رونمایی از تندیس شیخ اشراق با حضور دکتر ظریف

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، نشست هم اندیشی حفاظت از اموال فرهنگی ملت ها و میراث جهانی با همکاری کمیسیون ملی یونسکو-ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با حضور وزیر امور خارجه و مسؤولان و کارشناسان فرهنگی 7 بهمن 1398 در کتابخانه ملی برگزار شد.

حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران در این مراسم گفت: باعث خوشبختی است در جهانی که خیلی‌ها بر طبل جنگ می‌کوبند در سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان محمل میراث‌دار تمدن برای صلح گرد هم آمدیم. از حضور سفرا و روسای سازمان‌های بین‌المللی و فرهیختگان و از دکتر ظریف به عنوان پرچمدار بهار برای حضور در این هم‌اندیشی تقدیر می‌کنم.

وی با تقدیر از دست اندرکاران برپایی این مراسم عنوان کرد: ۷۰ سال پیش بر ویرانه‌های جنگ جهانی یک اندیشه رویید و بشر به دنبال آرمان‌شهری بدون جنگ بود و این اندیشه شکل گرفت. جنگ از ذهن بشر آغاز می شود پس باید آینه وجودی بشر از زنگار خشونت پاک شود. همگان در یونسکو گردهم آمدند تا ضمیر انسان‌ها از خشونت پاک شود و ۷۰ سال است که یونسکو آینه به دست خویشتن خویش ملت ها را به آنها نمایش داده و اصل‌ها و آیین‌های ما را با ثبت آثار و آیین‌های ملموس و ناملموس نشان می دهد.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو افزود: میراث فرهنگی نشانه است که ما خانواده ای بزرگ بر زمین هستیم و هویت ما در دنیا پراکنده است و ثروت تنها زر و زور و قدرت اقتصادی نیست. آیین‌ها و گویش‌ها سرمایه و داشته فرهنگی ثروت حقیقی است. زور در بازو و زر در ترازوی ثروت، چالش برانگیز است و جهان قدرت نظامی، جهان کشمکش و رقابت است اما جهان فرهنگ جهان یگانگی و وحدت است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران خاطرنشان کرد: جهان فرهنگ، جهان معنا، روح و جان است. اینجا جان است و تفرقه در روح حیوانی است و تهدید و تخریب موزه‌های بغداد و میراث جهانی بشر جراحت بر روح است؛ وقتی ارگ بم فرو می ریزد و بغداد غارت می شود و بناها را منفجر می‌کنند، جهان عزادار می شود زیرا روح بشر تخریب می‌شود. عطار می‌گوید سیمرغ فرهنگ و هنر بر فراز هر سرزمینی به پرواز درآید تا ابد می‌شود منشا جوشش شور و عشق و میعادگاه همه انسان ها.

وی با اشاره به روایت عطار از گذر از وادی‌های مختلف و رسیدن به پشت کوه قاف عنوان کرد: باید آن سیمرغ را در درون خود بجوییم؛ سیمرغ، تاریخ و اصالت‌های ماست و این پیام یونسکو است که داشته‌های خود را در فرهنگ و تاریخ خود بجویید. هر دوسال یکبار دو شخصیت و رویداد در فهرست تجلیل‌ها قرار می‌گیرد تا ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ دوسال به نام شیخ اشراق داشتیم؛ شهید راه ادب و عرفان. ۱۷۵۰ سالگی جندی شاپور را گرامی داشتیم. ۱۷۵۰ سال پیش دانشگاهی با ۵۰۰۰ دانشجو و ۵۰۰ عضو هیات علمی داشتیم و این دانشگاه ۵۰۰ سال قبل از تاسیس سوربون بنا شد.

ایوبی ادامه داد: از ژانویه ۲۰۲۰ دو شخصیت ایرانی عطار و فارابی _فارابی؛ مشترکا با قزاقزستان_ را تجلیل خواهیم کرد و امسال سال تجلیل از این دو شخصیت خواهد بود.

در ادامه این‌مراسم از سردیس شیخ اشراق سهروردی با حضور دکتر محمد جواد ظریف رونمایی شد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه تهدید رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر نابودی مراکز فرهنگی و تمدنی ایران را مصداق بارز «تروریسم فرهنگی» بین المللی دانست.

