اروپایی‌ها مایل به استفاده از مکانیزم ماشه نیستند

«امیرعلی ابوالفتح»، کارشناس مسائل آمریکا، درباره خبرهایی مبنی بر تلاش اروپایی‌ها برای تهدید ایران به استفاده از مکانیسم ماشه، به خبرنگار سیاسی برنا گفت: اروپایی‌ها هنوز مکانیسم ماشه را فعال نکردند. بحث مکانیسم برجام، اشاره می‌کند هر یک از طرفین این 7 کشور، شامل ایران و گروه 1+5، اگر معتقد باشند طرف مقابل به تعهدات خود پایبند نبوده، می‌توانند درخواست تشکیل جلسه حل اختلاف داشته باشند و اظهارات خود را مطرح کنند.

او افزود: ابتدا این نشست در سطح معاونان وزرا برگزار می‌شود و 15 روز وقت دارند به این موضوع رسیدگی کنند و بعد می‌توانند، این موضوع را به نشست وزرای خارجه ارجاع دهند. همچنین می‌توانند درخواست شورای مشورتی کنند که متشکل از سه طرف است و هر یک از طرفین یک نماینده دارد و یک نماینده مستقل هم شرکت می‌کند که این نظر غیرالزام آوری دارد. نماینده هر کدام از این کشورها باید در این فرآیند دلایل خودشان را مطرح کنند و طرف مقابل را قانع کنند که به تعهدات بازگردد. از این رو طبق بند ماده 36 برجام که همان مکانیزم حل اختلاف است، بیانیه ای که سه کشور اروپایی دادند در حال حاضر در این مرحله قرار دارد اما اگر این فرایند طی شد و به هر دلیلی طرف شاکی قانع نشد که طرف مقابل به تعهداتش برگشته، ماده 37 فعال می‌شود.

این کارشناس مسائل آمریکا ادامه داد: ماده 37 اشاره دارد به اینکه این موضوع یعنی موضوع محل اختلاف به شورای امنیت ارجاع داده شود و در آنجا به مدت 30 روز فرصت است که قطعنامه ای به رأی گذاشته شود. زمانی که قطعنامه به رأی گذاشته می شود ادامه لغو تحریم است، یعنی تصمیم می گیرند که تحریم های شورای امنیت استمرار داشته باشد یا خیر، اگر این قطعنامه به هر دلیلی به تصویب نرسید بعد از 30 روز به طور خودکار قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که 6 تا 7 قطعنامه بوده به طور اتوماتیک مجددا اجرا و تحریم‌ها علیه ایران، اعمال می‌شود. این نقطه یعنی بعد از 30 روزی که پیش نویس به تصویب نرسید مکانیزم ماشه مطرح می‌شود.

او تاکید کرد: بنابراین در حال حاضر باید دقت شود ما در مرحله مکانیزم ماشه نیستیم و مسیری آغاز شده که شاید در نهایت به مکانیزم ماشه منجر شود اما در حال حاضر صرفا بحث رسیدگی به شکایت و اعتراض اروپایی ها، نسبت به لغو برجام از سوی ایران مطرح است.

این استاد دانشگاه در این باره که بسیاری معتقدند که مکانیزم ماشه اجرایی می‌شود و مواضع اروپایی‌ها در قالب مکانیسم ماشه قابل اجراست چراکه آنها به دلایل ایران توجه ندارند، گفت: معتقد نیستم که ما شاهد تحقق مکانیزم ماشه باشیم. شاید این اتفاق رخ دهد اما در فضای کنونی اروپایی ها مایل به استفاده از این امتیاز نیستند و تلاش‌شان این است که با ورود به بحث ماده 36، ایران را وادار کنند که گام‌های پنجگانه کاهش تعهدات برجامی را کاهش دهد و به تدریج ایران، آن گام‌هایی که برداشته را نادیده بگیرد و به تعهدات برجامی خود  برگردد یا در نهایت وادار شود به توافق مدنظر ترامپ که جانسون گفت. یعنی طبق نظر اروپایی‌ها، ایران باید یک برجام دیگر، یک توافق هسته ای دیگر یا یک توافق جامع دیگر را بپذیرد. اگر این دو هدف محقق نشد شاید اروپایی‌ها به مرحله توسل به مکانیزم ماشه روی بیاورند. در حال حاضر هدف‌شان این نیست که تحریم های شورای امنیت را علیه ایران به کار بیاندازند و سعی‌شان این است که ایران را وادار کنند، تعهدات برجامی را رعایت، و دوباره مذاکره مجدد با آمریکایی‌ها را بپذیرد.

ابوالفتح عنوان کرد: برجام توافقی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود و به چیز، دیگری جز موضوع هسته‌ای و حواشی هسته‌ای نمی‌پردازد. به عبارت دیگر طبق برجام فقط برای برنامه هسته‌ای، محدودیت اعمال می‌شد و نظارت صورت می‌گرفت. در برجام، همه تحریم‌هایی که برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران وضع شده بود چه در سطح شورای امنیت بین‌الملل و چه در سطح آمریکا و اروپا و دیگر کشورها در مورد این ها به بحث پرداخته بود و خروج از این وضعیت را اعلام کرده بود. ترامپ و دولت آمریکا معتقد هستند خود برجامی که در دولت قبلی آمریکا به سرانجام رسید کفایت کننده نیست. آمریکایی‌ها معتقدند برجام،  راه دستیابی ایران به سلاح اتمی را از بین نمی‌برد ضمن اینکه فقط به موضوع هسته‌ای پرداخته و موضوعاتی مثل موشک و مسائل منطقه‌ای و موضوع تروریسم و مسایل حقوق بشر را به بحث نگذاشته است. از این رو هدف آمریکا این است که هم توافق هسته‌ای تغییر کند که از این جهت، بتوان گفت برجام پلاس، یعنی اصلاحات بنیادین در توافق هسته ای و موضوعات دیگر صورت گیرد. این خواسته آمریکایی‌هاست و به دنبال این هستند که مفاد برجام هسته‌ای تغییر کند.