ترافیک دیپلماتیک میان ایران و روسیه/ بهره برداری ایران از بازار ۱۸۰ میلیون نفری اوراسیا/ کمرنگ شدن نقش دلار در روابط تهران-مسکو

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ روابط ایران و روسیه در دو حوزه برجام و اقتصادی پس از تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، مناسبات خاصی را تجربه می‌کند. در دوران تحریم و از آنجایی‌که روسیه به عنوان یک کشور قدرتمند محسوب می‌شود، نگاه به این کشور برای گسترش همکاری‌های اقتصادی و سیاسی بیش از گذشته تقویت شده است.

در این راستا سطح رایزنی‌ها میان دو کشور به خصوص در دولت حسن روحانی چشم‌گیر بوده است. روحانی یک بار به صورت رسمی به روسیه سفر کرد، همچنین وی دوبار به منظور شرکت در اجلاس سوچی با موضوع سوریه راهی این کشور شد و یک بار هم برای شرکت در چهارمین اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر به این کشور سفر کرد. وی مجدداً در آینده نزدیک، راهی این کشور خواهد شد. در مقابل هم «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه، یک بار به صورت رسمی به ایران سفر کرد و در ادامه برای شرکت در اوپک گازی به تهران آمد و در آخرین سفر خود در نشست سه جانبه (ایران، ترکیه، سوریه) درباره سوریه شرکت کرد.

رئیس مجلس شورای اسلامی نیز که طی 8 سال گذشته به روسیه سفر نکرده بود، آخرین بار 14 شهریور سال 1396 به دعوت «ویچسلاو والودین»، رئیس مجلس دومای روسیه، به ولگوگراد رفت. همچنین کمیسیون های عالی مجالس که توسط روسای مجلس دو کشور اداره می شود از سطح بالایی برخوردار بوده و احتمالا نشست بعدی آن هم در تهران برگزار خواهد شد.

همچنین در ادامه همکاری های سیاسی و اقتصادی میان دو کشور، تا به حال حدود 12 هیات استانی از روسیه به ایران سفر کرده اند.

الحاق ایران به منطقه اقتصادی اوراسیا

پانزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری تجاری ایران و روسیه و همچنین دومین همایش چشم‌انداز همکاری‌های تجاری و فرهنگی ایران و ناحیه فدرال قفقاز شمالی فدراسیون روسیه در قالب 9 کارگروه و 3 کمیته تخصصی در تهران برگزار شد. در این نشست «سرگئی چباتاریف»، وزیر ناحیه فدرال قفقاز شمالی روسیه و حدود 300 نفر از فعالان اقتصادی کشور روسیه به ایران آمدند و در حدود 100 کمپانی در میان این افراد بودند. حدود 500 شرکت خصوصی از ایران برای حضور در این نشست اعلام آمادگی کردند که نشان‌دهنده شکل‌گیری فصلی نو در روابط بین ایران و روسیه است. بنابراین این حضور چشم گیر نشان از گسترش روابط دو کشور و عدم ترس روسیه از تحریم های آمریکا، در روابط اقتصادی با ایران دارد.

در حاشیه این اجلاس «رضا اردکانیان»، وزیر نیرو، از نهایی شدن الحاق ایران به منطقه اقتصادی اوراسیا خبر داد. خبر مهمی که این روزها از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا با پیوستن ایران به این ناحیه اقتصادی می‌توان از بازاری که جمعیتی بالغ بر 180 میلیون نفر دارد، بهره برد.

از آنجایی‌که روسیه، قزاقستان، ارمنستان، قرقیزستان و بلاروس اعضای مؤسس اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند، عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا فرصت مناسبی خواهد بود تا صنعتگران و فعالان بخش‌های اقتصادی، تجاری و تولیدی کشور برای حضور در بازار کشورهای عضو این اتحادیه مهم اقتصاد، زمینه فعالیت تجاری شان فراهم شود.

سطح روابط اقتصادی ایران و روسیه

وزیر نیرو در این اجلاس اعلام کرد ارزش واردات روسیه از منطقه اوراسیا طبق آخرین آمار بالغ بر 250 میلیارد دلار است و با الحاق ایران به اوراسیا سهم ایران در بازار روسیه افزایش یافته و از سوی دیگر، برای حدود 800 قلم کالا تعرفه ترجیحی برقرار خواهد شد.