متن کامل سخنرانی وزیر امور خارجه به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

دوستان گرامی، خواهران و برادران عزیز

در ابتدا لازم می‌دانم خرسندی خود را برای حضور در این نشست هم‌اندیشی در کنار مفاخر و سرمایه‌های فرهنگی و علمی ایران ابراز دارم و از تمامی سازمان‌های مردم ـ نهاد، دستگاه‌ها و عزیزانی که نسبت به حفظ میراث گذشتگان و امانت آیندگان احساس مسئولیت کرده و در برگزاری این برنامه ایفای نقش کرده‌اند، به ویژه کتابخانه ملی ایران، کمیسیون ملی یونسکو و نمایندگی یونسکو در تهران، صمیمانه تشکر و قدردانی نمایم.

برگزاری چنین نشست موقری برای پاسداشت حریم مراکز فرهنگی و موجودیت غیرقابل تعرض آن‌ها ابتکار ارزنده‌ای است که امیدوارم به سهم خود بتواند بار دیگر تصویر شکوهمند و فاخر فرهنگ و تمدن و میراث تاریخی ایران و ایرانی را به جهانیان عرضه کند. مکان‌ها و آثار فرهنگی - تمدنی، شاید از لحاظ تاریخی و جغرافیایی متعلق به یک قوم یا ملت باشند، اما از لحاظ نقشی که در بازشناسی هویت بشری و انباشت لایه‌های تاریخی معرفت دارند، متعلق به همگان و فارغ از جغرافیا و مکانند و لذا شایسته است از مفهوم «میراث مشترک بشری» برای توصیف این دستاورد‌های بشری بهره جوییم. از این رو، احترام به آثار فرهنگی و تمدنی، در واقع رعایت حرمت انسانی و کرامت ذاتی انسانی است و در نقطه مقابل، حمله به اموال و میراث فرهنگی، حمله به انسانیت، حمله به روح بشریت و حمله به تاریخ است.

در تلاش مشترک و هم افزایی بین المللی برای صیانت و حمایت از مراکز فرهنگی و مظاهر تمدن بشری و مقابله با تهدید و آسیب رساندن به آنها، جامعه جهانی اسناد مهم و سازوکار‌های قابل توجهی را تدوین کرده است. به عنوان مثال، «کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه در خصوص حفاظت از اموال فرهنگی در مخاصمات مسلحانه»، آسیب به اموال فرهنگی هر ملتی را به منزله آسیب رساندن به میراث فرهنگی تمام بشریت و جرمی نابخشودنی در نظر گرفته است. این کنوانسیون هر نوع حمله و ایراد آسیب به اموال فرهنگی را منع نموده و بر اساس پروتکل دوم (۱۹۹۹) آن، حتی در زمان مخاصمات مسلحانه، اموال فرهنگی، اموال غیرنظامی محسوب شده و نباید مورد حمله قرار گیرند. هم چنین «کنوانسیون ۱۹۷۲ حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان» نیز همه کشور‌های متعاهد را مکلف می‌دارد تا از هر گونه اقدام عمدی که مستقیم یا غیر مستقیم، به میراث فرهنگی و طبیعی واقع در سرزمین سایر کشور‌های عضو این کنوانسیون آسیب برساند، خودداری کنند. علاوه بر این، بر اساس پروتکل اول الحاقی به کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو ۱، «هر نوع عمل خصمانه علیه بنا‌های تاریخی، آثار هنری یا اماکن مذهبی» که به عنوان میراث فرهنگی یا معنوی مردم یک سرزمین شناخته میشود، ممنوع است. نه تنها حمله و تخریب، بلکه استفاده از این اماکن برای پیشبرد اهداف نظامی نیز ممنوع بوده و عاملین و مرتکبین چنین جنایاتی به عنوان جنایتکاران جنگی شناخته می‌شوند.

اسناد بین المللی متعددی از جمله قطعنامه‌های صادره از سوی ارکان مختلف ملل متحد و آرای متعدد صادره از سوی محاکم قضایی و کیفری بین‌المللی نیز بر این مهم و تعهدات عام‌الشمول اعضای جامعه بین المللی صحه گذاشته‌اند.

حضار محترم.

