انتخاب مسیر اشتباه برای رسیدن به مدال/ با دوپینگ کاخ آرزوها ویران می‌شود/ پشت کردن به قوانین وادا ورزش قهرمانی را دچار چالش می‌کند

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری برنا؛ از 10 نوامبر سال 1999 که سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ در لوزان سوئیس ایجاد شد تا به حال شاهد استفاده ورزشکاران رشته‌های مختلف از مواد ممنوعه بودیم. دوپینگ یا زورافزایی، به معنی استفاده ورزشکار از مواد یا روش‌هایی است که به قصد افزایش کارایی در ورزش انجام می‌شود. این کلمه از زبان آفریقای جنوبی مشتق شده و اشاره به یک نوشیدنی الکلی دارد که در مراسم‌های رقص به عنوان محرک استفاده می‌شده است.

داروهای زورافزا نوعی تقلب محسوب می‌شوند و دستکاری غیرقانونی در فرآیند طبیعی بدن است که گاهی منجر به مرگ ورزشکار می‌شود و بر اثر رضایت شخص از تقلب، انحطاط روانی به وجود می‌آید و به همین دلیل استفاده از آن ممنوع است.

اولین تست دوپینگی که مثبت اعلام شد متعلق است به هانس گونار از سوئد که در رشته ورزش‌های پنج‌گانه در المپیک 1964 مقام سوم را کسب کرده بود. در تاریخ دوپینگ از آرمسترانگ دوچرخه‌سوار آمریکایی به عنوان دارنده پیچیده‌ترین پرونده دوپینگ یاد می‌شود که به صورت مادام‌العمر از هرگونه فعالیت ورزشی محروم شد.

آزمایش دوپینگ روی نمونه ادرار شخص ورزشکار انجام می‌شود و در صورت مشکوک بودن، از شخص نمونه خون گرفته می‌شود.

مواد ممنوعه اعلام شده توسط نادو:

1- داروهای محرک سیستم عصبی

2- داروهای مخدر

3- استروئیدهای آنابولیک

4- داروهای ادرارآور

5- هورمون‌های پپتیدی

6- دوپینگ خونی

مجازاتی که برای ورزشکاران دوپینگی درنظر گرفته شده است

اگر دوپینگ به صورت آگاهانه انجام شود، در نخستین ارتکاب، شخص 2 تا 4 سال از هرگونه فعالیت ورزشی و حتی حضور در اماکن ورزشی ممنوع می‌شود. در دومین بار ورزشکار مادام‌العمر محروم می‌شود.

اگر دوپینگ ناآگاهانه باشد، برای نخستین بار فرد بین 3 تا 6 ماه از فعالیت ورزشی محروم می‌شود، برای دومین بار 2 سال و سومین دفعه به صورت مادام‌العمر محروم خواهد شد.

تنها ورزشکاران مجازات نمی‌شوند، گاهی فدراسیون، باشگاه و مربی هم مجازات می‌شوند.

عوارض دوپینگ برای ورزشکاران

عوارض قلبی: سکته قلبی، سکته مغزی و افزایش حجم خون

عوارض کبدی: سرطان کبد، یرقان، اختلال کبدی

عوارض روانی: افسردگی، پرخاشگری، بی‌ثباتی عاطفی، اضطراب

دوپینگ، واقعیت تلخ جامعه ورزش

متاسفانه طی چند سال اخیر در ورزش کشور ما مسئله دوپینگ بارها دیده شده و جلوگیری کامل از این معضل ورزشی به نظر غیرممکن است. استفاده از مواد زورافزا در رشته‌های استقامتی و قدرتی به دلیل این که فاکتورهای استقامتی به کمک داروها ارتقا پیدا می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود. ورزشکاران قدرتمندی در این سال‌ها بودند که به خاطر فشارهای روانی، در اوج باقی ماندن، کسب درآمد، شهرت و... دست به استفاده از مواد دوپینگی ممنوعه زدند که عوارض جسمی و روانی جبران ناپذیر زیادی برای آن‌ها ر قم زد.

