یادداشتی بر سریال «Black Mirror»

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا: از میان سریال‌ها و مینی-سریال‌های فراوانی که هر سال در شبکه‌های مختلف پخش می‌شود، می‌خواهم درباره‌ی مجموعه‌ی Black Mirror برای شما بنویسم و تاکید دارم چون کار و زندگی همه‌ی ما خواسته یا ناخواسته با فضای مجازی گره‌خورده، لازم است این مجموعه را ببینیم. 

 سریال Black Mirror هدفی فراتر از سرگرم‌کردن بیننده دارد و آن آسیب‌شناسی دنیای پرشتاب و پر زرق و برق و هیجان‌انگیز فضای مجازی و اینترنت است. سریال‌ها جنبه‌های مختلف سرگرمی، آموزشی، مستند، و تاریخ، تجربه‌ی زندگی و ... دارند و معیارهای هرکدام از ما نیز برای انتخاب آن‌ها هم متفاوت است. 

 این سریال که به فارسی «آیینه سیاه» ترجمه شده، با درهم شکستن تصویر زیبا و جذاب دنیای مجازی دست به کالبدشکافی فرهنگی و جامعه کاربران اینترنتی، این  اقیانوس مجازی، می‌زند. 

این مجموعه با هوشمندی تمام مخاطب را درگیر تاثیرات مخرب و خطرناک فن‌آوری می‌کند.

 جنون کاربران در استفاده از این آیینه‌ی سیاه را به تصویر می‌کشد و هر قسمت با شوکی عجیب، ایجاد استرس و نگرانی، ارتباط نزدیک با مخاطب که تو خودت هم میتوانی یکی از این قربانیان دنیای اینترنت باشی، ما را دعوت به تفکر میکند. 

هنر Black Mirror در این ایجاد بهت و حیرت است. بعد از دیدن هر قسمت از این مجموعه، با چنان حقایق تکان‌دهنده و ملموسی مواجه می‌شوی که فقط می‌خواهی این موبایل، لپ‌تاپ، تبلت را از خودت دور کنی، می‌ترسی مبادا موج این آسیب‌ها از دنیای سریال عبور کند و به تو برسد و تو هم آلوده‌ی این تاثیرات منفی بشوی؟

این سریال به شدت ذهنت را درگیر می‌کند تا جاییکه به فکر بیفتی روی دوربین جلوی لپ تاپت چسب بزنی، عکس‌های خصوصی‌ات را از شبکه‌های مجازی پاک کنی، هر حرفی را تایپ نکنی و برای هرکسی هر ایمیلی نفرستی، زیرا که به تو این اخطار را می‌دهد:

 در حال رصد شدن هستی. حتی در خلوت‌ترین لحظات زندگی. و این بار نه در چشم خدا، که خدا پوشاننده‌ی گناهان و بخشنده است بلکه در چشم ناظرین فضای مجازی، و آن‌ها(فضای مجازی، مخاطبین و سودجویان این دنیا) به هیچ عنوان از کوچک‌ترین خطا گذشت نمی‌کنند. 

تو درفضای مجازی با جماعتی روبه رو هستی که ذره‌ای رحم و معرفت ندارند و حاضرند نه برای پول، که گاهی فقط برای تفریح و سرگرمی زندگی انسان‌ها را نابود کنند و تو خودت بدون اینکه آن‌ها از تو خواسته باشند این امکان را به آن‌ها داده‌ای: «با پخش کردن تصاویرت در اینترنت، با شرکت کردن در انواع چالش‌های احمقانه، با وارد کردن تمامی لطلاعات شخصی از شماره پستی گرفته تا رمز کارت» 

و همین اطلاعات ریز و درشت که تو بدون فکر و لحظه‌ای تامل که چرا باید این اطلاعات را به هر وبسایت و فروشگاه اینترنتی بدهم؟چرا باید در هر وبسایت عضوب بشوم؟ به هر تبلیغی اعتماد کنم؟خودت را در معرض آسیب قرار می‌دهی. در معرض سودجویان فرصت طلبی که از اعتماد تو، ایمان چشم و گوش بسته تو به فضای مجازی سوء استفاده‌های کثیفی می‌کنند.

سریال Black Mirror معضلات و آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی استفاده از فضای مجازی را به تصویر می‌کشد و تلاش سازندگان آن‌ افزایش آگاهی، ایجاد دغدغه،پرسش، زیر سوال بردن فضای مجازی و امکانات آن و به طور کلی شک کردن به دنیای اینترنتی و تکنولوژی است.