افراطی گری، رنگ و مذهب و نژاد نمی‌شناسد. امروز در غرب با گسترش ناسیونالیزم افراطی و نژادپرستانه، شاهد نقش آفرینی روزافزون عوام‌فریبانی هستیم که بر خلاف تمامی قواعد حقوقی و اخلاقی، تمدن و فرهنگ بشری را به سخره گرفته، به ارزش‌های دینی و باور‌های مذهبی میلیارد‌ها انسان اهانت کرده و کتاب مقدس آنان را می‌سوزانند و در جهت ترویج نفرت و خشونت و جنگ افروزی از هیچ گفتار و رفتار و اقدامی فروگذار نمی‌کنند. وقیحانه‌ترین نمونه، اقدامات و اظهارات رئیس جمهور رژیم کنونی آمریکا است که مردم و فرهنگ ایرانی را تهدید کرده و ضمن نقض قواعد و اصول بنیادین حقوق بین الملل از جمله اصل منع تهدید یا توسل به زور، یاوه‌گویانه تهدید کرده است که «۵۲ نقطه در ایران ... را که برخی از آن‌ها از اهمیت بالایی برای ایران و فرهنگ ایرانی دارند، هدف قرار میدهیم...». برای شناخت عقبه این طرز تفکر کافی است اندک نگاهی به تاریخ معاصر خود بیندازیم و اقدام‌هایی که برخی گروه‌های جنگ طلب یا تروریستی در تخریب اموال و میراث‌های فرهنگی از خود به جای گذاشته‌اند، را مرور کنیم.

افراطیون در سال ۲۰۰۱ مجسمه‌های بودا را در بامیان منفجر کردند، تروریست‌های داعش، میراث فرهنگی عراق و سوریه (موصل، نینوا، پالمیرا و ...) را در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ از بین بردند و اکنون دونالد ترامپ، نه تنها با نقض فاحش منشور ملل متحد، ایران را به حمله مسلحانه تهدید می‌کند، بلکه به طور علنی از حمله به اماکن تاریخی و فرهنگی ایران سخن به میان می‌آورد. این در حالی است که توافق جامعه جهانی برای حفاظت از میراث و اماکن فرهنگی، چه در شرایط صلح و چه در شرایط جنگ، خود یک میرا ِث ناملمو ِس بزرگ و مشترک جهانی است.

تهدید رئیس جمهوری آمریکا برای نابودی مراکز فرهنگی و تمدنی ایران مصداق بارز «تروریسم فرهنگی» بین المللی است و ادامه قانون شکنی رژیم آمریکا برای شکستن مقاومت مردم ایران است که از یک سو با «تروریسم اقتصادی» با صراحت منابع تأمین غذا و داروی مردم دلاور ایران را نشانه گرفته و وزیر خارجه‌اش در یک اقدام مجرمانه که مصداق توطئه برای نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت است اعلام می‌کند که "اگر ایران میخواهد مردمش غذا داشته باشند باید از ماتبعیت کند. " و از سوی دیگر، در قالب حمله جنایتکارانه و «تروریسم دولتی» دست به ترور یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های ایران و منطقه می‌زند و در کمال وقاحت به ترور سردار سرافراز شهید سپهبد قاسم سلیمانی افتخار می‌کند؛ بزرگمردی که منطقه و جهان وامدار مبارزه او با جریان‌ها و گروه‌های تروریستی و افراطی است. تهدیدات ترامپ تبلور تنفر ناشی از حقارت است. نه فقط تنفر از ایران و فرهنگ غنی ایرانی، بلکه تنفر از فرهنگ، تمدن و هر چیزی که بیانگر صلح و ثبات است. رژیم ترامپ با اقدامات نامتعارف و غیرعقلانی، سعی در پررنگ‌تر کردن نقشی ناخوشایند و منفی در تاریخ دارد حتی اگر به بهای نابودی بخشه‌ای زیبایی از تاریخ و هویت بشریت تمام شود. این رژیم قبلا نیز نشان داده است که به قوانین، رویه‌ها و حتی تعهدات بین‌المللی دولت خود پایبند نیست.

