ای برای درخشیدن زنان هنرمند زده نمی‌شود و به دلیل جنجال های دوره هفتم، به منظور حذف هرگونه رقابت کاذب میان هنرمندان تئاتر، بخش مسابقه(به معنای حرفه ای آن) حذف و فقط هدایایی به هشت گروه شرکت کننده در بخش جشنواره جشنواره ها اهدا شد.

دیدار رزاقی، ناهید دادخواه و وجیهه مصدق برگزیده بازیگری نهمین دوره شدند و آن سال از تمام کارگردانان بخش جشنواره جشنواره‌ها هم تقدیر شد که نام هیچ زنی در بین اسامی کارگردانان آن دوره وجود نداشت.

اولین کارگردان زن برگزیده تاریخ فجر

دهمین جشنواره تئاتر فجر برای اولین بار به شکل بین المللی با دبیری علی منتظری که از سال 66 تا 71 دبیر بود، با حضور 28 گروه نمایشی برگزار شد. گلاب آدینه که این روزها در نمایش «شیرهای خان باباسلطنه» یکه تازی می کند،  پدیده دهمین دوره جشنواره تئاتر فجر بود. او با کارگردانی نمایش «مرگ یزدگرد» نه‌تنها توانست به‌عنوان کارگردان برگزیده انتخاب شود، بلکه سیما تیرانداز و پانته‌آ بهرام به‌عنوان بازیگران زن نمایش او هم در بخش بازیگری برگزیده شدند و از مهناز غمخوار بازیگر نوجوان نمایش «بچه تابستان» تقدیر به عمل آمد. کانون ملی منتقدان تئاتر هم گلاب آدینه را به‌عنوان کارگردان و سیما تیرانداز را به‌عنوان بازیگر برگزیده آن سال انتخاب کرد و از مهناز غمخوار بازیگر نوجوان نمایش «بچه تابستان» تقدیر به عمل آمد. در بخش مسابقه عکاسی هم زهرا رهبرنیا برای عکاسی نمایش «دلدار» نفر ششم شد. از دیگر کارگردانان خانم حاضر در این دوره که در بخش های مسابقه، نمایش خارجی، پرده خوانی، نمایش کمدی، فیلم تئاتر، مسابقه بزرگ نمایشنامه نویسی فجر، نشست چشم انداز تئاتر امروز در کشورهای اسلامی، نشست آشنایی با تئاتر فرانسه و مسابقه عکاسی برگزار شد؛ می توان به مریم معترف اشاره کرد.

حضور پررنگ بدون جایزه

بهمن‌ماه سال 71 بود و یازده سال از آغاز به کار جشنواره تئاتر فجر می‌گذشت و حسین جعفری دبیر این دوره بود. حضور کمی و کیفی زنان نسبت به سال‌های ابتدایی فعالیت جشنواره اندکی افزایش یافت، درحالی‌که دوره یازدهم فجر غیررقابتی برگزار شد.

بازیگران زن برگزیده دوره دوازدهم لادن طباطبایی جایزه سوم برای نمایش «سورنا مادر لوک»، فرشته سرابندی جایزه دوم برای نمایش «سورنا مادر لوک» و سپیده نظری پور جایزه دوم برای نمایش «شهرزاد» بودند. در این بخش جایزه اول اهدا نشد و از فرشته انصاری بازیگر «فاجعه ای با موهای ترد قهوه ای» و دیدار رزاقی بازیگر «بی تو مهتاب شبی» تقدیر شد. در بخش جشنواره جشنواره‌ها ناهید ظهوریان برای نمایش «هرا» و بهار ارجمند در بخش بازیگری کودک و نوجوان برای نایش «ماه میهمان شب» برگزیده بازیگری شدند و کانون ملی منتقدان تئاتر که این بار در بین داوران آن نام چیستا یثربی به عنوان یک بانو می درخشید؛ حمیرا ریاضی و دیدار رزاقی را به‌عنوان برگزیده برای نمایش «بی تو مهتاب شبی» معرفی کردند.

اولین جایزه برای زنان دست به قلم در چهاردهمین دوره

 در سیزدهمین دوره جشنواره تئاتر فجر با دبیری حسین فرخی که دوره قبل نیز دبیر جشنواره بود، بخش تئاتر خیابانی هم به جشنواره اضافه شد؛ اما در بخش کارگردانی و نمایشنامه نویسی هیچ برگزیده ای نداشت.

چهاردهمین سال جشنواره تئاتر فجر با دبیری محمود عزیزی سال ظهور یکی از نویسندگان زن صاحب‌نام معاصر ایران چیستا یثربی بود. یثربی همراه با شبنم طلوعی اولین جوایز نمایشنامه‌نویسی را برای زنان به ارمغان آوردند. چیستا یثربی برای کارگردانی نمایش «سرخ سوزان» جایزه دوم کارگردانی را هم به دست آورد. شبنم طلوعی در همین دوره به‌عنوان بازیگر برگزیده اول برای بازی در نمایش فردا به نویسندگی خودش در کنار فرزانه گودرزی و مهروش جعفرقلی زاده منتخب شدند.

سهم زنان در پایان پانزده‌سالگی جشنواره فجر و دو دوره دبیری رحیم نجفی برزگر در بخش نمایشنامه‌نویسی به چیستا یثربی و در بخش بازیگری به شبنم طلوعی و شهره سلطانی رسید. مریم ابراهیم مطلق هم در بخش بازیگری کودک و نوجوان منتخب شد.

سال ستاره‌های چشمک‌زن در آسمان آینده تئاتر

 در شانزدهمین دوره جشنواره فجر زهرا اسماعیلی برای کارگردانی نمایش «بدرود آتش» جایزه سوم را به دست آورد و مهتاب نصیرپور، پوپک گلدره و پانته‌آ بهرام به ترتیب بازیگران اول تا سوم جشنواره شدند.

کانون ملی منتقدان تئاتر هم زهرا صبری را کارگردان منتخب دانست . این همان سالی است که کانون  از اصغر فرهادی نیزبرای کارگردانی «آخرین قهرمانان زمین» تقدیر کرد.

