اروپا پس از انتخابات آمریکا درباره برجام تجدیدنظر می‌کند/ اگر وارد غنی سازی ۲۰ درصدی نشویم پرونده ایران به شورای امنیت نمی‌رود

«رحمان قهرمانپور»، تحلیلگر مسائل بین الملل، در پاسخ به این سوال که آینده برجام چگونه خواهد بود و اینکه آیا پرونده ایران به شورای امنیت می رود یا خیر؟ به خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری برنا گفت: به نظر من پرونده تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تا نوامبر 2020 به شورای امنیت نمی‌رود. چون اروپایی‌ها می‌خواهند شرایط را بررسی کنند و  ببینند تکلیف‌شان چیست؟ آیا ترامپ دوباره انتخاب خواهد شد یا نه؟ البته در حال حاضر و با این شرایطی که پیش می رود و جو بایدن نیز پیشتاز است احتمال انتخاب مجدد ترامپ بسیار بیشتر از زمانی است که تصور می شد، با سندرز رقابت ‌کند. بنابراین اروپایی ها منتظر انتخابات نوامبر 2020 و همچنین استراتژی یا روشی که ترامپ در پیش خواهد گرفت، هستند. بدین معنا که آیا رفتار ترامپ نسبت به 4 سال اول دوره ریاست جمهوری خود تندتر خواهد شد یا نرم تر.

قهرمانپور افزود: به نظر می رسد صرف نظر از اینکه رفتار ترامپ چگونه باشد، همراهی اروپا با ترامپ در دور دوم بیشتر از دور اول است چرا که به هر حال اروپا به این نتیجه خواهد رسید که ترامپ 4 سال دیگر در کاخ سفید خواهد بود. بنابراین اروپا تلاشی را که بین ایران و آمریکا در راستای ایجاد توازن انجام می داد، در واقع این تلاش را بیشتر معطوف به این مسئله خواهد کرد که به آمریکا نزدیک شود و سعی کند که با سیاست های ترامپ، همراهی بیشتری داشته باشد. در این صورت ممکن است بعد از انتخابات 2020 آمریکا، اگر ترامپ دوباره انتخاب شد و مشی تندتری را در قبال ایران در پیش گرفت و از آن طرف ایران هم غنی سازی 20 درصدی را شروع کند، پرونده ایران به شورای امنیت برود .

او ادامه داد: تا زمانی که ایران غنی سازی 20 درصدی را انجام ندهد احتمال اینکه اروپا بخواهد پرونده را به شورای امنیت ببرد کم است چون سایر فعالیت‌ها از جمله افزایش میزان اورانیوم غنی شده که در حال حاضر رخ داده است یا تست سانتریفیوژهای پیشرفته مثل IR5 و IR6، هرچند از نظر فنی مهم هستند، ولی هیچ کدام از اینها به اندازه غنی سازی 20 درصد حساس نیست. 

این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: بنابراین تا زمانی که ایران، غنی سازی 20 درصد را شروع نکند و کاهش تعهدات خودرا  در ذیل این موضوع تعریف کند یعنی وارد غنی سازی 20 درصد نشود احتمالا اروپا پرونده را به شورای امنیت نخواهد برد ولی اگر ایران غنی سازی 20 درصدی را آغاز کند و از سوی دیگر  مجددا ترامپ انتخاب شود، ممکن است که تنش ها افزایش یابد. حال ممکن است این تنش ها به نوعی مذاکره منجر شود یا اینکه به همراهی آمریکا و اروپا در ارسال پرونده ایران به شورای امنیت منجر شود. فعلا  زود است که پیش بینی کنیم که کدام یک از این دو سناریو، احتمال رخ دادنش بیشتر است. 

