سینما به سیرک تبدیل شده/ گروهی ذائقه مردم را تربیت می‌کند

با نگاهی به پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 97 به لیست بلندی از آثار کمدی می‌رسیم که البته اتفاق جدیدی نیست اما مطمئناً استقبال بالا از آثار کمدی و حجم بالای تولید فیلم‌های سینمایی در این ژانر نیاز به بررسی دارد تا دلیل این اقبال از سوی مردم برای فیلم‌های کمدی را بتوان مشخص کرد و از طرفی مسأله حائز اهمیت کیفیت آثار کمدی است که نیاز به بررسی دارد چراکه معمولاً این ژانر پر طرفدار در سینمای ایران مورد توجه کارشناسان فرهنگی و هنری قرار نمی‌گیرد.

به همین منظور با چند منتقد سینما گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

سینما به سیرکی تبدیل شده که صرفاً برای خنده است

رضا درستکار، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: فکر می‌کنم این یک آدرس غلط است که به مردم می‌دهند و می‌گویند مردم یک جامعه وقتی مشکلات بسیاری را تحمل می‌کنند برای خنده به سینما می‌روند و باید به این طریق خنده به لب آورده و از دغدغه‌‍‌ها فاصله بگیرند. این یک تعریف و جمله بسیار غلط است.

درستکار تصریح کرد: متأسفانه سینما در ایران تبدیل به جایی برای خنده شده و تعریف واقعی خود را از دست داده و مقصر اصلی این اتفاق مسئولان هستند که به مردم آدرس غلطی می‌دهند. سال 97 مملوء از اتفاقات بد بود که مطمئناً در این بین مردم دچار روحیه‌ای افسرده هستند و نباید بار مسئولیت بهتر کردن حال مردم آن هم به شکلی لحظه‌ای بر عهده سینما باشد.

وی افزود: سینما تعریف مشخصی دارد که در ایران اصلا به آن شکل واقعی خود نزدیک نیست و تنها عرصه‌ای برای فرصت‌طلبان شده که می‌فهمند فیلم‌های کمدی در حال حاضر فروش خوبی دارد و فقط سراغ این فیلم‌ها رفته و ناگهان شاهد این هستیم که همه فیلم‌ها کمدی هستند و مشکل اساسی این است که اکثر این فیلم‌های کمدی نیز از حداقل کیفیت برخوردار نبوده و به شدت سطحی و ضعیف هستند.

این منتقد در ادامه گفت: با نگاهی به فیلم‌های کمدی سال‌های اخیر می‌توان به یک فرمول مشخص و ساده رسید، اکثر فیلم‌ها با رویکرد و نگاهی به دهه 60 برخی اتفاقات رخ داده در این سال‌ها را دنبال می‌کنند و با توجه به فضای نوستالژیکی که می‌سازند در وهله اول موفق می‌شوند نظر مخاطبان را به خود جلب کنند و از آنجا که در آن زمان اتفاقاتی جدی در کشور رخ می‌داد که امروز خنده‌دار است مردم را می‌خندانند و اثر، تبدیل به یک فیلم پرفروش می‌شود. این سینما در واقع سینمایی مصرفی است که خیلی زود فیلم‌هایش تمام می‌شوند و فاقد هر گونه ارزش هنری هستند که بتوانند در تاریخ سینما ماندگار شوند.

درستکار تصریح کرد: وقتی در سینما به دیدن برخی فیلم‌های کمدی می‌رویم واقعاً احساس می‌کنیم کارگردان سالن سینما را یک سیرک فرض می‌کرده و فیلم که باید منطق روایی، جغرافیایی و در کل زیبایی‌شناسی مشخص داشته باشد فاقد اینگونه مسائل است و به همین دلیل است و وقتی مدیریت فرهنگی وجود ندارد ما شاهد فیلم‌های کمدی سطح پایین هستیم و تا فکری نکنیم و مسئولان تلاشی نکنند اتفاقی رخ نمی‌دهد.