بهرام بیضایی در بخش ویژه برای نمایش‌نامه «بندار بیدرخش» منتخب شد و محمد یعقوبی و محمد رحمانیان در بخش نمایشنامه‌نویسی برگزیده شدند؛ این نشان می‌دهد شانزدهمین دوره، سال گردهمایی ستاره‌هایی زیادی در جشنواره بوده است و با این وجود خانم ها سهم قابلی از جوایز را از آن خود کردند.

سال های خوش حرفه ای

جشنواره تئاتر فجر هفدهم با دبیری حسین سلیمی که دوره گذشته نیز دبیر جشنواره بوده، در بخش بازیگری پرستو گلستانی، مهتاب نصیرپور و الهام پاوه‌نژاد را  برگزید و همه جوایز کارگردانی و نویسندگی بخش مسابقه به هنرمندان مرد تعلق گرفت.

زمانی که فجر هجده‌ ساله و در اوج جوانی بود، بازیگران زن جوانی هم به جامعه تئاتری معرفی شدند. نگار عابدی، پانته‌آ بهرام، شکوفه تیموری و مهسا مهجور آن سال‌ها از زنان فعال تئاتر بودند که منتخب جشنواره هم شدند و در این حرفه تثبیت شدند. همچنین گلبرگ اوترابیان در بخش نمایشنامه نویسی جایزه دریافت کرد.

«افسون معبد سوخته» نوشته نغمه ثمینی در نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر، در بخش نمایشنامه‌نویسی برگزیده شد و ستاره اسکندری، ریما رامین فر و فروغ قجابگلی هم در بازیگری منتخب شدند. کبری طاهری برای اولین بار در بخش طراحی لباس و نرمین نظمی در بخش طراحی صحنه جوایز بخش مسابقه را به دست آوردند.

دوره بیستم جشنواره با حضور 175 گروه نمایشی داخلی و خارجی با شعار «تئاتر، صحنه صلح و اندیشه» و به دبیری مجید شریف خدایی، که از دوره هجدهم تا بیست و دوم دبیر بود، در بخش های مسابقه، بین الملل، تئاتر خیابانی، خارج از مسابقه، تعزیه علوی، مرور، تئاتر دانشگاهی، آئین های موسیقیائی، نشست نقد و بررسی آثار توسط منتقدین، کارگاه آموزشی، نمایشگاه ماسک های تئاتر و نمایشگاه عکس نمایش های سنتی و آئینی برگزار شد. در این جشنواره سه کتاب منتشر شد که از میان آن ها می توان به «افسون معبد سوخته» نغمه ثمینی که اثر برگزیده نوزدهمین دوره جشنواره بود اشاره کرد. در بخش اصلی، بین الملل و دانشگاهی جشنواره 15 اثر به صحنه رفت که زنان هیچ سهمی به عنوان کارگردان نداشتند. در بخش مسابقه 37 نمایش حضور داشتند که سه نمایش از زنان توجهات زیادی را به خود جلب کردند؛ «محاله فکر کنین این جوری ام ممکنه بشه...» سیما تیرانداز، «اژدهاک» ندا هنگامی و «همان همیشگی» ریما رامین فر. در این دوره کارگردان های مطرحی همچون محمد رحمانیان، جلال تهرانی، کوروش نریمانی، نادر برهانی مرند، علیرضا نادری، کیومرث مرادی، امیررضا کوهستانی و رحیم نوروزی حضور داشتند.

در بخش خارج از مسابقه که مختص کارگردانان پیشکسوت و با سابقه بود؛ 22  نمایش به صحنه رفتند که خانم ها مریم معترف با نمایش«مادر همه آن اسفندیاران» و منیژه محامدی با «دشمنان جامعه سالم» حضور داشتند.

برگزیدگان این دوره با داوری 5 تن انتخاب شدند که می توان به حضور پری صابری در میان داوران اشاره کرد.

در بخش نمایشنامه نویسی زهرا نجف پور برای نمایشنامه «یک کاسه نذر» مقام سوم را دریافت کرد. در کارگردانی ندا هنگامی با «اژدهاک» اول شد. در بخش بازیگری زن شراره منصورآبادی برای «رقص روی لیوانها» سوم، پانته آ بهرام برای «رازها و دروغ ها» دوم و سیما تیرانداز برای «محاله فکر کنید اینجوری ام ممکنه بشه» اول شد. همچنین در این بخش از مژده مشیری بازیگر نمایش «تلفن مشترک» تقدیر شد. در واقع پس از ده سال بهرام و تیرانداز هر دو دوباره در کنار هم جایزه بازیگری دریافت کردند. در بخش طراحی صحنه لیلا طاهرپسند برای «شهرزاد هورالهویزه» جایزه سوم را دریافت کرد. در بخش موسیقی برای اولین بار یک زن جایزه اول را دریافت کرد؛ بیتا قریشی آهنگساز نمایش «دریایی از شراب».

کانون ملی منتقدان تئاتر نیز جایزه بهترین نمایشنامه را به نغمه ثمینی برای «رازها و دروغها»، بهتربن بازیگر زن به پانته آ بهرام برای «رازها و دروغها»، تقدیر از شراره منصورآبادی برای «رقص روی لیوانها»، بهترین طراحی لباس به نسترن آقا کریمی برای «شهادت خوانی قدمشاد مطرب در تهران» و تقدیر از پانته آ حمیدخانی برای «والس مرده شوران» داد.

