جشنواره فیلم فجر فاقد اعتباری ۳۸ ساله است/ همواره فیلمسازان جوان هستند که می‌توانند غافلگیری خلق کنند

سحر عصرآزاد، منتقد سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: امسال سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود. یک رویداد فرهنگی در قالب جشنواره قطعاً در چهارمین دهه عمر خود باید به قوام و اعتباری رسیده باشد که مسائل حاشیه‌ای و سیاست مقطعی تأثیری در آن نگذارد. اما متأسفانه جشنواره فیلم فجر نتوانسته اعتباری متناسب با قدمتی که دارد کسب کند.

عصرآزاد در ادامه تصریح کرد: دلیل عدم کسب اعتبار لازم برای جشنواره فیلم فجر از چند جهت قابل بررسی است. یکی از اصلی‌ترین نکات در این مورد به شکل قانون‌گذاری برای حضور فیلم‌ها در جشنواره برمی‌گردد. در مقاطع گذشته، فیلم‌ها به واسطه حضور در جشنواره پروانه نمایش و امکان اکران پیدا می‌کردند و طبعاً سال بعد سال بعد در جدول اکران حضور داشتند. در واقع فیلم‌هایی که در جشنواره حضور نداشتند در طول سال امکان اکران برای‌شان وجود نداشت. طی سال‌های اخیر این قانون برداشته شده و بسیاری از فیلم‌هایی که در طول سال اکران می‌شوند فیلم‌هایی هستند که اصلاً در جشنواره فیلم فجر حضور نداشته‌اند.

او افزود: برای بسیاری از فیلم‌ها از همان زمانِ ارائه به دبیرخانه جشنواره، حاشیه‌ها شروع می‌شود و همین مسائل سرنوشت بسیاری از فیلم‌ها را مشخص می‌کند و بعضاً باعث می‌شود فیلمی مدت‌ها در صف اکران بماند و یا حتی اکران نشود. در واقع حاشیه‌های ایجاد شده فضایی مسموم و روندی فرسایشی در اطراف فیلم‌ها ایجاد می‌کنند که چه بسا اگر فیلمسازان در همان مقاطع گذشته حق انتخاب داشتند از حضور فیلم‌هایشان در جشنواره صرف نظر می‌کردند تا به یک اکران موفق و بدون حاشیه دست پیدا کنند.

این منتقد در ادامه اظهار داشت: به این دلیل با برداشته شدن این قانون، بسیاری از فیلمسازان برای پیشگیری از حاشیه‌ها ترجیح می‌دهند در جشنواره فجر حاضر نباشند. این حاشیه‌ها معمولاً برای فیلم‌های کمدی رخ می‌دهد که صرفاً برای گیشه ساخته شده‌اند و با حضورشان در جشنواره نه تنها جایزه‌ای دریافت نمی‌کنند بلکه حضورشان هم ممکن است تأثیر منفی بر فروش آن‌ها داشته باشد البته کم نبوده‌اند فیلم‌های اجتماعی که در همین روند با مشکل مواجه شده و اکران عمومی آن‌ها تحت‌الشعاع قرار گرفته است.

عصرآزاد تصریح کرد: به نظر من جشنواره فیلم فجر باید واجد آنچنان اعتباری باشد که صاحبان آثار با میل و رغبت در فضای رقابتی آن حاضر شوند اما متأسفانه می‌بینیم که این جشنواره در 38 سالگی اعتبار قابل انتظار را ندارد و به خصوص از سیاست‌های مقطعی، نگاه‌های سلیقه‌ای و بعضاً جناحی لطمه خورده است.

او افزود: با یک بررسی کلی و نگاه به دوره‌های قبلی جشنواره فیلم فجر حتی با وجود تفاوت در هیأت انتخاب، هیأت داوران و دبیران جشنواره می‌توان این نگاه غالب سیاسی و حتی سلیقه‌ای را مورد توجه قرار داد. قطعاً در شرایطی که ممکن است فیلمی با توجه به همه این مسائل در جشنواره لطمه ببیند و نمایش آن منجر به حاشیه‌سازی شود، فیلمساز ترجیح می‌دهد با انتخابی هوشمندانه سرمایه و تلاش گروهی را به خطر نیندازد و فیلمش را بدون حواشی احتمالی به طور مستقیم روانه اکران کند. طی این سال‌ها بارها شاهد چنین تصمیماتی از سوی فیلمسازان بوده‌ایم و چه بسا اگر ما هم در این شرایط بودیم همین تصمیم را می‌گرفتیم.

این منتقد با اشاره به نقش رسانه‌ها در حاشیه‌سازی برای فیلم‌ها گفت: رسانه‌هایی که سمت و سویی مشخص دارند و تنها به دنبال منافع جناحی خود هستند، مدام می‌خواهند زنگ خطر را به صدا درآورند. قطعاً رسانه‌هایی با این سمت و سو آسیب‌زننده و مشکل‌زا هستند. در این مورد می‌توان فیلم سینمایی «خانه پدری» را مثال زد که در اکران‌های محدود خود با اقبال عمومی همراه بود و توجه سلایق افراد مختلف در حیطه سینما و مخاطبان عام را به خود جلب کند اما چند رسانه با خبرسازی غرض‌ورزانه و ایجاد فضایی مسموم سعی کردند مدیران را تحت فشار قرار دهند که نتیجه‌اش را همگان دیدیم. در واقع حتی اگر یک سایت با چنین دیدگاهی فعالیت کند با توجه به سیاستی که حاکم است می‌تواند تأثیرگذار بوده و فضا را مسموم کند.

او در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: این رسانه‌ها که با اطلاع‌رسانی نادرست و غیرحرفه‌ای حاشیه‌ساز می‌شوند در جشنواره فیلم فجر نیز حضور دارند و قطعاً صاحبان فیلم‌ها این ریسک را نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند به جای در خطر قرار دادن سرمایه و تلاش گروه خود، به اکران مستقیم فیلم فکر کنند. همان طور که اشاره کردم سرنوشت فیلم سینمایی «خانه پدری» در طول 10 سال گذشته مؤید این نکته است که چه اتفاقات عجیبی می‌تواند برای یک فیلم رخ دهد و حواشی منجر به بروز مشکلات و پایین آمدن فیلم از اکران و طبعاً ریزش مخاطب شود.

عصر آزاد در پایان اظهار داشت: در صورتیکه اما و اگرها را کنار بگذاریم و تصور کنیم همه فیلم‌های مهم امسال در جشنواره حضور خواهند داشت برای من همواره فیلمسازان جوان، تازه کار و تازه نفس هستند که می‌توانند غافلگیری خلق کنند. طی سال‌های اخیر این موضوع برای من به اثبات رسیده و همگان دیده‌ایم که جوانان فیلمساز آثار قابل قبول‌تری ساخته و حضور موفق‌تری هم در جشنواره‌ داشته‌اند. فیلمسازان بزرگ ما که البته مرور آثارشان به نوعی مرور تاریخ سینمای ایران محسوب می‌شود، طی سال‌های اخیر نشان دادند که از آنها نباید انتظار شگفتی داشته باشیم و اگر حتی نزدیک به آثاری قبلی‌شان ظاهر شوند، باید راضی باشیم. چرا که در سال‌های اخیر شاهد افت چشمگیر در کیفیت فیلم‌های این بزرگان هستیم. البته امیدوارم امسال اینگونه نباشد و این فیلمسازان محبوب و قابل احترام در کنار جوانان فیلم‌های خوبی را در جشنواره فیلم فجر در معرض دید مخاطبان قرار دهند.