اعلام خروج از یونسکو، خروج از معاهده آب و هوایی پاریس، خروج از معاهده منع موشک‌های هسته‌ای میانبرد و کوتاهبرد در کنار خروج یکجانبه از توافق برجام تنها نمونه-‌هایی از یکجانبه‌گرایی، انکار حقوق بین الملل و به واقع قانون ستیزی این رژیم است. زمانی که ترامپ، با مشی نژادپرستانه، ملت متمدن و بافرهنگ ایران را "تروریست" می‌خواند، با وقاحت به دنیا اعلام می‌نماید که رژیم او هیچ تعهدی نسبت به رعایت اصول و خطوط قرمز حقوق بین الملل و از جمله اصل منع نژاد پرستی، اصل منع تبعیض و اصل مسئولیت بین‌المللی در قبال تعهدات عام و تعهدات خاص ندارد. این رژیم علیرغم ادعا‌های خود بار‌ها نشان داده که اعتقادی به مذاکره و پایبندی به تعهدات قبلی و فعلی ندارد. دشمنی با فرهنگ، حتی خصومت با یک ملت نیست بلکه مخاصمه و مبارزه با ارزش‌های مشترک فرهنگی و دستاورد‌های تمدنی ملل مختلف جهان است.

دوستان گرامی یکجانبه گرایی و قانون شکنی همانقدر خطرناک است که تحمل آن توسط دیگران. متاسفانه مواضع منفعلانه کشور‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در مقابل قانون شکنی و یکجانبه‌گرایی ترامپ وی را در پیگیری مشی قلدری جهانی جری‌تر نموده است. به عبارت دیگر "یکجانبه گرایی انفعالی" مشوق "یکجانبه گرایی فعال" است. کشور‌هایی که برای مصون ماندن از تعرض ترامپ به یکجانبه‌گرایی و قانون شکنی او تن داده‌اند، در نهایت زمینه را برای تعرض وی به خودشان فراهم کرده‌اند. تحریم پروژه نورث استریم، تهدید به افزایش تعرفه خودرو‌های اروپایی و تهدید اخیر به افزایش سایر تعرفه‌ها علیه اروپا نتیجه طبیعی برخورد منفعلانه اروپا در برابر خروج آمریکا از برجام و خوش خدمتی آنان در استفاده نژادپرستانه و غیرمجاز از ماده ۳۶ برجام است. دوستان عزیز میراث فرهنگی نقش بسزایی در تقویت عناصر معنوی و مادی تحقق صلح و توسعه پایدار دارد. آثار تاریخی، میراث گذشتگان و امانت آیندگان است؛ و آنچه که امروزه تحت عنوان تمدن بشری شناخته می‌شود، بر شالود‌های از همین میراث بنا نهاده شده است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان وارث یکی از تمدن‌های کهن، همواره منادی تعامل و همکاری فرهنگ‌ها و گفت‌وگوی تمدن‌ها بوده تا نسل‌های آینده، از بالندگی و پویایی و تعامل فرهنگی برخوردار باشند و نسل کنونی از بلای افراط و ترور و خشونت رها شود و در نهایت، آثار و میراث فرهنگی به جا مانده، گواهی است بر تاریخ و تمدن کهن و استقامت و ماندگاری مردم بزرگ ایران در برابر امواج موقتی غارتگران و فرهنگ ستیزانی همچون ترامپ.

فاما الزبد فیذهب جفاء و، اما ما ینفع الناس فیمکث فی الارض کذلک یضرب الله الامثال (رعد ۱۷)

از توجه شما سپاسگزارم.

همچنین در ادامه این نشست تخصصی اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران جهان نو را جهان «قدرت فرهنگ» دانست که دیپلماسی فرهنگی آرام آرام در تعاملات سیاسی جای خود را بازکرده است.

متن کامل سخنرانی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به این شرح است:

عرض سلام و ادب و احترامم را تقدیم می‌کنم به مهمانان گرانقدری که دعوت را پذیرفتند تا با همدلی و هم اندیشی فرهنگ بشری را دراین مرکز فرهنگی که منبع حافظه ملی ایرانیان است همراه با یک نهاد فرهنگی بین المللی (یونسکو) پاس داشته و آینده پر امیدی را برای نسل امروز ترسیم کنند و به آنها راه عشق ورزیدن به انسان و انسانیت را یادآور شوند ؛

خانم ها و آقایان 

وقتی سخن از فرهنگ می گوییم سخن از هویت، ملیت، باورها و دانسته‌هایی می‌گوییم که ارزش آفرین هستند و دیرینه و آینده ما را رقم می زنند. 

فرهنگ یعنی، عشق به انسانها در لوای خدمت به یکدیگر، یعنی همآوا شدن از پَسِ آوای تارهای چنگ و نی و تار، یعنی چگونه بهزیستن را آموختن از پس فیلم و تئاتر، یعنی باور‌ها را به نظم در آوردن و زبان مشترک را به کار گرفتن در نماد شعر یعنی ظرفیتهای وجودی را به کارگرفتن در تجلی هنرهای دستی و دهها نماد هنری دیگری که توصیف کنندة لطافت روح و عشق به انسان و انسانیت . برای ماندگار شدن و خلق میراثی برای آیندگان و این نوای انسان است از زبان حافظ که می‌گوید:

هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق ثبت است بر جریدة عالم دوام ما. 