ثمینی و یثربی؛ همچنان پیشتاز       

نغمه ثمینی و چیستا یثربی بازهم در دوره بیست و یکم در بخش نمایشنامه‌نویسی برگزیده شدند و ریمارامین فر برای دومین بار در نمایش «زمزمه مردگان» و آناهیتا اقبال نژاد برای اولین بار در «روی زمین» و مژگان نوایی برای «ژاندارک در آتش» جوایز بازیگری بخش مسابقه فجر را بردند و از ژاله صامتی برای «دوستت دارم یا صدای آهسته»، آذر سماواتی برای «الکتر» و وفا طرفه برای «زنان مهتابی، مرد آفتابی» آن سال در بخش بازیگری تقدیر شد. در بخش کارگردانی شبنم طلوعی جایزه دوم را کسب کرد و از سوسن پرور برای نمایش «توالت» و میترا علوی طلب برای «بشر و ملیخا» تقدیر شد. در این دوره نمایشنامه «ملودر ورشو» توسط مریم کاظمی خوانش شد. در دوره بیست و یکم آثار «روی زمین» افروز فروزند، «برخورد نزدیک از نوع آخر» سیما تیرانداز، «قهوه تلخ» شبنم طلوعی و «الکتر» سپیده نظری پور توجهات زیادی را به خود جلب کردند و کارگردان های دیگری مانند علیرضا نادری، آتیلا پسیانی، امیر دژاکام، نصرالله قادری، جلال تهرانی، حسین کیانی، نادر برهانی مرند، محمد یعقوبی، کیومرث مرادی، فرهاد اصلانی و رضا حداد نیز حضور داشتند. در بخش خارج از مسابقه 14 نمایش اجرا شد که می توان به «یوسف و زلیخا» پری صابری و «جشنواره آمین» فرزانه کابلی اشاره کرد.

در بخش خیابانی جایزه بازیگری برگزیده زن به ماندانا عبقری برای «ذکر» رسید و از ساجده ذوالفقاری برای «چوبی» و راحله گویا برای «رینگ» تقدیر شد.

کانون ملی منتقدان نیز جایزه بهترین نمایشنامه را افروز فروزند برای «روی زمین» و بهترین بازیگر زن را به هدا ناصح برای «هشتمین خوان» اهدا کرد.

دوره بیست و دو تا بیست و پنج؛ سال هایی کم رونق برای زنان    

زنان پیروز در میدانگاه رقابت هنری بیست و دومین جشنواره فجر در بخش نمایشنامه‌نویسی نغمه ثمینی برای نمایش «شکلک»، در بخش بازیگری شبنم طلوعی برای نمایش «می بوسمت اشک»، پانته‌آ بهرام و فرحناز زاویانی بودند، اما در کارگردانی جایزه‌ای نصیب زنان هنرمند نشد.

بعد از گذر از بیست و سومین دوره برگزاری فجر با دبیری فرهاد مهندس پور که مانند دوره هشتم، نهم و یازدهم غیررقابتی برگزار شد و از سه پیشکسوت تئاتر ایران تجلیل شد که می توان به زنده یاد مهین اسکویی اشاره کرد؛ فروزان جمشید نژاد بازیگر منتخب و نرمین نظمی طراح لباس منتخب جشنواره بیست و چهارم با دبیری حسین مسافرآستانه شدند.

به‌طورکلی در بیست و پنجمین جشنواره تئاتر فجر با دبیری زنده یاد سعید کشن فلاح، فقط زهرا موسوی بازیگر نمایش‌های «مرگزار سیاه سرخ شیارهای...» توانست به‌عنوان یک زن از این دوره جایزه‌ای کسب کند. در این دوره از افراد زیادی تجلیل و تقدیر شد که از میان زنان می توان به مریم معترف(به پاس سال ها تلاش موثر در عرصه هنری، مدیریتی و اجرایی تئاتر) اشاره کرد.

فرصت های تازه

بخش‌های تازه‌ای به جشنواره فجر بیست و ششم با دبیری مجیدسرسنگی اضافه‌شد، و عرصه های تازه ای برای خانم ها بازشد، در این دوره جایزه بازیگری را به مهین صدری، جایزه نمایشنامه‌نویسی به مارال امین رسولی و در بخش نمایش تلویزیونی شیوا ملکی نیان به دست آوردند. سهیلا گلستانی در حالی در بخش بین‌الملل این دوره بازیگر برگزیده شد که فاطمه معتمدآریا با نمایش «ترمینال»، فاطمه نقوی با نمایش «کشتی شیطان»، افسانه ماهیان با نمایش «من آلیس نیستم، اما اینجا همه‌چیز عجیبه» به‌عنوان بازیگر حضور داشتند.

بیست‌وهفت سال بعد از بهمن 61

جشنواره تئاتر فجر درحالی با دبیری دوباره حسین مسافرآستانه‌ بیست‌وهفت‌ساله شد که جوایز کارگردانی برای زنان به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید. زنان آن سال‌ها فقط در بخش بازیگری توانسته بودند به موفقیت‌هایی دست یابند؛ نرگس خاکپور برای نمایش «استکان رنگ» و حدیث نیکپور برای نمایش «میرزا» به صورت مشترک به عنوان بازیگر برگزیده انتخاب شدند. آشا محرابی برای بازی در نمایش «زمستان 66» در بخش نمایش‌های تلویزیونی برگزیده شد و در بخش نمایش‌های رادیویی مهین نثری را برای نمایش «شب تنهایی» منتخب اعلام کردند.

سال بعد یعنی در بیست و هشتمین جشنواره فجر با دبیری حسین پارسایی، ندا هنگامی برای نمایش «پلکان و روز واقعه» سردبیر برگزیده و شهین نجف زاده بازیگر برگزیده بخش نمایش رادیویی و رویا میر علمی بازیگر منتخب نمایش تلویزیونی شدند. در بخش مسابقه بین‌الملل ستاره پسیانی جایزه بازیگری را به دست آورد. کانون منتقدان جهانی، سیما تیرانداز را به‌عنوان بازیگر و عاطفه رضوی را به‌عنوان کارگردان منتخب اعلام کردند.

