خطر تنش آبی شدید در لرستان

خبرگزاری برنالرستان - گروه اجتماعی : در طبقه‌ بندی استان‌ های کشور براساس شاخص پایش منابع آب استان‌ های کشور در ۶ دسته مرطوب، نرمال، قابل تحمل، دارای تنش آبی، دارای تنش آبی شدید و کمبود آب طبقه‌ بندی شده‌ اند

۱۱ استان درگیر تنش آبی، ۱۳ استان تنش شدید آبی و ۷ استان در خطر کمبود آب قرار دارند و هیچ یک از مناطق حتی در شمال ایران در شرایط مرطوب و نرمال قرار ندارند ،  استان‌ های بوشهر، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، هرمزگان و یزد در رده مناطق مواجه با کمبود آب قرار گرفته‌ اند، ۱۱ استان کشور نیز شامل آذربایجان‌ شرقی و غربی، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی و رضوی، سمنان، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و مازندران در دسته مناطق درگیر با “تنش آبی” گزارش شده اند بر اساس شاخص پایش منابع آب کشور ۱۳ استان کشور در دسته مناطق دارای “تنش آبی شدید” قرار دارند که این استان ها شامل اصفهان، ایلام، تهران، البرز، خوزستان، زنجان، قم، کرمانشاه، گلستان، لرستان، مرکزی و همدان هستند.گویا زنگ خطر جدی بحران آب به صدا در آمده است،اگر تصمیم گیری صحیح برای مدیریت آب گرفته نشود ۸۰ درصد منابع آب ما از دست خواهد رفت آن وقت با یک بحران بسیار شدید مواجه خواهیم شد که آن زمان حاکمیت باید یکی از مهم‌ترین اولویت‌های خود را حفاظت از منابع حیاتی از جمله آب قرار دهد. خشک شدن رودخانه، تالاب، نشست زمین و شور شدن آب خطرات ناشی از افت سطح آب زیرزمینی در دشت‌ها میباشداز دست رفتن منابع آب سطحی و زیرزمینی، فرونشست و مرگ زمین عواقبی تلخ‌تر از تصور  دارد، اگر تغییری بنیادین در نحوه مدیریت و مصرف آب صورت نگیرد، گردِ مرگ بر بخش وسیعی از این سرزمین خواهد نشست. مردم ابن دیار ناگزیر باید ازسرزمین مادری کوچ و به سوی مقصدی نامعلوم مهاجرت کنند، این یعنی رنج مضاعف؛در حالیکه لرستان در زمره استان های با تنش آبی شدید آبی قراردارد.

انتقال آب از این استان به قم با صرف بودجه عظیم از مسیر طولانی ۲۷۰کیلومتری و کوهستانی از مبدا رودخانه چشمه سراب الیگودرز و حفر ۴۵ کیلومتر تونل که بزرگترین تونل آبی خاورمیانه است و احداث چند سد به دره دزدان در قم برای انتقال حدود ۱۸۱ میلیون متر مکعب آب شرب در سال به ۹شهر قم که در جاهایی به جای مصرف آب شرب جهت آبگیری دریاچه تفریحی آن هم در فلات مرکزی و کویر بدون توجیه و غیرقابل باور می‌باشد، این طرح‌ و سایر طرح های مشابه انتقال سرچشمه های آب کارون و دز به فلات مرکزی هزاران معضل و بحران زیست محیطی از جمله خشک شدن رودخانه ها و تالاب ها ،تخریب زیستگاه ها،مهاجرت حیات وحش ،کاهش سطح آب های زیرزمینی تخریب اراضی ،خشک شدن چاههاو قنوات که منبع تامین آب شرب و کشاورزی مردم بومی منطقه می‌باشند را به دنبال دارداین در حالیست تنها درآمد بسیاری از مردمان لرستان کشاورزی می‌باشد،

 باانتقال آب های بین حوضه ای  برای حل مشکل کم آبی یزد ،کرمان ،قم ،باغ های پسته رفسنجان صنایعی چون ذوب آهن،پتروشیمی و نیروگاه اصفهان فولاد ارفع.گوندله سازی، فولاد غدیر ایرانیان، فولاد کیوان ،آهن اسفنجی اردکان، کارخانجات کاشی یزد نباید موجب شهر نشین شدن روستاییان و بیکاری جوانان مناطق زاگرس نشینان شد، برای مثال در فولاد مبارکه و با سیستم فعلی و عدم هزینه برای بهسازی آن برای هر کیلوگرم فولاد در این کارخانه ۱۱۰۰۰ لیتر آب مصرف می شودو یا مصرف آب کارخانه ذوب آهن ، شامل کارخانه، فولاد سبا، پالایشگاه قطران و دیگر شرکتهای واقع در مجموعه ، به طور متوسط60هزار متر مکعب برابر با ۶۰ میلیون لیتردر شبانه روز می‌باشد. درحالی که می شد با تبدیل دستگاه های پرمصرف قدیمی به دستگاه های کم مصرف جدید مقدار زیادی از مصرف آب در این صنایع جلوگیری کرد.

طی سال‌های اخیر خشک‌سالی‌های استان لرستان شدت بیشتری گرفته و این بحران آب دربرخی شهرستان‌ها مشهودتر است به‌ طوری که دشت‌های این شهرستان‌ها با بحران جدی آب مواجه‌اند و سطح آب‌ زیرزمینی این مناطق تا 40 متر پایین آمده و دشت ممنوعه اعلام‌ شده‌اند. استان لرستان دارای ۷۸۰ هزار هکتار زمین زراعی است که ۱۸۵ هزار هکتار یعنی معادل ۲۳ درصد آن آبی است، این در حالی است که متوسط اراضی آبی کشور نسبت به اراضی دیم ۴۵ درصد است.خشک‌سالی‌ها تأثیر بسیار زیادی بر روی اراضی آبی استان گذاشته است پیش بینی نیاز آب ۲۵ سال آینده روستاهای استان در حوضه کرخه و زاینده رود برای ۲۵ سال آینده نشان می‌دهددر لرستان میبایست حدود سه هزار و ۵۰۰ لیتر بر ثانیه بیش از مقدار کنونی استحصال آب با اولویت برداشت از منابع آب سطحی(سدها) انجام گیرد.

 سالانه حدود ۳۲ میلیون مترمکعب برداشت آب در روستاهای استان وجود دارد،به همین دلیل دولت باید مدیریت آب‌های کشاورزی و مدیریت آب‌های سطحی رامورد بازنگری واولویت قراردهد، ونیز در مورد مکان یابی صنایع آب بر ،مدیریت آب مصرفی شهروندان برای تمام فرآیند آب و تصفیه آن برنامه داشته باشد.

یاداشت : آرش کاظمی