وی در ادامه گفت: ما سال‌هاست شاهد خانه‌نشینی افراد شایسته هستیم و وقتی این افراد خانه‌نشین هستند فضا برای میدان‌دار شدن افراد سوءاستفاده‌گر فراهم می‌شود. با این مسائل می‌توان به این نتیجه رسید که مسئولان از این وضعیت بدشان نمی‌آید و فروش فیلم‌ها باعث می‌شود تا آماری ارائه شود که بار بزرگی از روی دوش مدیران برداشته شود، پس وقتی برنامه‌ای برای بهتر شدن وضعیت وجود ندارد مسئولان هم از این وضعیت وحشتناک استقبال می‌کنند.

گروهی ذائقه سینمایی مردم را به سمت کمدی تربیت می‌کند

رضا استادی، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: تولید بسیار زیاد آثار کمدی دلایل زیادی دارد که از چند منظر قابل بررسی است، یکی از اصلی‌ترین مسائل تولید راحت و آسان فیلم‌های کمدی است. فیلم‌های کمدی با استقبال سرمایه‌گذاران روبرو می‌شوند و از طرفی فرمول راحتی دارند که معمولاً چند بازیگر مطرح که حضورشان فروش خوب فیلم را تضمین می‌کند را به همکاری دعوت می‌کنند و بعد با چند کنایه اجتماعی، سیاسی اثری را تولید کرده و تحویل سینما می‌دهند.

استادی خاطرنشان کرد: البته نمی‌توان از این مسأله که آثار کمدی سال‌های اخیر سینمای ما پیشرفت خوبی داشته‌اند غافل شد. به نظر من ما دیگر کمتر شاهد آثار کمدی ضعیف بوده‌ایم و معمولاً فیلم‌های کمدی که اکران می‌شوند آثاری متوسط هستند که برخی مواقع از بین این فیلم‌ها آثار نسبتاً خوبی نیز دیده می‌شود.

وی افزود: به هر حال آثار کمدی معمولاً با استقبال خوبی روبرو می‌شوند و به نوعی گروهی اعم از مسئولان و هنرمندان وجود دارد که به ذائقه مردم جهت می‌دهند، به این معنی که گروهی در سینمای ایران با تولید نوع خاصی از فیلم‌ها با تعداد معدودی از بازیگران که مشخص هستند به سلیقه مردم جهت می‌دهند و از طرفی در بحث اقتصاد معمولاً افراد اقتصاددان به دنبال برندهای مشخصی هستند که تصمینی بر فروش باشد و وقتی یک بازیگر تبدیل به برندی پرفروش می‌شود از آن استفاده می‌کنند.

این منتقد در ادامه گفت: کمدی‌هایی که در سینمای ایران ساخته می‌شود معمولاً فضا و موضوعات خاصی را دنبال نمی‌کنند و معمولاً به نوعی ساخته می‌شوند که تاریخ مصرف دارند و پس از استقبالی که از آنها می‌شود و سازنده را به سود می‌رسانند دیگر جایی در تاریخ سینما ندارد. ساخت آثار کمدی به قدری زیاد شده که متأسفانه ما دیگر شاهد آثار اکشن، پلیسی و... نیستیم و سینمای ما بسیار کم‌تنوع شده است و حتی آثار اجتماعی‌مان نیز آثاری بی‌خاصیت و خنثی هستند که موضوعاتی به شدت تکراری را دنبال می‌کنند.

وی تصریح کرد: برای نجات سینمای ایران از این وضعیت نیاز به بررسی زیرساخت‌ها داریم که متأسفانه کمترین توجه مسئولان به زیرساخت‌ها معطوف است و تنها فکری که مسئولان سینمایی کشور برای بهتر شدن وضعیت دارند برداشت‌های لحظه‌ای است تا وضعیت سینما را در یک ماه و نهایتاً یک سال آینده به بهبودی برسانند.

استادی در پایان اظهار داشت: اگر فیلم «هزارپا» را از دیگر آثار کمدی سال گذشته جدا کنیم فیلم سینمایی «قانون مورفی» را اثر بهتری از دیگر فیلم‌های کمدی می‌دانم، کاملاً مشخص بود کارگردان و عوامل تولید برای ساخت این فیلم زحمت کشیده‌ و فیلمی ساخته‌اند که از بضاعت سینمای ایران بالاتر است. مطمئناً اگر از این دست فیلم‌ها بیشتر ساخته شود کمتر شاهد دلزدگی مخاطبان از سینما خواهیم بود.