موفقیت «عصر جدید» ربطی به عوامل تولید آن ندارد/ اسپانسر محور بودن تلویزیون برنامه‌ها را به سمت سخیف بودن و کازینو شدن برده است

کامیار اسماعیلی، کارگردان، تهیه‌کننده و مجری تلویزیون، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: برنامه‌های موفق تلویزیون با رویکرد سرگرم‌کننده بودن ساخته می‌شوند و در همه جای دنیا صنعت سرگرمی درآمد خوبی برای سرمایه‌گذارها و تهیه‌کننده‌ها به همراه داشته است. مردم طبیعتاً به سرگرمی احتیاج دارند و چون فرمت این برنامه‌ها بر پایه سرگرم‌کننده بودن است در جذب نظر مخاطب نیز موفق هستند.

اسماعیلی تصریح کرد: «عصر جدید» یک برنامه کاملاً کپی از برنامه‌های موفق خارجی است. این برنامه از یک برنامه امتحان شده در دنیا به شکلی که هیچ تفاوتی با آنها ندارد و حتی در دکوراسیون شبیه به همین برنامه‌های موفق است کپی شده و طبیعی است که مورد استقبال قرار گیرد چراکه پیش‌تر نقاط قوت و ضعف این برنامه‌ها مشخص شده و آزمون و خطاها را پیش از اینکه در ایران ساخته شود در کشورهای دیگر پشت سر گذاشته است.

او افزود: با توجه به اقبال جهانی اینگونه برنامه‌ها نباید موفقیت «عصر جدید» را به عوامل آن مربوط دانست. البته باید بدانیم که «عصر جدید» تنها برنامه کپی شده تلویزیون نیست؛ اگر در کشور ما قانون کپی رایت وجود داشت تلویزیون باید میلیون‌ها دلار بابت کپی کردن برنامه‌ها پرداخت می‌کرد اما وقتی چنین قانونی در کشور ما وجود ندارد تنها به لحاظ اخلاقی می‌توان آن‌ها را مورد قضاوت قرار داد که به نظر من این کپی کردن‌ها غیر اخلاقی است چراکه زحمت طراحی و بررسی راهکارهای جذب مخاطب را گروه‌های خارجی کشیده‌اند و ما بدون اینکه حقوقشان را رعایت کنیم، فقط از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

مجری برنامه «نیم‌رخ» در ادامه گفت: البته نباید همه برنامه‌های تلویزیون را کپی شده بدانیم و بسیاری از برنامه‌ها هستند که فرمتی تکراری را با بومی سازی و خلاقیت به شکلی طراحی کرده‌اند که می‌توان نقش تولید‌کنندگانش را در موفقیت اثر به وضوح دید و نقد من به برنامه‌هایی مثل «عصر جدید» است که کاملاً کپی شده هستند و هیچ تفاوتی با نمونه‌های موفق خارجی‌شان ندارند.

اسماعیلی در ادامه با ابراز نگرانی از تأثیرپذیری تلویزیون از فضای مجازی، تأکید کرد: این اتفاق جای نگرانی بسیاری دارد، تلویزیون مدام سعی دارد در برنامه‌ها و سریال‌هایش از تکه‌کلام‌های فضای مجازی استفاده کند، این نشان از ضعف تلویزیون دارد که نمی‌تواند خود تکه‌کلام‌های پرمحتوا خلق کند و به همین دلیل تکه‌کلام‌های فضای مجازی را از زبان مجری‌ها و بازیگران تلویزیون می‌شنویم. امروز تلویزیون ما که قرار بود دانشگاه باشد از مسیر خود خارج شده و به بیراهه رفته است.

این مجری تصریح کرد: قدرت تلویزیون در جریان‌سازی زمانی مشخص می‌شود که فضای مجازی تحت تأثیر آن باشد اما می‌بینیم که رسانه ملی در این رقابت منفعل عمل می‌کند و به یک رسانه کاملاً شکست خورده در این رقابت تبدیل شده است. تلویزیون دیگر با برنامه‌سازهای قوی خود تعامل ندارد و به لحاظ مالی ابهام‌های بسیاری در آن وجود دارد. تلویزیون باید در وضعیت مالی‌اش شفاف‌سازی و استقلال داشته باشد، باید مشخص شود که بودجه تلویزیون دقیقاً چگونه صرف می‌شود و برنامه‌سازی در رسانه ملی چگونه بین تولیدکنندگان تقسیم می‌شود. تلویزیون باید پاسخگو باشد که چرا با وجود مجری‌های کارکشته و خوب در اجرای برنامه‌ها از چهره‌های سینمایی استفاده می‌کند. در گذشته تلویزیون مجری‌های بسیار خوبی داشت که امروز خبری از آن‌ها نیست و این رسانه باید پاسخگوی این شرایط باشد.