بهمن سال 89 و بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر با دبیری محمد حیدری، برای زنان این جوایز را به ارمغان آورد: در بخش مسابقه بین‌الملل بااینکه بهنوش طباطبایی با نمایش «ابرهای پشت پنجره» نسیم ادبی با نمایش «کسوف» و ناهید مسلمی با نمایش «ورود آقایان ممنوع» به‌عنوان بازیگر حضور داشتند، هیچ زن ایرانی به‌عنوان بازیگر برگزیده در این بخش انتخاب نشد و جایزه به ایلنا رینولد برای بازی در نمایش «آنتیگونه» از استونی رسید و در بخش کارگردانی هم جایزه به کلودیا سوراس برای نمایش «لو» از ایتالیا اختصاص داده شد.  کانون منتقدان جهانی جایزه بهترین بازیگری زن را به عاطفه رضوی برای بازی در نمایش «حضرت‌والا» اختصاص دادند. در بخش کارگردانی یا نمایشنامه‌نویسی هیچ زنی آن سال برگزیده نشد. در بخش تئاتر خیابانی از نرگس خاک کار برای ایفای نقش در «کیش و مات» تقدیر شد و راضیه ده پایینی برای نمایش «نقطه سرخط» برگزیده شد. 

سی سالگی یک رویداد هنری با رحمت امینی

فجر سی‌ساله هم در بخش طراحی صحنه سپیده امین عسگری را برای طراحی صحنه نمایش «مجلس شبیه‌خوانی جولیوس سزار» به‌عنوان طراح برگزیده اعلام کرد و راضیه ده پایینی هم جایزه بازیگری را به دست آورد. در مسابقه ایران، شیما میرحمیدی طراح صحنه منتخب برای طراحی نمایش «به مراسم مرگ داداش خوش‌آمدید» شناخته شد. همچنین ثریا شیرزادی از کرمانشاه برای بازی در نمایش «مرگ کسب‌ و کار من است» بازیگر برگزیده این بخش بود و از نسیم ادبی و گیتی قاسمی برای نمایش «خون رقصه» تقدیر شد. فجر سی ام در بخش مسابقه ایران در بخش نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی به ترتیب سلما رفیعی و سمانه زندی نژاد را برای نمایش «به مراسم مرگ داداش خوش آمدید» به‌عنوان برگزیده معرفی کرد و از صحرا رمضانیان برای نمایش «مرگ کسب و کار من است» تقدیر شد. در بخش مسابقه بین‌الملل زنان به هیچ جایزه‌ای دست نیافتند.

یک سال پر اقبال

در بخش مسابقه ایران در سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دبیری مجدد سعید کشن فلاح، رویا افشار بازیگر نمایش «درخشش در ساعت مقرر» به‌عنوان برگزیده انتخاب شد. جایزه کارگردانی به نمایش «مرد مقابل» کاری از سیما تیرانداز رسید. در بخش بین‌الملل هم پانته‌آ پناهی‌ها برای بازی در نمایش «ویتسک» به‌عنوان بازیگر منتخب معرفی شد و آتوسا قلم‌فرسایی هم در این بخش جایزه بهترین طراحی لباس را برای نمایش «هملت» به دست آورد. در بخش نمایشنامه‌نویسی هم از طلا معتضدی برای نمایش «قرار» به عنوان یک متن اورجینال و نسیم احمد پور نویسنده بخش «تل» از نمایش «تل ضحاک» به عنوان یک متن اقتباسی تقدیر شد، اما این بخش برگزیده‌ای نداشت. در بخش مسابقه مناطق، تجربه‌های نو، نگاه تازه در سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر، کیانا فتح نیا بازیگر خردسال نمایش «شب بخیر کوچولو» برگزیده شناخته شد و از طیبه نیک آزاد برای «خانه شیشه ای» و مریم عطیه میرزایی برای «خون و ماتیک» تقدیر شد و رویا میرعلمی بازیگر برگزیده این بخش برای نمایش «زمان لرزه» شد. در بخش مسابقه عکس آوا کیایی جایزه سوم را بدست آورد. در بخش تئاتر خیابانی از مهتاب سیف علی پور برای طراحی نمایش «چه پی و چوچاپ» فاطمه علی پرست بازیگر «افسانه آه» و فاطمه رادمنش بازیگر «چه پی و چوچاپ» تقدیر شد و مرجان قاسمی بازیگر برگزیده این بخش برای نمایش «هفت خوان از تولید به مصرف» شد. در بخش رادیو تئاتر سحر حاجی آغاسی و فریبا طاهری فرد بازیگر برگزیده و مینو جبارزاده کارگردان برگزیده شدند.

سی و دومین دوره؛ سالی پر از تقدیر

سی و دومین جشنواره با دیبری قادر آشنا که بعد از استعفای اسماعیل عالی زاد عهده دار این سمت شده بود، در بخش مرور تئاتر ایران جایزه بهترین بازیگری زن را به زهره کامیاب اعطا کرد و در بخش تازه‌های تئاتر ایران برگزیده‌ای از میان زنان در برنداشت. مهسا صفاری‌پور عکاس برگزیده این بخش، ساره سرلک برای نمایش «ننه دلاور بیرون پشت در» رتبه دوم شناخته شد و پریناز آل آقا برای مجموعه آثار ارائه شده در این بخش مورد تقدیر قرار گرفت. نوشین حسن‌زاده «امشب به وقت مگر نمی خواند این خروس» برترین بازیگر بخش رادیو تئاتر و الهام ریاضت بازیگر برگزیده بخش خیابانی شناخته شدند و از سعیده ذبیحی «انتظار عطر یوسف»، مریم کاظمی «کوچی دیگر» و فاطمه مهدی آبادی «انتظار عطر یوسف» در بخش بازیگران خردسال خیابانی و نیایش بهمنیه برای «جن بچه در حجله عریان» در بخش نمایش رادیویی تقدیر شد. در میان داوران بخش مسابقه بین الملل که جایزه ای برای زنان نداشت می توان به پری صابری و تاتیانا تیخانوت به عنوان داوران زن اشاره کرد. در بخش تازه های تئاتر ایران بازیگری زن برگزیده ای نداشت اما از رویا افشار برای «مدریک»، فاطمه امینی «مجردها»، الهام کردا«سه جلسه تراپی و یک مهمانی» و شیدا خلیق «ماضی استمرای» تقدیر شد. در بخش مرور تئاتر ایران ساجده حاجی زاده «بی بری» در بازیگری نوجوان، مژده ناظمی «رد پر پروانه ای از آن سر دنیا»، بهناز سلیمانی «بذار یه امشب بگذره» و مریم سالاری «بی بری» در بخش بازیگری زن، مریم رنگرز «ناتمام» و افسانه شکاری «بستنی یخی» در بخش نمایشنامه نویسی و شکوه احمدی«پایتخت ریودوژانیرو» در بخش طراحی پوستر تقدیر شد.

