شعر نظامی پروازدهنده روح است

به گزارش سرویس فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، دومین شب از نت‌گپ‌های یونسکویی شامگاه سه شنبه دوم اردیبهشت‌ با حضور مهدی ماحوزی استاد دانشگاه و با اجرای عبدالمهدی مستکین در صفحه اینستاگرام کمیسیون ملی یونسکو-ایران به صورت زنده رقم خورد.

در این برنامه ماحوزی عنوان کرد: «نخست فرارسیدن سال نو را به پیشگاه ملت بزرگ ایران تبریک می گویم و با اخلاصی تمام از بارگاه الهی مسالت می‌کنم که این کشور را از این بلا یعنی کرونا رهایی بخشد.»

وی افزود: «از آنجا که آغاز اردیبهشت‌ماه با روز سعدی تقارن داشت جا دارد در این فرخنده‌روز از مرتبت ادبی این گوینده توانا و دردآشنای ایران یادی کنم و بگویم که سعدی در تربیت مردم ایران و حتی جهان در همه روزگاران با آفرینش آثاری کم‌نظیر ظهوری تازه داشته است.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «همواره کشورهای فارسی‌زبان به عنوان یک کشور سرافراز که از کیان ایران دفاع می‌کنند از اشعار گنجوی استقبال کرده‌اند چراکه اشعار او چنان است که زبان قاصر از بیان زیبایی هایش است.»

ماحوزی توضیح داد: «موضوع پنج‌گنج نظامی‌گنجوی تصویری از ۵ گنج او در قلمرو ادب غنایی و خط منحنی است. باید بگویم در دایره همواره زیبایی وجود دارد یعنی در خط منحنی و دایره، زاویه وجود ندارد و فقط کمال دیده می‌شود. از آنجایی که نظامی از سرآمدان ادب غنایی است در پنج‌گنج با ابداع تعبیر، شناخت آلات، ضرورت‌ها و ویژگی‌های ادب غنایی از هنر بحر، وزن عروضی، ساختار هنر منظوم و ... بهره‌گیری رندانه از نکات بلاغی و بیانی همچون ایجاز، مساوات، تشبیه، استعاره و... داشته است.»

وی بیان کرد: «نظامی جایگاهی بلند و پایگاهی ارجمند در ادب غنایی دارد به ویژه در چهارگنج نخستین که شاهکاری تقلیدناپذیر به وجود آورد چنانچه در مخزن‌الاسرار بسی از فنون یادشده می‌توان یافت. شخصیت‌بخشی به خواب و آب، خنده، لب و... نوعی ابداع در تعبیر است که به جاذبه سخن منظوم می‌افزاید او به همین منظور جاذبه موسیقایی به آثارش بخشیده است.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «ادب غنایی، ادب حماسی، ادب تعلیمی و ادب نمایشی در حقیقت یک میزان برای شناخت ادب فارسی هستند. اگر انواع ادبی و هنر هر یک را بشناسیم آنگاه می‌بینیم نظامی در ادبیات فارسی و منظومه‌ها چگونه جلوه کرده است. ما می‌توانیم در جای جای ادب حماسی ردی از ادب غنایی ببینیم. اصلا گسترده‌ترین ادب ما، ادب غنایی است که غم و شادی را در برمی‌گیرد، ما به ادب غنایی تکیه می‌کنیم چراکه ادب و شعر غنایی بیان هنری تصویرهای حسی است که از درون آدمی نشات می‌گیرد و در همه قلمروها وجود دارد. از نشانه‌های ادب غنایی، مرگ، زندگی، سرنوشت، اندوه، شادی، خشم، تخیل و... است.»

ماحوزی مطرح کرد: «در گنج اول مخزن‌الاسرار در عرصه ادبیات عرفانی و غنایی، آفریننده‌ای توانگر از حیث خیال آفرینی، ابداع در تعبیر، کنایه، استعاره و... می‌بینیم. این را هم باید عنوان کنم که مخزن‌الاسرار در عرصه سخن عرفانی، سرمایه فکرت و از لحاظ هنری، دل‌نشین است. اصلا نظامی در شناختن حرف‌های دل، عشرت شبانه و در قلمرو ادب هنری اعجاز کرده، شعر او برآمده از جان طوفان‌زای اوست به طوری که در کارگاه قریحه او هر چیز ساده‌ای، لباس هنر می‌پوشد، شعر او پروازدهنده روح ما و شیوه او در شاعری قریب است. این اثر او پیوندی با معارف الهی دارد و به شیوه عرفانی سروده شده است.»

وی در پایان گفت: «نظامی بی آنکه دنباله‌روی کسی باشد، سخت کوشیده تا گنجینه‌ای به جامعه تقدیم کند و فریاد اعتراض خود را علیه بی‌رسمی‌ها برکشد. ضمن اینکه دیرینگی و پیشینگی از اصطلاحات خاص نظامی است.»

در ادامه این برنامه مهرداد ملکی به نواختن قطعاتی با تنبور پرداخت.