همچنین در سال 139 اسامی 30 ورزشکار ایرانی که تست دوپینگ آن‌ها مثبت بوده است، اعلام شد. یکی از نکات قابل توجه در این لیست اسامی ورزشکارانی بود که اکثر آن‌ها تا به حال عضو تیم ملی آن رشته ورزشی نبودند و در مسابقات بسیار سطح پایین شرکت می‌کردند. این موضوع نشان می‌دهد امروزه ورزشکاران حتی برای رسیدن به مسابقات برتر یا حضور در ترکیب تیم ملی از مواد نیروزا استفاده می‌کنند. یکی از علل این موضوع را می‌توان افزایش تعداد ورزشکاران در رشته‌های مختلف و در نتیجه سخت شدن رقابت‌ها دانست. همچنین عدم اطلاع‌رسانی کافی و آموزش در سطح پایین می‌تواند یکی دیگر از دلایل آن باشد.

یکی از مسائلی که باعث بروز این ناهنجاری در عرصه ورزش شده است، تجویز نادرست مکمل‌های ورزش از سوی مربیان، بدون مشورت با متخصصان تغذیه است. گاهی مکمل‌های بدون مجوزی به توصیه می‌شود که بارها شاهد بودیم، مصرف آن‌ها باعث مرگ ورزشکار یا بروز آسیب‌های جبران‌نا‌پذیر شده است.

رضا شجیع، رئیس دبیرخانه سلامت وزارت ورزش و جوانان، در گفتگو با خبرنگار برنا در این خصوص عنوان کرد: دوپینگ موضوع بسیار حساسی است که می‌تواند ورزش قهرمانی کشور را با چالش‌های جدی مواجه کند. خوشبختانه ما از نظر فنی بسیار به روز هستیم و با اشرافی که از سوی ستاد مبارزه با دوپینگ وجود دارد، چالشی از منظر تشخیص دوپینگ در ورزشکاران سطوح عالی نداریم. مشکل از جایی آغاز می‌شود که ورزشکاران لیگ‌های پائین‌تر از روی فقدان آگاهی و یا از روی نظارت ناکافی‌ به این امر مبادرت می‌کنند که نتیجه آن در بلندمدت برای خود آن‌ها و حتی ورزشی که در آن فعالیت می‌کنند ناامید کننده است.

وی ادامه داد: آن چیزی که بسیار نگران کننده است، نهادینه و رویه شدن آن در بین ورزشکاران برخی رشته‌ها است که متأسفانه در برخی موارد شاهد تخلف مربیان و تجویزهای غیرقانونی و بدون پشتوانه آن‌ها هستیم. به هر حال باتوجه به اتفاقات ماه‌های اخیر ضروری است هم فدراسیون پزشکی ورزشی و همچنین تمام فدراسیون‌ها نسبت به موضوع دوپینگ هوشیارتر و حساس‌تر عمل کنند.

شجیع تاکید کرد: در این میان باید به وضعیت نابسامان مکمل‌های ورزشی هم اشاره کرد که متأسفانه با افزایش نرخ ارز، شاهد افزایش کمیت مکمل‌های تقلبی و آسیب‌زا در سطح بازار هستیم که استفاده از این مکمل‌ها می‌تواند مشکلات بسیار جدی برای مصرف کنندگان فراهم کند. متأسفانه شاهد گزارش‌هایی از مرگ‌های زودرس به ویژه در مصرف کنندگان زیر 25 سال هستیم و به‌رغم نظارت‌های فراوانی که وجود دارد، با تجویز غیرقانونی این دسته از مکمل‌ها از سوی برخی مربیان و مصرف آن‌ها از سوی برخی ورزشکاران روبرو هستیم.

رئیس کمیته سیاست‌گذاری مصرف مکمل‌های ورزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خاطرنشان ساخت: ورزشکاران عزیز باید توجه داشته باشند که استفاده از مکمل تقلبی و بی‌کیفیت و همچنین سوء مصرف، باعث عواقب مرگبار و آسیب مهلک به کبد و کلیه خواهد شد. ما در کمیته سیاست‌گذاری مکمل‌های ورزشی وزارت بهداشت و دبیرخانه سلامت وزارت ورزش و جوانان در حال طراحی و تنظیم سیاست‌هایی هستیم که بتوانیم‌ به این بازار از هم گسیخته سامان دهیم و در این راستا نیازمند همراهی و آگاهی مربیان ورزشی در سراسر کشور هستیم. باید توجه داشت که در حال حاضر تنها مجرای فروش مجاز مکمل‌های ورزشی استاندارد داروخانه‌ها هستند و افراد که فاقد تخصص در حوزه‌های تغذیه و تغذیه ورزشی هستند، حق تجویز مکمل‌های ورزشی را ندارند.