هم نوایی زنان مورد استقبال جشنواره سی و سوم

در بخش تازه‌های تئاتر ایران در سی و سومین جشنواره تئاتر فجر با دبیری اردشیر صالح پور، جایزه بازیگر برتر به مه‌لقا باقری برای نمایش «بوقلمون» رسید و از ساناز نظری برای «وقتی کنار پنجره می ایستم» و فروغ قجابگلی «پذیرایی» تقدیر شد، هاله مشتاقی نیا برای نگارش «تقدیر بازان» جایزه نمایشنامه‌نویسی این بخش را برد و در بخش گریم ماریا حاجیها برای نمایش های «تیبس گات تلنت» و «یک صبح ناگهان» مورد تقدیر قرار گرفت. در بخش مسابقه بین‌الملل جوایز بازیگر برتر به الهام کردا و ستاره اسکندری، دو بازیگر نمایش «هم هوایی» رسید. در بخش نمایشنامه‌نویسی، مهین صدری برای نگارش «هم هوایی» از ایران، موفق به دریافت جایزه نخست  و در بخش موسیقی بهار ایلچی برای نمایش «وو» جایزه اول مسابقه بین‌الملل شد. در بخش خیابانی که گلبرگ ابوترابیان از داوران آن بود؛ فاطمه رادمنش برای نمایش خیابانی «چرخ روز افزا» جایزه برتر را به دست آورد و لادن قناد برای «ستاره» تقدیر شد.

دوره سی و چهارم ؛ آنچنان که می بایست و شد

سال 94 در سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دبیری سعید اسدی، جایزه بهترین بازیگر بخش خیابانی به فاطمه رادمنش برای «نوازش جوجه تیغی» رسید و از دلارام ترکی برای «بودن یا نبودن در میدان جنگ» و رستا رضوی «کسی فشنگ ها را نمی شمارد» تقدیر شد. یکتا توکلی جایزه ویژه بازیگری را برای نمایش «نوازش جوجه‌تیغی» به دست آورد. در بخش مسابقه تئاتر ایران از فرانک صبایی برای «ادامه مطلب» تقدیر شد و ثمین سالک برای «داستان های مان رودان» برگزیده شد. پریدخت عابدین نژاد بهترین طراح لباس شناخته شد و «فریبا متخصص» برای بازی در نمایش‌های «طپانچه خانم» و «هیچ‌کس نبود بیدارمان کند» بهترین بازیگر شناخته شد و از نسیم ادبی برای ایفای نقش در «هتلی ها» و آزاده صمدی برای «زبان اصلی» تقدیر شد. ساناز بیان برای نگارش نمایشنامه‌های «عامدانه، عاشقانه، قاتلانه» و «هتلی‌ها» نویسنده برگزیده بود. در بخش مسابقه بین‌الملل، گریمور برتر ماریا حاجیها برای گریم نمایش «جنایت و مکافات» اعلام شد و سوده شرحی هم برای همین نمایش جایزه بازیگری را به دست آورد که البته باران کوثری نیز در این بخش برای نمایش «شب آوازهایش را می خواند» کاندید شده بود.

سی و پنجمین دوره؛ حضور پررنگ زنان با کمترین جوایز

دوره سی و پنجم با دبیری مجدد سعید اسدی دوره ای بود که در میان هیات انتخاب آثار مرور(برگزیدگان استانی) از میان 5 داور، افسانه ماهیان به عنوان تنها زن در این بخش حضور داشت. در بخش نمایش های صحنه ای نسل نو 10 اثر حضور داشتند که از میان مجموع 69 بازیگر، 25 نفر آن ها را بانوان تشکیل می دادند؛ همچنین از نویسندگان خانم این بخش می توان به مهسا غفوریان «اکسیژن»، ساناز اسدی و رافعه رستمی «خروج اضطراری»، فاطمه رضایی «دا» و ستاره تبریز زاد «یرمای درون من» اشاره کرد. در این بخش زهرا تنوری «دا»، ستاره تبریز زاد «یرمای درون من» و شکوفه طاهری «کابوس شب نیمه تابستان» به عنوان کارگردان حضور داشتند.

در بخش مرور از میان 55 اثر، 8 نویسنده خانم حضور داشتند؛ مهین صدری «از زیر زمین تا پشت بام»، سحر رضوانی «افراسیاب»، ساغر خواجه امیری «چهل گیس و حسن کچل»، ستاره امینیان «مستاجر»، لیلی عاج «خواب زمستانی»، نغمه ثمینی «نگاهمان می کنند»، شیرین جروقی «دامپزشکی» و کیمیا کاظمی «مرثیه ای برای سین گاف» و 12 خانم کارگردان؛ افسانه ماهیان «از زیر زمین تا پشت بام»، ستاره امینیان «مستاجر»، راشین امامی «مهراوه عشق»، افسانه زمانی «ناسور»، ملودی آرام نیا «هاروی»، الهام شکیب «یرما»، ندا هنگامی «نیمروز اسکاتلند»، لیلی عاج «خواب زمستانی»، آزاده انصاری «خوشبختی های کوچک سوسک شدن»، شقایق فتحی «خوب،بد،زشت»، شیرین جروقی «دامپزشکی» و النا آهی «گلدونه خانوم».

در بخش میهمان 15 نمایش حضور داشتند، اما در این بخش حضور زنان بسیار کمرنگ است؛ منیژه محامدی کارگردان «حادثه در ویشی»، نشمینه نوروزی نویسنده «خانه ابری» و سارا تقوی نویسنده «علی کوچیکه».

در بخش تئاتر ملل با 19 اثر فقط نغمه ثمینی نویسنده «درباره تصویری که از من داری تجدید نظر کن» به عنوان یک خانم ایرانی حضور داشت.

