فقه در موضوع کرونا

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، آیت الله «شیخ جواد فاضل لنکرانی» در ابتدای درس خارج فقه خود با موضوع صلاه مسافر که به صورت مجازی برگزار می شود، اظهار داشت: امیدواریم ان شاء الله در شب های لیالی قدرموفق به احیا و مناجات با خدای تبارک و تعالی شدید، ان شاء الله خداوند مقدرات بسیار خوب و مهمی را برای جامعه مسلمین، شیعه، حوزه‌های علمیه و نظام مقدس و برای هر یک از ما طلاب را تعیین فرموده باشد و به امضای مبارک امام زمان علیه السلام رسیده باشد.

بر حسب بعضی از روایات روز بعد از لیله قدر هم همان ارزش لیله قدر را دارد، اگر کسی کمتر توجه کرده یا ممکن است به بعضی از امور توجه شایانی نداشته، ان شاء الله در چنین روزی که روز بیست و سوم است این را مورد توجه قرار بدهید و به همه دعا کنید در رأس دعاها قدرت اسلام و شیعه باید باشد، در رأس دعاها حفظ این نظام مقدس جمهوری اسلامی باشد، حفظ حوزه‌های علمیه باشد. این روز‌ها می‌بینیم که چقدر حملات به حوزه‌های علمیه مخصوصاً حمله به فقه و فقها و فقاهت قرار دادند، حتی در یکی از این صحبت‌ها حرف از مرگ فقه را مطرح کردند که من نمی‌خواهم وارد این بحث بشوم اما این حملات وجود دارد، فقه اساس حیات دینی جامعه است و با بودن فقه جامعه می‌تواند به آن جامعه مورد نظر اسلام برسد، بدون فقه امکان ندارد به آن هدف رسیدو این نسبت ناروایی که می‌دهند که فقه امروز حوزه‌های علمیه همان فقه قبل از انقلاب و چند صد سال قبل است ، ناشی از بی‌اطلاعی و از غرض‌ورزی است فقه خیلی رشد کرده است و امروز در همه ابعاد جامعه جاری شده و یکی از علل مخالفت همین است.

مرگ فقه مساوی با مرگ دین است

همین قضیه کرونا که به وجود آمد در همین حوزه‌ی علمیه قم توسط برخی از مدرسین مسئله فقه این بیماری‌های مسری مطرح شد و دیگران بعداً آمدند دنبال کردند و الآن هم دنبال می‌شود این یک بیماری جهانی است که کل دنیا گرفتارش است اما این احکام خاصّ خودش را هم از جهت فقهی دارد، این قدرت فقه ماست که به میدان می‌آید و ملاحظه کردید چقدر مسئله مطرح است، از حیث فردی، تکلیفی، اجتماعی، وضعی، حکومت، مسئولیتی که مسئولین نظام در مقابل چنین بیماری‌هایی دارند، از حیث خود فقه اجتماعی، مسولیتی که جامعه در مقابل چنین حوادثی دارد فقه ما اینها را به خوبی می‌تواند از عهده‌اش بر بیاید و بزرگان بحمدالله بیان کردند و مشغول تحقیق در این مباحث هستند. چطور ما می‌توانیم بگوئیم فقه مُرده؟ مگر مرگ فقاهت امکان دارد ؟مرگ فقه مساوی با مرگ دین است. اینها تعبیراتی است که عرض کردم یا ناشی از بی اطلاعی است یا خدای ناکرده اغراض دیگری است یا البته گاهی اوقات تحلیل ناشی از ضعف هم می‌شود یعنی بعضی‌ها قدرت تحلیل صحیح و دقیق ندارند.

این همه معاملاتی که امروز در دنیا به وجود آمده نیاز به فقه دارد، فقه باید بیاید احکام اینها را بیان کند، این همه مسائل پزشکی،  مسائل قضایی،  مسائل اجتماعی، این همه مسائلی که در ابعاد مختلف وجود دارد.

باید تشکرکنم از طلابی که نسبت به فقه اهتمام دارند، من سال‌های زیادی را ماه مبارک رمضان موفق به بحث بودم اما امسال برای اولین سال است که روز بیست و سوم بحث داریم ان شاء الله، این اهتمام به فقه است و ارزش دارد.

فقه اساس حیات دینی جامعه است

ببینید ائمه معصومین علیهم السلام به فقه اهتمام داشتند، امام صادق و امام باقر علیهم السلام عمر امامت خودشان را در بیان فقه سپری کردند، ائمه‌ی دیگر عمده‌ی کارشان این بود که احکام را تحکیم کنند، تنظیم کنند و مخصوصاً روی آن مبنایی که ما عرض کردیم که مسئله مشرع بودن ائمه مانند پیامبر است که این مسئله مشرع بودن خیلی بحث مهم و اثرگذاری است.