جهان نو، جهان «قدرت فرهنگ» است و دیپلماسی فرهنگی آرام آرام در تعاملات سیاسی جای خود را بازکرده است چرا که فرهنگ، زبان مشترک ملتهاست، امروزه فرهنگ مرزها را در نوردیده و داده های خود را برای رشد و توسعة انسان به اشتراک گذاشته؛ دین، دانش، زبان، موسیقی و فیلم و ... دهها نماد فرهنگی است که به جای دیپلماسی سیاسی و دیپلماسی اقتصادی کار آمد شده است. 

اگر روزگاری معابد، موزه ها، مجسمه ها و نمادهای فرهنگی از آسیب های بشری در امان نبودند امروز منافع بشری و هویت بخشی ملتها اقتضا می‌کند که ملل، در رواداری و صلح باشند تا فرصتها دراختیار همگان قرار گیرد و هویت سازی بر مبنای فکر و اندیشه و فرهنگ جان بگیرد و در آن صورت است که خلاقیتها بروز و ظهور یافته و انسانها تکامل را تجربه خواهند کرد درآنوقت باید گفت: 

تو هنوز ناپدیدی زجمال خود چه دیدی سحری چو آفتابی ز درون خود برآیی 

ظهور و بروزِ داشته های ملتها می‌تواند حلقه وصل فرهنگها باشد و مجامع بین المللی چاره‌ای ندارند جز اینکه برای حفظ میراث بشری همراهی کنند. آنچه در همین ایام از زبان شورای جهانی آرشیو (ICA) و بیانیه بین المللی سپر آبی شنیدیم نمونة خوبی از حمایتهای مجامع بین المللی است که انتظار می رود همه نهاد های بین المللی با همین نگاه به حفظ میراث بشری بپردازند همچنین بر نهاد‌های علمی – پژوهشی و فرهنگی است که حافظه ملی خود را پاس داشته و از آن محافظت کنند خوشبختانه قوانین وضع شده در سازمان ملل و کنوانسیون‌های مرتبط تسهیل‌گر این مسئله شده است از جمله کنوانسیون ژنو، کنوانسیون لاهه در (1949) و اساسنامه دادگاه کیفری بین المللی در 1988 و قطعنامه 2347 شورای امنیت سازمان ملل متحد. 

و ایران که فشرده تاریخ و فرهنگ تمدن جهان است از دوران پیش از تاریخ تا عهد هخامنشیان و کوروش و تا آمدن اسلام و دوران در هم تنیدگی و هم افزائی خدمات متقابل اسلام و ایران بر قله های تمدن بشری درخشیده است. ایران خانه وجود ما است و تعرض به فرهنگ و میراث بشری موجود در آن، تعرض به کل بشر است که سهمی از این میراث دارند. 

در ادامه در سه نشست تخصصی موضوع حفاظت از اموال ملت ها و میراث جهانی با حضور کارشناسان مورد ارزیابی قرار گرفت؛ پنل اول: چالش های میراث فرهنگی بشر در جهان امروز به ریاست دکتر یونس شکرخواه مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو- ایران، پنل دوم: سازمان ها و تشکل های مردم نهاد بین المللی و میراث فرهنگی بشر به ریاست دکتر حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران و پنل سوم: میراث مشترک جهانی و صلح و گفتگو به ریاست دکتر اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.

همچنین در این نشست، دکتر محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان گردشگری ایران، دکتر مهدی حجت بنیانگذار سازمان میراث‌فرهنگی، دکتر یونس شکرخواه مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر پوریا عسگری، دکتر سید محمدحسین نواب رییس فدراسیون باشگاه های یونسکو در ایران، دکتر بهمن نامورمطلق رییس باشگاه صنایع دستی،دکتر فاطمه مهاجرانی رییس باشگاه دانش پژوهان جوان یونسکو، میرسید احمد محیط طباطبایی رییس ایکوم ایران، سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه، دکتر رضا داوری اردکانی، دکتر ماحوزی و دکتر ژاله آموزگار حضور داشتند.