او با بیان اینکه مهمتر از بازگشت به برجام، خواسته ایران، لغو تحریم ها است، گفت: تحریم هایی که آمریکا یک جانبه اعمال کرده است تحریم هایی فراتر از برجام است یعنی اگر ترامپ از برجام خارج نمی شد و همان تحریم هایی که در برجام قید شده بود برمی‌گشت شاید شرایط به گونه ای دیگر رقم می‌خورد اما واقعیت این است که ترامپ به این تحریم‌ها اکتفا نکرده و تحریم‌ها یکجانبه به مراتب بیشتری را اعمال کرده است. بنابراین در چنین شرایطی بازگشت به برجام اگر با لغو تحریم های جدیدی که طی دوران بعد از خروج آمریکا از برجام اعمال شده، همراه نباشد به نفع ایران نیست.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: بنابراین باید بگوییم منظور از بازگشت به برجام چیست؟ منظور ایران این است که آمریکا اولا آن تحریم‌های اضافه بر برجام را که در برجام قید شده را حذف کند. دوم اینکه تحریم‌هایی که قرار بود در چارچوب برجام تعلیق شود، آنها را تعلیق کند. از این رو مهمتر از خود برجام لغو تحریم‌ها است. اگر آمریکا به برجام برگردد و تحریم هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت 97 اعمال شده همچنان باقی بماند عملا خیلی برای ایران، منفعت چندانی ندارد. بنابراین هدف اصلی ایران این است که تحریم ها لغو شود و بعد از آن، بازگشت آمریکا به برجام اتفاق بیفتد. 

رحمان قهرمانپور درباره گزارش‌های جهت دار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ویژه با روی کارآمدن دبیر کل جدید آژانس عنوان کرد: گزارش اخیر رافائل گروسی راجع به اسنادی است که اسراییل ادعا می کند از یک انباری در ایران دزدیده است. بخشی از این اسناد را اسراییل به آژانس داده و آمریکا نیز داده است. ابتدا باید در نظر داشته باشیم که به لحاظ فنی، این اسناد خیلی ارزشمند نیستند. چون این اسناد مربوط به گذشته هستند به عبارت دیگر در واقع اگر فرض کنیم که این اسناد هم اعتباری داشته باشند، چیز جدیدی نیستند و این اتفاقات در گذشته رخ داده است. ایران براساس توافقی که با  آژانس در چارچوب برجام دارد در مهمترین مسایل در ارتباط با ابعاد احتمالی نظامی پرونده هسته‌ای یعنی چیزی که به «PMD» ((Possible Military Dimension موسوم شده به همه اینها جواب داده است.

او افزود: از این رو بسیاری از کارشناسان معتقدند این اسناد از نظر فنی ارزش چندانی ندارند حتی اگر ادعای امثال آلبرایت درباره آلودگی با درجه غنای بیشتر اثبات شود باز هم  جدید نیست و به نوعی افزایش اطلاعات فنی آژانس است. در واقع راستی‌آزمایی چهار عنصر دارد. یعنی اطلاعات باید درست باشد، کامل باشد، دامنه‌اش معلوم باشد و ماهیت ان نیز معلوم باشد. موضوعی که از نظر آژانس مهم بوده این است که آژانس باید اطلاعاتش را تکمیل کند. به عبارت دیگر این بحث مطرح نیست که مثلا اگر معلوم شود که این اسناد درست است، ماهیت برنامه هسته‌ای ایران تغییر کند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پایان بیان کرد: حال در سه عنصر راستی آزمایی یعنی ماهیت، دامنه و درستی اطلاعات بحثی نیست بلکه به نظر می‌رسد این ماجرا تا حد بسیاری متأثر از فشارهای سیاسی است که از بیرون بر آژانس وارد می‌شود به ویژه از سوی آمریکا و اسراییل. اما مسأله مهمی نیست چراکه به هر حال در چارچوب برجام، در چارچوب پروتکل الحاقی و توافق جامع پادمانی و در نتیجه در این سه چارچوب، ایران همکاری فنی با آژانس داشته است. در نتیجه مسئله محرمانه و پنهانی وجود ندارد که آنها بخواهند آن را پیدا کنند و یا اتفاق خاصی بخواهد در دانش و آگاهی آنها نسبت به برنامه هسته ای ایران رخ دهد.