در بعضی از بحث‌ها گفتم، وقتی اصحاب خدمت یکی از ائمه می‌رسند و سؤال می‌کنند که ثواب زیارت امام حسین علیه السلام چیست؟ ‌حضرت اول می‌فرماید برای هر قدم آن یک حج عمره،‌ بعد می‌فرماید ده حج عمره، بعد می‌فرماید صد حج عمره، (من نقل به معنا می‌کنم) به نظرم هزار حج و هزار عمره هم آمده یعنی تحقیق این است که اینها نه اینکه دارند اخبار می‌کنند بلکه این چنین است آنچه اینها می‌گویند خدای تبارک و تعالی بر اساس همان تقدیر می‌کند، وانشاء اینها انشاء و جعل خداوند است.

باز یک روایتی را دیشب جناب آقای انصاریان که بحث‌شان از تلویزیون پخش میشد و استفاده می‌کردم ، روایتی را ایشان می‌خواندند که وجود مبارک پیامبر۹ در مورد توبه فرمودند اگر کسی یک سال قبل از فوتش توبه کند می‌گوئیم همه گناهانش بخشیده می‌شود بعد فرمودند این زیاد است، یک ماه قبل از فوتش، بعد فرمودند این هم زیاد است، یک روز قبل از فوت، بعد فرمودند این هم زیاد است، یک ساعت قبل از فوتش! حالا بر اساس آنچه که ایشان نقل می‌کرد به نظرم از نوادر راوندی نقل می‌کرد. اینکه پیامبر از سال شروع می‌کند دو احتمال دارد یکی این است که می‌خواهد اخبار کند از آنچه که خدای تبارک و تعالی به او رسیده که این خیلی خلاف ظاهر است. ظاهر بیان اخباری نیست بلکه ظاهرش این است که خود پیامبر ۹ این را انشاء می‌کند یعنی دایره‌ی تشریع فقط بحث احکام نیست،  در این مسئله ثواب زیارت می‌اید .

روایاتی که مخصوصاً در کامل الزیارات در مورد زیارت امام حسین علیه السلام هست، چطور قابل توجیه است؟ نیست جز اینکه خدای تبارک و تعالی آن قوه‌ی جعل و تشریع را، جعل به معنای واقعی و نه به معنای عرفی، در اختیار اینها قرار بدهد، اینها حتی می‌توانند جعل ثواب کنند، بگویند این کار اینقدر ثواب دارد و عرض کردم این شواهد زیادی از جمله همین مسئله توبه دارد.وخلاصه جعل و تشریح احکام وحتی تعیین مقدارثواب از مناصب و اختیارات ائمه علیهم السلام به عنایت خداوند تبارک وتعالی بوده است.

ائمه علیهم السلام علاوه بر اینکه به فکر اعتقادات مردم بودند، اما عمده کار و محور کارشان بر تحکیم فقه و فقاهت است.

من این خاطره را هم عرض کنم البته نیاز به ذکر خواب هم نیست! یک بحثی را سال ۸۷ یا ۸۶ راجع به حرمان زوجه از عقار در یکی از ماه‌های رمضان انجام دادیم و کتابی منتشر کردیم. من آن زمان سه جلد از این کتاب را توسط یکی از دوستانمان در دفتر که می‌خواست به نجف مشرف بشود، گفتم این سه نسخه را خدمت سه نفر از بزرگان مراجع نجف ببرید واین کار انجام شد، اما ذهنم از این قضیه غافل شد تا اینکه یک شبی خواب دیدم، البته عرض کردم خیلی دعبم نقل خواب نیست و این خواب هم امروز یک بلایی شده برای دیانت مردم. اما این هم ان شاء الله جزء رؤیاهای صادقه است. خواب دیدم ، حضرت آیت الله العظمی اقای بهجت رضوان الله تعالی علیه بود و دو نفر علمای سادات را که نشناختم چه کسانی بودند! از نجف از طرف امیرالمؤمنین علیه السلام به منزل ما آمدند .آقای بهجت به من فرمودند ما شنیدیم شما یک جزوه فقهی منتشر کردید و ما از طرف امیرالمؤمنین برای تشکر از شما آمدیم. به من فرمودند آن جزوه را بدهید تا ببینم، آن اتاقی که من بودم جزوه مورد نظر موجود نبود،عذرخواهی کردم و گفتم این جزوه الآن پیشم نیست بعداً خدمت شما تقدیم میکنم، بلند شدم از یک کمدی وسائل پذیرایی خدمت ایشان بیاورم ، در آن کمد را باز کردم اتفاقاً سه نسخه از این کتاب آنجاست دیدم و این را به آن سه عالم بزرگوار دادم. من دقت کردم ببینم ایشان چکار می‌کنند؟ آقای بهجت تا کتاب را باز کرد دیدم عکس ایشان که مربوط به اواخر عمرشان بود در همان صفحه اول کتابم چاپ شده و من در عالم رؤیا گفتم من که عکس ایشان را نیاورده بودم  چطور شد که عکس ایشان روی کتاب آمده است؟