همچنین براساس اظهار برخی از فدراسیون‌ها این افراد اکثرا از رشته‌های بدنسازی وارد رشته‌های ورزشی دیگر می‌شوند. باتوجه به این مسئله که طبق قوانین بین‌الملل در اکثر رشته‌های پرورش‌اندام استفاده از مواد نیروزای ممنوعه، مجاز است، محدودیتی در این رشته ایجاد نمی‌کند اما حضور آن‌ها در مسابقات رشته‌های  دیگر اساسا غیرمجاز محسوب می‌شود. به بیانی دیگر فدراسیون‌های ورزشی معتقد هستند حضور ورزشکاران بدنساز در رشته‌های ورزشی دیگر باعث این موضوع شده و در نهایت باعث بدنامی این رشته ها می‌شود.

شخصی که می‌خواهد ورزش حرفه‌ای را دنبال کند باید قوانین وادا را بداند

فرزاد شارکی، قائم مقام دبیرکل ستاد ملی مبارزه با دوپینگ، طی گفتگو با خبرنگار برنا در این خصوص بیان کرد: ورزشکاران بدنسازی مسابقات جدایی دارند و در واقع زیر نظر کمیته ملی و بین‌المللی المپیک نیست. به همین دلیل این رشته‌ها از قوانین وادا مستثنی می‌شوند اما وقتی شخصی از رشته بدنسازی وارد رشته‌های دیگر می‌شود، موظف است به قوانین آن پایبند باشد. وقتی کسی وارد رشته‌های زیر نظر IOC می‌شود مانند این است که در واقع منشور المپیک را امضا کرده و تعهدات آن را پذیرفته است.

وی افزود: این که ورزشکاری از رشته بدنسازی وارد ورزشی دیگر شده، دلیل خوبی نیست برای موجه جلوه دادن این مسئله. هرکسی که وارد رشته‌های ورزشی زیر نظر IOC می‌شود، موظف است قوانین را کاملا رعایت کند.

شارکی اظهار داشت: ما باید در این زمینه اطلاع‌رسانی خود را گسترده‌تر کنیم و قوانین و مقررات را متذکر شویم اما در نهایت ابتدا وظیفه خود ورزشکار است و پس از آن کادر پزشکی فدراسیون‌های مربوطه باید اطلاع‌رسانی کنند. به عنوان ستاد مبارزه با دوپینگ برنامه داریم تا به زودی اطلاع‌رسانی در خصوص این قوانین را گسترده‌تر کنیم. این موضوعات تازه نیست و ما فقط باید آن‌ها را دوباره یادآوری کنیم.

قائم‌مقام دبیرکل ستاد ملی مبارزه با دوپینگ گفت: ورزشکاری که زیر نظر فدراسیون ملی ما فعالیت می‌کند وظیفه دارد اطلاعات خود را کامل کند و به هیچ عنوان از این موضوع تبرئه نخواهد شد. ندانستن دلیل خوبی برای این مسئله نیست، شخصی که می‌خواهد ورزش حرفه‌ای را دنبال کند باید این قوانین را بداند. ان‌شاءالله با برگزاری کلاس‌های آموزشی نه به صورت صددرصد اما تا حد زیادی می‌توان از تکرار این اتفاق جلوگیری کنیم. آموزش مقدمات کار است و باید در همه رشته‌های ورزشی در تمام سطوح و رده‌های سنی این اتفاق بیفتد.

سخن آخر

دوپینگ یکی از معضلات اصلی ورزش امروز است که گریبان‌گیر تمام دنیا شده است. کسب مدال و سکوهای قهرمانی به هر قیمتی، حتی با آسیب رساندن به جسم و روح خود یکی از مشکلات بزرگ جهان ورزش محسوب می‌شود. برگزاری دوره‌های آموزشی، نظارت فدراسیون‌ها، اطلاع‌رسانی‌های متداوم و جلوگیری از ورود مواد نیروزای غیرمجاز به داخل کشور می‌تواند مانع از گسترده شدن این معضل شود.