دلیل وابستگی به گوشی موبایل‌مان

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ امروزه افراد بسیاری در‌صورت جدا ماندن از گوشی موبایل‌شان دچار اضطراب می‌شوند. حدود ۶۰ درصد از کاربران موبایل، «نوموفوبیا» را تجربه کرده‌اند.

«نوموفوبیا» ترکیبی از کلمه‌های «no»٬ «mobile» و «phobia» و بیانگر هراسِ جدایی از گوشی موبایل است. دلیل این ترس را ممکن است در ماهیت وابستگی به دیگران در دوران کودکی بیابیم.

«جان بولبی» (John Bowlby) روان‌پزشک انگلیسی که به‌خاطر پژوهش درباره‌ی «نظریه‌ دلبستگی» معروف شده است، سال‌ها پیش گفته بود: «انسان با میل به حفظ درجه‌ای از نزدیکی و دلبستگی به دیگران به دنیا می‌آید.» دلبستگی به مراقبان نخستین (پدر و مادر یا سایر افرادی که از کودک مراقبت می‌کنند) یک رفتار انطباقی برای بقا در دوران کودکی است. البته این رفتار ممکن است گاهی در بزرگسالی هم بروز پیدا کند.

زمانی که انسان ارتباط نزدیکی با دیگران دارد و به آنها دلبسته است، احساس امنیت می‌کند و عملکرد بهتری دارد. اگر از امنیت ناشیاز وابستگی برخوردار نباشیم، به سراغ روش‌های ثانویه‌ی وابستگی مانند تلاش وسواس‌گونه برای برقراری ارتباط با دیگران (وابستگی اضطراب‌آور) یا فاصله گرفتن از دیگران به‌طور فعال (گریز از وابستگی) روی می‌آوریم بنابراین وقتی عناصری که به آنها وابسته‌ایم در دسترس نباشند، به‌دنبال جایگزین‌‌هایی مانند اسباب‌بازی، حیوانات یا نمونه‌های دیگر خواهیم بود.

امروزه افرادِ بسیاری از موبایل استفاده می‌کنند، بنابراین بی‌راه نیست که در نبود انسان‌های واقعی به‌عنوان پایگاه وابستگی، گوشی موبایل را جایگزین آنها کنیم.

علاوه بر استفاده‌ تقریبا همه‌گیر گوشی موبایل، وابستگی به این ابزار دو دلیل دیگر هم دارد:

موبایل‌ها امکان برقراری ارتباط با دیگران را از طریق رسانه‌های اجتماعی و پیام‌های متنی فراهم می‌کنند. بنابراین گوشی موبایل ارتباط با دیگران و به‌عبارتی ارتباط با پایگاه‌های اصلی وابستگی (خانواده، دوستان و مانند آن) را ساده‌تر می‌کند.

موبایل‌ها امکان ذخیره‌سازی عکس‌ها، لینک‌های اینترنتی و دیگر اطلاعات شخصی و نیز قابلیت شخصی‌سازی مطابق سلیقه‌ی افراد (زنگ‌خور، عکس پس‌زمینه، قفل صفحه و مانند آن) را فراهم می‌کنند. قابلیت شخصی‌سازی، جایگاه موبایل را به‌عنوان عنصری برای وابستگی بالا می‌برد و به گزینه‌ی بهتری برای جایگزینی انسان تبدیل می‌کند.

پژوهشگران از جنبه‌های مختلفی، وابستگی به گوشی موبایل را بررسی کرده‌اند. در پژوهشی با ۱۴۲ شرکت‌کننده‌ ۱۹ تا ۲۵ ساله (نسلی که با گوشی موبایل بزرگ شده است)، سه مورد زیر بررسی شد:

۱- میزان استفاده از گوشی موبایل

در این بخش از شرکت‌کنندگان خواسته شد فعالیت‌هایی را که با گوشی موبایل‌شان انجام می‌دهند، مانند ارسال پیام، جست‌وجو در اینترنت، بازدید از شبکه‌های اجتماعی، چت کردن، بازی و مکالمه، مشخص کنند. سپس به میزان تکرار هریک از این فعالیت‌ها، از ۱ تا ۵ امتیاز بدهند.