او افزود: مدیرانی که امروز در مسند کار قرار گرفته‌اند و سابقه تلویزیونی ندارند قطعاً باعث رنجش افراد کارکشته می‌شوند و از آنجا که خودشان در این حوزه کار نکرده‌اند نمی‌توانند برنامه‌سازها را درک کنند و در نتیجه افراد باتجربه ناخودآگاه کنار می‌روند. در این شرایط تلویزیون دست خود را خالی دیده و به سراغ چهره‌های سینمایی می‌رود تا بتواند اسپانسر جذب کند و اسپانسرمحور شدن تلویزیون نیز خود معضلی است که هدف صداوسیما را از برنامه‌سازی به پولسازی تغییر داده است.

اسماعیلی تصریح کرد: صداوسیما سیستم اداری عجیب و غریبی دارد که این سیستم بودجه رسانه ملی را کاملاً مصرف می‌کند و هدر می‌دهد. رسانه ملی با بودجه هنگفتی که دارد نباید به درآمدزایی فکر کند و اینکه امروز چنین شرایطی را شاهد هستیم ناشی از مشکلات عدیده مدیریتی است. اتفاقات عجیبی را در رسانه ملی شاهد هستیم؛ سریالی مثل «پایتخت» که مملوء از تکه‌کلام‌های سخیف فضای مجازی است یا رفتار نامناسب کودکان با والدین را به تصویر می‌کشد یا در پایان، تصویرسازی فیلمی که 45 سال پیش ساخته شده را در آن شاهد هستیم روی آنتن رفته و پخش می‌شود، برای تلویزیون و این سریال حاشیه درست می‌شود و در زمانی که مدیران شبکه باید از اثر پخش شده حمایت کند، سعی دارد خود را کنار بکشند و تأکید می‌کند که از این نشانه‌ها در سریال بی خبر بوده و متوجه آن‌ها نشده‌اند. چطور ممکن است در هیچ یک از مراحل اداری تولید و پخش متوجه این مسائل نشده باشند و بعد از حاشیه‌سازی به آن پی برده باشند؟ نمی‌توان این حرف‌ها را باور کرد و این نشان از عدم آشنایی مدیران با برنامه‌سازی و سریال‌سازی است. اگر سریالی ساخته شده باید مدیر بتواند از اثرش حمایت کند و اگر اثر قابل دفاع نیست مدیر باید در مرحله تولید به شکلی آثار را کنترل کند که اتفاقاتی نظیر اتفاق «پایتخت» برای اثر رخ ندهد.

این مجری قدیمی با اشاره به اینکه تلویزیون با مشکلات متعدد ساختاری مواجه است، تأکید کرد: به دلیل مشکلات ساختاری متعدد، تلویزیون تنها چند راه برای جذب مخاطب دارد، یا مجبور است از تکه‌کلام‌های سخیف فضای مجازی استفاده می‌کند یا چهره‌ها را در جایگاه‌های بی‌ربط به حرفه‌شان قرار می‌دهد و به نوعی از آن‌ها تنها استفاده تبلیغاتی می‌کند تا اسپانسر رضایت داشته باشد و یا مجبور است کازینو راه بیندازد چرا که اسپانسر انتظار دارد به لحاظ مالی متضرر نشود و می‌بینیم نه تنها برنامه‌هایی مثل «برنده باش» که حتی «خندوانه» و... نیز با ستاره مربع‌ها شکل و شمایل کازینویی پیدا کرده‌اند.

اسماعیلی در پایان گفت: تلویزیون باید به سمت الگو بودن برود، قرار بود رسانه ملی دانشگاه باشد و به جای تکه‌کلام‌های سخیف خود تکه‌کلام‌های فرهنگ‌ساز خلق کند. باید آدم‌های بزرگ در مسند برنامه‌ساز قرار بگیرند و مدیری که صرفاً با ارتباط‌هایی که دارد در جایگاه مدیریت قرار می‌گیرد نمی‌تواند با برنامه‌سازها تعامل داشته باشد و در نتیجه یا مجبور به حذف می‌شود یا فرد برنامه‌ساز ترجیح می‌دهد که دیگر با رسانه ملی همکاری نکند. شرایط حاضر باعث شده تا اوج خلاقیت تلویزیون «پایتخت» باشد که در نهایت رئیس سازمان صداوسیما مجبور می‌شود دستور بررسی حواشی‌اش را بدهد که واقعاً اتفاقی عجیب و دردناک است. مدیران تلویزیون باید توانایی حمایت از آثار تولیدی خود را داشته باشند و شرایط حاضر نشان می‌دهد که یا آن‌ها ضعف‌ها را نمی‌شناسند و حواشی را نمی‌توانند پیش‌بینی کنند یا نتوانسته‌اند در مراحل تولید، محتوای آثار را کنترل کرده و به سمتی ببرند که قابل دفاع باشد، به همین دلیل مجبور هستند خود را کنار کشیده و همه مشکلات را به گردن نویسنده و کارگردان اثر بیندازند.