در بخش نمایش های محیطی، آلترناتیو، تعاملی و دیگر گونه های تئاتر بیرونی، 33 اثر حضور داشتند و سهم زنان در این بخش 5 نویسنده؛ فاطمه رادمنش «ارت»، نسیم ریاضی و شیرین فرشباف «برگرد مرا ببین»، هیام احمدی «دی زنگرو» و آیدا حق نژاد «وندینگ ماشین» 8 کارگردان؛ سیما شیبانی «پرواز عمود کبوتر دریایی بر فراز آب های سرد و معتدل اقیانوس اطلس»، نسیم ریاضی و شیرین فرشباف «برگرد مرا ببین»، سارا کریمیان اقبال «خرده ریز»، رستا رضوی «فیش»، هیام احمدی «دی زنگرو»، غنچه شکوهیان «مونگ بهیتی» و مارال ایزدبخش «هرچی سنگه مال پای لنگه» را شامل شد؛ همچنین در هیات انتخاب، گلبرگ ابوترابیان و در هیات داوری آزاده گنجه به عنوان خانم در این بخش حضور داشتند. در این بخش نسیم ریاضی و نسرین فرشباف برای «برگرد مرا ببین» جایزه برگزیده طراحی فضا و فضاسازی را دریافت کردند، تینا یونس تبار برای ایفای نقش در «پروانه» برگزیده شد و نیلوفر ندایی برای «برگزد مرا ببین» مورد تقدیر قرار گرفت، در بخش کارگردانی نسیم ریاضی و شیرین فرشباف برای «برگرد مرا ببین» برگزیده شدند. در بخش بازیگر زن تئاتر خیابانی رستا رضوی برای «فیش» برگزیده شد و دلارام ترکی برای «زیرزمین» مورد تقدیر قرار گرفت.

در بخش مسابقه جوانان سمیه ارقبایی جایزه برگزیده طراحی گریم را برای «یتیم خانه فونیکس» به دست آورد، در این بخش پانته آ مرزبانیان بازیگر برگزیده زن برای «خاطرات هنرپیشه نقش دوم» شد و ساناز موسوی برای «سرگذشت نابهنگام زنی که مدام می خندید» و شیدا خلیق برای «نگاهمان می کنند» مورد تقدیر قرار گرفتند. در بخش نمایشنامه نویسی مسابقه جوانان «دا» نوشته فاطمه رضایی برگزیده و «اکسیژن» نوشته مهسا غفوریان مورد تقدیر قرار گرفت. در بخش کارگردانی شکوفه طاهری برای «کابوس شب نیمه تابستان» مورد تقدیر قرار گرفت.

در بخش تئاتر استانی 15 اثر به جشنواره راه پیدا کردند که سهم زنان فقط نویسندگی یک نمایش بود؛ «روی زمین» اثر افروز فروزند.

در بخش پژوهش 3 داور حضور داشتند که می توان به حضور شیرین بزرگمهر اشاره کرد؛ اما در چهار بخش مسابقه نمایشنامه نویسی، عکس، هویت بصری و پوستر هیچ خانمی به عنوان داور حضور نداشت.

در بخش نمایشنامه نویسی 10 اثر برگزیده شناخته شدند؛ که دو تن از نویسندگان را بانوان تشکیل می دادند؛ مریم منصوری «برف زمین را گرم می کند» و تهمینه محمدی «موزه خصوصی».

برگزاری سی و شش جشنواره و حضور یک پنجمی

دوره سی و ششم جزو پرتغییرات ترین دوره های جشنواره به دبیری فرهاد مهندس پور است که دوره بیست و سوم نیز دبیری جشنواره برعهده او بوده و غیررقابتی برگزار شده؛ در این دوره انتخاب آثار برعهده یک هیات 70 نفره بود که زنان فقط سهمی 14 نفره از این گروه داشته اند، یعنی فقط یک پنجم کل اعضا؛ پانته آ پناهی ها(بازیگران)، ماریا حاجیها(طراحان)، افسانه قلی زاده(طراحان)، صبا کسمایی(طراحان)، شیما میرحمیدی(طراحان)، ندا نصر(طراحان)، مهین صدری(نویسندگان و مترجمان)، افروز فروزند(نویسندگان و مترجمان)، مریم کاظمی(کارگردانان)، مریم معترف(کارگردانان)، شیرین یزدان بخش(تماشاگران دائمی تئاتر)، فریندخت زاهدی(استادان دانشگاه)، فاطمه فریدونی(دانشجویان رشته تئاتر، تربیت مدرس) و نغمه معنوی(دانشجویان رشته تئاتر، سینما تئاتر). در بخش هیات انتخاب نمایش های شهرستان(مرور تئاتر ایران) سمانه زندی نژاد، الهام کردا در بخش هیات انتخاب آثار برگزیده جشنواره های استانی،‌ فریندخت زاهدی، لیلا ارجمند و لیلی رشیدی هیات انتخاب نمایش های خیابانی، آزاده شاهمیری، آزاده گنجه، گلرخ نفیسی و نسیم احمدپور هیات انتخاب نمایش های مرور بخش خارج از صحنه بودند؛ که مجموع هیات انتخاب بخش خارج از صحنه 7 نفر بودند که هر 7 نفر را بانوان تشکیل می دادند.

در میان برگزیدگان جایزه ادبیات نمایشی در بخش تولید می توان به پریسا کیومرثی(چهارگانه)، مریم الهامیان و نیاز اسماعیل پور(کیک...بخت) اشاره کرد.

در بخش مسابقه بین الملل 16 اثر حضور دارند؛ اما با کمترین سهم برای بانوان و فقط سمانه زندی نژاد به عنوان کارگردان «اگه بمیری» و بقیه نویسندگان و کارگردانان این بخش را آقایان تشکیل می دهند.