۲- میزان وابستگی به گوشی

این مورد به بررسی ویژگی‌های وابستگی‌‌آور گوشی موبایل در دو بعد اضطراب ناشی از جداماندن و میل به دمِ‌دست نگه‌داشتن گوشی می‌پردازد. از شرکت‌کنندگان خواسته شد مشخص کنند دو عبارت زیر تا چه اندازه در مورد آنها صدق می‌کنند: الف) گوشی من حتی شب‌ها دم‌ِ‌دستم است. ب) ترجیح می‌دهم درباره‌ موضوعات ناخوشایند، به‌صورت تلفنی صحبت کنم نه رودررو.

۳- ماهیت وابستگی فرد

در این مرحله، برای سنجش میزان وابستگی اضطراب‌آور و گریز از وابستگی، از شرکت‌کنندگان خواسته شد ۱۸ عبارت را بخوانند و مشخص کنند هرکدام از آن عبارات تا چه میزان در موردشان صدق می‌کند. مثال‌های زیر، دو مورد از آنها هستند:

وقتی کسی خیلی با من صمیمی می‌شود، عصبی می‌شوم.

به نظرم وقتی به آدم‌ها نیاز داری، هیچ‌وقت در دسترس نیستند.

این آزمون افراد را در دو طبقه‌ «وابسته‌ی مضطرب» و «گریزان از وابستگی» دسته‌بندی کرد.

نتیجه‌ کلی این پژوهش نشان داد جوانان تا اندازه‌ای به گوشی موبایل وابسته هستند. بیشتر آنها گوشی‌شان را دمِ‌دست نگه می‌دارند و در‌صورت جداماندن از آن دچار اضطراب می‌شوند! این نوع وابستگی به‌دلیل «سادگیِ برقراری ارتباط با دیگران از طریق گوشی» نیست.

نتیجه‌ دیگر این بود که در برخی افراد هراسِ جداماندن از گوشی ممکن است نشانه‌ نیاز شدید به برقراری ارتباط باشد. به‌عبارتی، از نظر افرادی که به سطح بالایی از وابستگی اضطراب‌آور دچارند، مهم‌ترین ویژگی گوشی موبایل این است که ارتباط با دیگران را به‌سادگی ممکن می‌کند. دم‌ِدست نگه‌داشتن گوشی برای تمام شرکت‌کنندگان به یک اندازه اهمیت داشت ولی افراد وابسته‌ مضطرب با هدفِ «ارتباط دائمی با دیگران» گوشی‌شان را دمِ‌دست نگه‌می‌دارند.

نتیجه‌ پایانی این بود که بین نوع استفاده از گوشی موبایل و وابستگی اضطراب‌آور، ارتباطی وجود دارد. افراد وابسته‌ مضطرب به‌جای مکالمه‌ صرف با گوشی‌شان، بیشتر از اَپ‌ها و شبکه‌‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. البته این ممکن است به‌ این دلیل باشد که امروزه تعداد تماس‌های تلفنی به‌طورکلی کاهش یافته است.

زنان بیشتر برای مکالمه و ارسال پیام و با هدف برقراری ارتباط با دیگران از گوشی‌شان استفاده می‌کنند؛ این با نتیجه‌ دیگر مبنی بر استفاده‌ بیشتر زنان از گوشی با هدف اجتماعی‌تر بودن هم‌سو است. در مقابل، مردان بیشتر برای کسب اطلاعات و بازی کردن از گوشی موبایل استفاده می‌کنند.

شاید دلیل وابستگی بیشتر زنان به گوشی‌شان این است که آنها از گوشی بیشتر برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند. بنابراین احتمال وابستگی زنان به گوشی موبایل نسبت به مردان بیشتر است.

*الناز طرزمنی- متخصص حوزه روانشناسی

انتهای پیام: 3