 که به نظر می‌رسد در این زمانه بیشتر به چشم خداوندگار به آن نگاه می‌کنیم. یعنی که بی هیچ شکی، هرچه می‌گوید باور می‌کنیم(انواع رسانه‌ها چه فیلم‌ها، چه شبکه‌های خبررسانی) و یا هرچه امر می‌کند اطاعت می‌کنیم. گوییکه ما مردم، سرسپرده‌ و بنده ی این دنیای مجازی شده‌ایم. 

از ما اطلاعات شخصی بخواهد؟ بی چون و چرا در اختیارشان می‌گذاریم.

اگر موبایلمان یا اپلیکیشنی بخواهد به Gallery و Contact ما دسترسی داشته باشد، این امکان را در اختیارش می‌گذاریم.

اگر بحث افزایش لایک و کامنت باشد، به هر قیمتی زمینه را برای بدست آوردنش فراهم می‌کنیم، هرچند به قیمت بر باد دادن خصوصی‌ترین مسائل زندگی‌مان، اذیت‌کردن بچه‌هایمان با مدا کردن و جلوی دوربین بردنشان باشد یا اینکه از آن‌ها بخواهیم کارهای عجیبی بکنند، یا وقتی بچه دارد گریه می‌کند، یا ترسیده به جای در آغوش گرفتنش(که پیشتر ها این نخستین فرمانی بود که ذهن مادر و اطرافیان می‌رسید!) از او فیلم بگیریم. چون این دنیای مجازی دستوری در ذهن ما تعریف کرده‌است: «اولین اتفاق بامزه، ترسناک، شوکه‌کننده، یا شادی که برایتان پیش آمد ضبط کنید و با دوستان خود به اشتراک بگذارید.» 

پرت کردن خودمان از ارتفاع، با چشم بسته راه رفتن، ترساندن دیگران در محیط‌های عمومی و اخلال در نظم عمومی، خلاصه هرچه که باشد، ما بی چون و چرا بدون زیر سوال بردن آن درخواست قبولش می‌کنیم و بازیچه و برده‌‌ی این فرمان‌ها(چالش) می‌شویم. در چالش شرکت کن لایک بگیر و پیش دوستانت فخر بفروش حتی اگر شده به قیمت جانت یا اذیت و آزار دیگران مثلا:

#BirdboxChallengs

#CheeseChallenge

#Shoeychallenge

#Catchmechallenge

#thesaltandicechallenge 

#inmybagchallenge

#openyourmoughchallenge

کافی است سری به صفحه‌ی اینستاگرام trendychallenge بزنید  یا  زchallenge را در ایسنتاگرام جست‌وجو کنید تا بهتر متوجه این مثال و پوچ و آزاردهنده و بی‌محتوا بودن اکثر این چالش‌ها بشوید که کاربران بدون ذره‌ای فکر فقط فرمانبرداری می‌کنند و به این چالش‌ها تن می‌دهند.   

*لطفا با خواندن این چالش‌ها به انجام آن‌ها ترغیب نشوید، با یک جست و جوی ساده در اینترنت می‌بینید بعضی از آن‌ها چقدر مشکلات جسمی، روانی برای شرکت‌کنندگان یا اطرافیان آن‌ها داشته است، حتی گاهی منجر به مرگ شده‌است. 

شاید عده‌ای بگویند چرا باید این سریال اعصاب خورد کن برا ببینیم؟ آدم خودش هزار گرفتاری دارد، چرا باید لحظاتی که قرار است به تفریح بگذرد هم اذیت بشویم؟ 

من به شما می‌گویم، اینبار فرق می‌کند، سریال Black Mirror به چشم یک «واکسن پیشگیری از بیماری» نگاه کنید، وقتی مسئله مراقبت ازسلامت روانی و جسمانی شما مطرح باشد، دیگر به تلخی و درد دارو فکر نمی‌کنید.

اگر موبایل دست می‌گیرید و کاربر صفحات اجتماعی هستید، دیگر بحثی نیست شما در معرض خطر هستید و باید واکسینه بشوید و Black Mirror یکی از انواع آن روش‌های واکسینه است.

به جای آنکه قربانی شوید، تجربه‌ی زیسته‌ی شخصیت‌های قصه را به تماشا می‌نشینید و به آگاهی می‌رسید و خودتان را در مقابل خطرات احتمالی دنیای مجازی واکسینه می‌کنید و حالا می‌توانید از امکانات مثبت و جنبه‌های مفید این صفحات اجتماعی استفاده می‌کنید. 

و نهایتا اینکه مجموعه‌ی Black Mirror از مسئله‌ی اصلی که تکنولوژی و امکانات پر زرق و برق آن است عبور می‌کند و با زبان سینما لایه‌ی عمیق‌تر و مهم‌تر آن که تاثیر این امکانات بر انسان، فرهنگ و اجتماع است را به نمایش می‌گذارد.

مرضیه زمانی فروشانی