در بخش مسابقه تئاتر ایران-الف 18 اثر به نمایش گذاشته می شوند که در این بخش حضور زنان به نسبت بخش بین الملل پررنگ تر است؛ «خسیس» به کارگردانی مریم کاظمی، «آکواریوم» نوشته مشترک مهرک قزوینی و سیامک احصایی، «آئیس» نویسنده و کاگردان ندا اعتمادی کیا، «کاش میشد منم بیام» به کارگردانی مشترک غنچه شکوهیان و محسن اردشیر، «پاشا» به کارگردانی نازیلا ایرانزاد، «خانه ای در انتهای خیابان بهار» به کارگردانی ندا هنگامی، «آبی مایل به صورتی» به نویسندگی و کارگردانی ساناز بیان و «کوکوی کبوتران حرم» به کارگردانی افسانه ماهیان.

در بخش مسابقه تئاتر ایران-ب 22 اثر راه یافته اند که حضور زنان بسیار کم رنگ است؛ «قند خون» نویسنده و کارگردان لیلی عاج، «شلتر» نوشته ساناز بیان، «مانوس» نوشته لیلا حکمت و کیوان و سررشته و به کارگردانی نازنین سهامی زاده، «یو+263اف» نویسنده و کارگردان پریسامیرعلی و «نفر دوم» نویسنده و کارگردان مهین صدری.

در بخش مسابقه خارج از صحنه(تئاتر خیابانی) 17 اثر حضور یافته اند و حضور زنان در این بخش به این گونه است: الهه پورجمشید نویسنده و کارگردان «موسسه کاریابی»، نگار نادری نویسنده و آرزو علی پور کارگردان «گیلدخت»، مریم نیک آئین کارگردان «مخاطب خاص» و شیدا خانزاده کارگردان «تر، خشک، تفکیک».

در بخش مسابقه خارج از صحنه(مکان های نامتعارف) 16 اثر اجرا می شوند که «مرغان اینروزی» نوشته مینا بزرگمهر و هادی کمالی مقدم، «آن ریسمان گسسته»، نویسنده و کارگردان نسیم ریاضی و «هجوم به تفسیر» نسیم احمدپور تنها حضور زنان در این بخش هستند.

از حضور زنان در بخش های دیگر هم می توان به «طبقه پایین خانه پدری» نوشته طیبه نیک آزاد و علی حیدری، «کارخانگی» به کارگردانی نرگس بهروزیان، «مجلس مختلف خوانی» نوشته صبا نجاتی، «اگر شبی از شب های تهران مسافری» به کارگردانی الهام ابنی و جواد صداقت، «رقص ابرهای نقطه ای» به کارگردانی ستاره فاتحی، یلدا پاکزاد و فردریک رودریگز، «تو مشغول مردنت بودی» به کارگردانی مژگان خالقی، «گتو» نوشته سپیده علیزاده، «ناگهان برخیزند...به آواز دیگر» به نویسندگی و کارگردانی سعیده آجربندیان، «من در پوست شیر هم نمی گنجم» به کارگردانی صبا آزادی، «دیوانه در جعبه» به کارگردانی رومینا ایلمک فروش، «هجوم» به کارگردانی رها حاجی زینل، «صید ماهی» نوشته تینا سورانی، بنیامین سیدین و آرمان میرعبدالحق، «29مهر96» نوشته دیانا فتحی، «سنزا به ایتالیایی یعنی...» به نویسندگی و کارگردانی ماندانا جباری، «آهسته گویی» به نویسندگی و کارگردانی نگین ضیایی، «دور از دسترس اطفال نگهداری شود» نوشته فرشته فرشاد، «آن هنگام و کوارتت 1+2» به کارگردانی مهسا لطیفی خواه، «آن سه روز» نوشته عسل سلیمانی، «حکایتی ناتمام برای دخترم مده آ» به نویسندگی و کارگردانی سمیه سلیمی، «سلبریتی های گمنام» به کارگردانی سپیده حجامی و «چهارراه» به نویسندگی و کارگردانی گلرخ نفیسی اشاره کرد.

 در داوری امسال از بین زنان هنرمند ایرانی، فقط دو تن از خانم های ایرانی حضور دارند؛ فاطمه معتمد آریا در بخش داوری مسابقه تئاتر بین الملل و شیوا مسعودی در در بخش داوری مسابقه تئاتر ایران(ب).

جوایز این دوره برای زنان به اینگونه بود:

در بخش مسابقه بین‌الملل جایزه طراحی لباس به ندا نصر برای نمایش فهرست مردگان رسید.

در بخش تئاتر ایران الف قدردانی هیات داوران از ساناز بیان برای نمایش آبی مایل به صورتی و جایزه بازیگری زن این بخش به معصومه رحمانی برای نمایش آناکارنینا و معصومه کریمی برای و چند داستان دیگر رسید.

در بخش تئاتر ایران ب از گروه بازیگران شلتر و مهسا غفوریان برای نمایش پیانیستولوژی تقدیر شد و ستاره پسیانی برای نمایش صد در صد برگزیده این بخش بود. در این بخش همچنین جایزه نمایشنامه برگزیده به ساناز بیان برای نمایشنامه شلتر رسید.

چهل سالگی انقلاب اسلامی و سی‌وهفت دوره برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر

در این بخش از گزارش به حضور زنان در بخش‌های مختلف سی‌وهفتمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌پردازیم.

در بخش مسابقه تئاتر ایران یک نسیم ادبی تنها زن حاضر در گروه انتخاب و الهام کردا تنها زن حاضر در گروه داوران این بخش هستند. در ان بخش 29 اثر شرکت دارند که سهم زنان به این‌گونه است: ندا قاسمیان(کارگردان مده‌آ)، نرگس صابری(نویسنده و کارگردان دلارام ناآرام)، مونا احمدی(نویسنده سرزمین‌های شمالی)، شیما عرب(کارگردان سرزمین‌های شمالی)، دیانا فتحی(نویسنده و کارگردان اهالی هوا)، سعیده آجربندیان(نویسنده و کارگردان ناگهان همه برمی‌خیزند به آوازی دیگر)، زهرا موسوی و مانا هوشنگ‌نژاد(نویسندگان جعبه) و الهه مجلسی(نویسنده از خط زرد فاصله بگیرید).

در بخش مسابقه تئاتر ایران دو 23 اثر حضور دارند که زنان نه به عنوان نویسنده و نه کارگردان هیچ سهمی در این بخش ندارند.