اردکانیان تاکید کرد که سال گذشته به پیشنهاد وزارت امور خارجه و تصویب هیات وزیران مسئولیت کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی ایران و روسیه به وزارت نیرو محول شد و این وزارتخانه مسیر توسعه روابط اقتصادی چند پروژه مهم را در دستور کار قرار داد. تسریع در روند ساخت برخی پروژه‌ها که با وام‌های روس‌ها در دست اجراست مانند ساخت نیروگاه 1400 مگاواتی در هرمزگان و برقی کردن قطار راه‌آهن گرمسار- اینچه‌ برون، از جمله نمونه‌های بارز این پروژه‌ها هستند.

از دیگر قراردادهایی که میان دو کشور در جریان است می‌توان به قرارداد میعانات نفتی، قرارداد تولید واگن که در حدود 3 میلیارد دلار بوده که 1 میلیارد آن عملیاتی شده اشاره کرد.

به اذعان بانک مرکزی، ما بهترین روابط را با روسیه داریم هرچند که کمبود منایع وجود دارد. در سال 2018 از سوی روسیه 29 درصد و از سوی ایران 12 درصد از ارزهای ملی استفاده شده و این موضوع نشان از کمرنگ شدن نقش دلار در روابط میان دو کشور دارد.

همچنین بخش خصوصی ایران نسبت به گذشته فعال‌تر شده و رشد صادرات ایران به این کشور قابل توجه بوده است.

روس‌ها خواهان همراهی با ایران در حوزه‌های گردشگری و کشاورزی به خصوص خواهان صادرات گوشت قرمز و غلات به ایران هستند. حجم تبادلات کالایی میان دو کشور هم‌اکنون حدود ۵۴ میلیون دلار است و روس‌ها خواهان افزایش این حجم از فعالیت اقتصادی هستند.

اما ایران و روسیه در حوزه نفتی رقیب هم بوده زیرا به صورت خدادادی از این نعمت دو کشور بهره برده و یکی از مشکلات موجود در روابط دو کشور بحث نفتی است. برای مثال شرکت «روس نفت» روسیه روزانه حدود 4/5 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند این در حالی است که پس از اعمال تحریم های آمریکا حجم فروش نفت ایران در بازارهای جهانی کاهش یافته است.

نقش روسیه در برجام و سیاست خارجی ایران

روسیه نه تنها در حوزه اقتصادی بلکه در حوزه سیاست خارجی همراه ایران بوده و همراهی نکردن در 6 قطعنامه علیه ایران و وتو کردن قطعنامه علیه ایران درباره یمن، تنها بخشی از کمک های دوستانه این کشور با  ایران است.

برجام

روسیه همواره نظرات خود را به صورت شفاف درباره برجام مطرح کرده و استقبال فوق العاده ای نسبت به این موضوع انجام داده است. روسیه به سه دلیل از برجام حمایت می کند، 1- می خواهد از مصوبات بین المللی دفاع کند 2- پایبند به خلع سلاح است 3- روابط دوستانه با ایران داشته و خواهان صلح و ثبات در منطقه است. همچنین روسیه بدنبال عضویت در اینستکس است زیرا معاملاتی با ایران داشته و می خواهد از طرق کانال مالی این روابط اقتصادی را ادامه دهد و احساس می کند این سازوکار تحریم های آمریکا را زیر سوال خواهد برد. در نهایت باید تاکید کرد که روس ها برای حفظ برجام خواهان عضویت در اینستکس هستند.

اهم اقدامات در حوزه گردشگری

پروتکل الحاقی به موافقتنامه تسهیل روادید سال 1394 بین ایران و روسیه به امضای «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، و همتای روس رسید؛ این الحاقیه به دنبال گلایه‌های بخش‌های تجاری،‌ طی جلسات اتاق بازرگانی و بخش کنسولی وزارت خارجه تهیه شد. همچنین طی سال های گذشته حدود 7 هزار نفر از ایران به روسیه و حدود 3 هزار نفر از روسیه به تهران آمده بودند که این تعداد از سال 1396 به بعد چندین برابر شده است. همچنین سفر دانشجویان و تجاز 7 الی 8 برابر شده است.