غرض اصلی من این است که ایشان هر ورق که میزد دعا می کرد،  برای من خیلی لذتبخش بود، از خواب که بیدار شدم گفتم ببینید یک فرع فقهی، یک مسئله فقهی، چقدر مورد عنایت ائمه معصومین علیهم السلام خصوصاً امیرالمؤمنین علیه السلام است که این چنین از یک طلبه ناچیز ضعیف اینطور حاضرند تقدیر کنند. البته بحث حرمان زوجه از عقار ریشه‌اش در مصحف امیرالمؤمنین ۷ است چون در زمان ائمه اصحاب آنان می‌گفتند ما این حکم را به مردم می‌گوئیم از ما قبول نمی‌کنند، وقتی می‌گوئیم زن از عقار ارث نمی‌برد قبول نمی‌کنند، حالا یا امام باقر یا امام صادق علیه السلام است که به غلام‌شان فرمودند برو مصحف جدمان را بیاور، مصحف امیرالمؤمنین علیه السلام را آورد و به آن صحابی فرمود هذا والله خط جدّی، شاید یک جهتش همین بوده است.

بعد از لیالی قدر نمازمان عوض شده باشد عبادات بندگی ما یک روح دیگری پیدا می کند

غرض من از نقل این قضیه اینست که آقایان اهتمام زیادی به فقه بدهید و به این حرفها توجهی نکنید و به این مسائلی که مطرح می‌کنند که فقه به چه درد جامعه می‌خورد توجه نکنید، فقه با روح حرکت شخصی و اجتماعی بشر ارتباط دارد، قبلاً هم عرض کردم بدون فقاهت انسان نمی تواند به قرب خدا برسد، به معرفت خدایی برسد، یک حرفهای باطلی که بعضی از افراد زدند که نماز را لازم نیست بخوانیم، نماز مال قدیم بوده که آرام  آرام ما را با خدا آشنا کند، اینها حرفهای بسیار باطلی است ما اصلاً یکی از دعاهایمان در لیالی قدر این است که خدایا عمر ما می‌گذرد و بلد نشدیم دو رکعت نماز درست و حسابی بخوانیم ، این را به ما عنایت کن، باید بعد از لیالی قدر نمازمان عوض شده باشد عبادات بندگی ما یک روح دیگری پیدا کرده باشد، برخی از نمازها مثل نماز شب تا آخر عمر برپیامبر عظیم الشأن  واجب بود، ائمه ما تا لحظه‌ی آخر اهل نماز بودند ، امام حسین علیه السلام روز عاشورا چند ساعت مانده به شهادتش در کربلا نماز می‌خواند ،ما از جهت معرفت به خدا ناخن ائمه هم نیستیم. باز ما بگوئیم بگوئیم نماز بس است. تا نماز، روزه، حج و این همه مسائل اجتماعی هست که امروز به وجود می آید فقه هم زنده است، فقه همیشه زنده است حالا یک زمانی مخالف دارد و یک زمانی مدافع دارد.

علی ای حال راه را خیلی قوی‌تر و محکم‌تر از گذشته دنبال کنید ، حوزه‌های علمیه امروز قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست. من این را دارم با زبان روزه عرض می‌کنم، به آن وضع مطلوبی که مورد نظر امام و رهبری معظم بوده نرسیدیم ولی همین وضع موجود قابل مقایسه نیست، در خیلی از علوم حوزه خیلی رشد کرده، امروز صدها درس تفسیر در حوزه وجود دارد قبل از انقلاب ما چند درس تفسیر در حوزه داشتیم؟ امروز صدها مرکز پژوهشی در ابعاد مختلف در حوزه وجود دارد، قبل از انقلاب اینها نبوده، کی این همه بحث‌های تخصصی در مباحث مختلف در حوزه بوده که امروز موجود است.

بنابراین با قدرت و قوّت و انگیزه بیشتر ان شاء الله باید فقه و سایر علوم رادنبال کنیم ، حالا ما یک مقداری در مورد فقه بیشتر توجه  می‌کنیم و این مجموعه مرکز فقهی ائمه اطهار : که به عنایت ائمه معصومین : رشد بسیار خوبی داشته، فضلای بسیار قوی و خوبی در این مرکز تربیت شدند ولی من به تک تک شما عرض می‌کنم برای فقه خیلی ارزش قائل باشید.

امیدواریم که ان شاء الله جزء مقدرات ما این باشد که حوزه در فقاهت، در تفسیر، در اعتقادات، خیلی تعالی پیدا کند و بتوانیم پاسخگوی نیاز بشر باشیم و جوابگوی امام زمان علیه السلام باشیم.