در بخش مسایقه تئاتر بین‌الملل 26 اثر حضور دارند؛ 17 اثر ایرانی و 9 اثر غیر ایرانی. تنها اثر این بخش بچه گرگ‌ها است به نویسندگی نشمینه نوروزی و کارگردانی نرگس هاشم‌پور.

در بخش تئاتر ملل جشنواره، تنها جنت سلیم آوا کارگردان یادداشت‌های یک دیوانه نماینده زنان این بخش است.

در بخش مهمان منیژه محامدی(کارگردان تبرئه)، گلچهر دامغانی(نویسنده و کارگردان آرش)، گلناز اکبری(کارگردان ساعت پنج شد بابا) و سارا اسکندری(تهیه کننده خانه برنادا آلبا) حضور دارند.

در بخش مسابقه تئاتر خیابانی 24 اثر حضور دارند و گلبرگ ابوترابیان تنها داور زن این بخش است. غنچه شکوهیان(نویسنده و کارگردان بیگانگی)، الناز غفاری(نویسنده تیک تاک)، نازیلا امینی(کارگردان تیک تاک)، مارال ایزدبخش(کارگردان لازمان لامکان) و سمیه مهری(نویسنده و کارگردان مشترک مورد نظر).

 زنان در این دوره جشنواره، بیشترین حضور را در بخش دیگرگونه‌های اجرایی با 18 اثر دارند. آزاده گنجه یکی از اعضای گروه انتخاب در این بخش و شیوا مسعودی یکی از داوران این بخش هستند. سما موسوی مفخر(کارگردان آدم‌هایی که نمی‌بینیم)، ثریا اخلاقی(نویسنده و کارگردان ما و دیگران)، کیمیا خطیب‌زاده(نویسنده و طراح مثبت و منفی هفت)، آزاده شاهمیری(کارگردان موزه نزدیک)، نازنین زهرا رفیعی(نویسنده و کارگردان نباید) و مهنوش نراقی(نویسنده و کارگردان بر پهنه کافه).

در بخش چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران فاطمه رادمنش(نویسنده شدن)، نرگس صابری(نویسنده و کارگردان دلارام ناآرام) و مارال ایزدبخش(کارگردان لازمان لامکان).

در بخش مقالات جشنواره 10 مقاله برگزیده شدند که سهم زنان به این شکل است: نیلوفر زارع یکی از نویسندگان مقاله بازتاب مفهوم انقلاب 1357 در نمایشنامه آهسته با گل سرخ با تکیه بر آرای میشل فوکو، مرجان پورغلامحسین یکی از نویسندگان مقاله تحلیل جریان‌های غالب تئاتر انقلابی در ایران با تکیه بر گفتمان‌های فکری و فلسفی موثر در سال‌های پیش از انقلاب، پریسا کیومرثی یکی از نویسندگان مقاله خصوصی سازی در تئاتر ایران پس از انقلاب اسلامی: کاهش یا افزایش بار دولت؟ و آیدا حق‌نژاد نویسنده مقاله چند صدایی در ادبیات نمایشی مدرن ایرانی با تکیه بر آثار دهه 50 و 60 اکبر رادی.

در بخش رادیویی جشنواره 10 اثر حضور دارند و فریبا متخصص یکی از داوران این بخش است. نازنین مهیمنی(کارگردان حفره‌ای در زمین)، مریم واحد(نویسنده صدای انقلاب)، هاجر کوشکی(نویسنده عزت تا ثریا)، سولماز ملکی داعم(نویسنده و تهیه کننده گونش)، طاهره شاددل(کارگردان مزار)، سیده لیلا اسراری(تهیه کننده عزت تا ثریا)، زهرا فدایی(تهیه کننده شبانه)، ژاله محمدعلی(تهیه کننده مرگ مشکوک کلود و حفره‌ای در زمین) و انسیه سمیع‌پور(تهیه کننده ساعت گرگ).

در بخش جشنواره تئاتر فجر استانی اردبیل نغمه ثمینی(نویسنده خانه) و مرجان پورغلامحسین(نویسنده و کارگردان پرواز 745) هستند.

در بخش جشنواره تئاتر فجر استانی منطقه آزاد اروند آمنه پورحسینی(نویسنده هوک چپ راند آخر و کارگردان نمایشنامه‌خوانی آذر)،مریم بنی طرفی‌زاده(نویسنده نمایش خیابانی اشک سرخط مشق و کارگردان نمایش صحنه‌ای ده هزار و یک شب) و سهیلا رهگشا(کارگردان نمایشنامه‌خوانی شاید نجات یابیم و نویسنده و کارگردان نمایش خیابانی رویاهای رنگ‌ورو رفته)  هستند.

در بخش جشنواره تئاتر فجر استانی چهارمحال و بختیاری آرزو عبدالهی(کارگردان نمایشنامه‌خوانی استثناء و قاعده) است.

در بخش جشنواره تئاتر فجر استانی یزد الهه کیانفر(نویسنده نمایش خیابانی یک املت ساده)، مهسا دهقانی(نویسنده نمایش خیابانی مصائب تورقوزآبادی)، مریم پاکزادمقدم(کارگردان نمایشنامه‌خوانی خواستگاری) و مریم نیک‌آئین(کارگردان نقل رزم رستم و اشکبوس) هستند.

در بخش نمایشامه‌نویسی جشنواره که ریما رامین‌فر یکی از داوران آن بوده؛ نیز زنان درخشش زیادی داشته‌اند و از بین 7 اثری که کاندید شده‌اند 4 اثر برای نویسندگان زن است. سارا الهیان(نویسنده پریزاد)، لیلی عاج(نویسنده سالی که دوبار پاییز شد)، زهره شفیعی(نویسنده میرزیاس) و محبوبه عرب قنبری(نویسنده Z.M.A.10810).

مریم معترف از اعضای شورای سیاستگذاری جشنواره، ندا هنگامی مدیربخش بعلاوه فجر و سلما سلامتی مدیربخش نمایشنامه‌نویسی.