نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی برای باز شدن فضای سینما یا شکل‌گیری انحصار و مافیایی جدید در سینما؟!

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، برخی سینماگران در نامه‌ای به حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی، به پیش‌نویس نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی اعتراض کردند. در گفت‌وگو با تن از این سینماگران به دلایل اعتراض آن‌ها پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

فرید: نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی سینما به شدت تبعیض‌آمیز است/ وجود پروانه ساخت از ابتدا اشتباه بود

مهرداد فرید، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: بحث اصلی ما در اعتراض به نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی این است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تصمیماتی که مستقیماً به اصناف سینمایی مربوط می‌شود به خواسته و میل اصناف توجه کند و کارهای لازم تماماً به دست خود صنف انجام شود.

فرید تصریح کرد: کارمندان وزارت ارشاد پشت درهای بسته مسائل خود را ملاک ارزیابی قرار می‌دهند و اهالی سینما که خود در جریان مسائل هستند و در این حوزه فعالیت دارند هیچ جایگاهی در این تصمیمات ندارند. قطعاً اهالی سینما، نیازهای خود را بهتر می‌شناسند و اگر قرار است اتفاق جدیدی رخ دهد یا مشکلی حل شود باید اصناف درباره آن تصمیم بگیرند. توقع ما بر این است که وزارت ارشاد هسته مرکزی تشکل‌های تهیه‌کنندگی را که همان شورایعالی تهیه‌کنندگان است ملاک تصمیمات خود قرار دهد تا سینمای دولتی ما به سمت سینمای ملتی برود.

او افزود: به نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی انتقادات بسیاری وارد است اما عمده‌ترین مشکل ما تقسیم کردن فعالان حرفه سینما به درجه یک و دو است. اینکه در این نظام‌نامه یک تبعیض آشکار وجود دارد و عده‌ای بر عده دیگر ترجیح داده شده‌اند اصلاً پسندیده نیست و به طور کل این درجه‌بندی باید از بین برود و هر ملاکی که برای آن در نظر گرفته می‌شود را باید کنار گذاشت چرا که این نگاه باعث شکل‌گیری دو قشر فراتر و فروتر در سینما می‌شود و این تبعیض به هیچ‌وجه برازنده نظام جمهوری اسلامی نیست. در صنوف خانه سینما چه کسانی که به تازگی وارد این حرفه شدند و چه افراد قدیمی باید از حقوقی برابر برخوردار باشند.

کارگردان فیلم سینمایی «دعوتنامه» درباره پیشنهاد حذف پروانه ساخت از سینمای ایران، گفت: به نظر من وجود پروانه ساخت از ابتدا اشتباه بود. سینمای ایران و سازمان سینمایی باید به جای مجوز به سمت سیستم ثبت برود. به این معنی که هر کس تصمیم به ساخت فیلم گرفت به جای اجازه گرفتن از وزارت ارشاد، ساخت فیلمش را به این وزارتخانه اطلاع دهد. در این شرایط آنچه که می‌تواند موجب رضایت سیستم ممیزی و سانسور شود پروانه نمایش است. فیلم‌ها ساخته می‌شوند و در وهله دوم برای نمایش از وزارت ارشاد مجوز می‌گیرند که در این شرایط ممیزی‌های لازم می‌تواند اعمال شود.

این کارگردان در پایان گفت: سیستم ثبت، باعث می‌شود که دولت به میزان تولیدات نظارت داشته باشد و با پروانه نمایش می‌تواند اکران و نمایش را مدیریت کند و دیگر نیازی به سیستم اداری عریض و طویل که روند فیلمسازی را به شدت کند می‌کند، نیست.

براهنی: حذف پروانه ساخت، تنها در جهت باز شدن فضا برای سینمای ایران اتفاقی مثبت است

اکتای براهنی، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: به نظر من حذف پروانه ساخت به طور کامل اگر در جهت باز شدن فضا برای پرداختن به مسائل مختلف باشد، اتفاق خوشایندی است اما ترسی که وجود دارد به عدم امنیت در اکران و مسائل صنفی و شغلی برمی‌گردد.

براهنی تصریح کرد: پروانه ساخت می‌تواند به راحتی حذف شود و تمام جوانبی که قرار است در آن مدنظر قرار گرفته و لحاظ شود در زمان صدور پروانه نمایش می‌تواند مطرح باشد.

او افزود: نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی یک فاجعه است، اگر شرایطی که در این نظام‌نامه مطرح است بخواهد قانونی شود واقعاً باید منتظر یک وضعیت بدتر از وضعیت حال حاضر باشیم. اگر قرار باشد پروانه ساخت حذف شود و صدور آن به دست چند تهیه‌کننده بیفتد مسئولیت دولت و وزارت ارشاد حذف می‌شود و همان شرایط بدون اینکه کسی بخواهد مسئولیتی بپذیرد به شکل بدتری ادامه دارد.

کارگردان فیلم سینمایی «پل خواب» تصریح کرد: آنچه که سال‌ها به شکل توجیه برای وجود پروانه ساخت مطرح است، وجود این مجوز در دیگر کشورها است. توجیهی که مطرح می‌شود این است که مجوز ساخت در همه کشورها وجود دارد اما اینگونه نیست. در کشورهای دیگر هیچ‌گاه به فیلمساز نمی‌گویند که چه فیلمی ساخته شود یا چه فیلمی را نباید ساخت. آنچه که مسئولان و طرفداران پروانه ساخت مطرح می‌کنند در دیگر کشورها در واقع سیستم ثبت است، به این معنی که فیلم‌ها برای ساخت باید ثبت شوند و کسی برای تولید اجازه نمی‌گیرد.

این کارگردان تصریح کرد: شرایطی که امروز برای حذف پروانه ساخت مطرح است به نوعی می‌تواند تلاشی بیهوده باشد که می‌خواهند به زور سینمای ایران را صنعتی کنند. حتی شکل صنعتی کردنی که مدنظر است نیز شکل هالیوودی سینما است. فیلمسازان در شرایط حاضر نیز مشکلات بسیاری با تهیه‌کننده‌ها دارند و در این شرایط که صدور مجوز محدود به اعتبار چند تهیه‌کننده شود فیلمسازان جوان مجبور به پذیرش شرایط عجیبی و سختی هستند که ممکن است هیچگاه نتوانند موفق به ساخت فیلم شوند.

براهنی اظهار داشت: اگر حذف پروانه ساخت قدمی به سمت باز شدن فضا برای فیلمسازی باشد اتفاقی مثبت و خوشایند است اما شرایط عجیبی که مطرح می‌شود به هیچ‌وجه قابل قبول نیست؛ در واقع شرایطی که به تازگی مطرح شده حتی بسیار خطرناک‌تر از وجود پروانه ساخت به شکلی است که امروز وجود دارد چرا که در این شرایط دیگر دولت پاسخگو نیست.

این کارگردان در پایان اظهاراتش گفت: ما امروز در چند جبهه برای فیلم خود می‌جنگیم، اول در مرحله پروانه ساخت است و تا صدور آن مراحل اداری بسیاری را باید طی کنیم و باید با خواسته‌های وزارت ارشاد همراهی کنیم، سپس باید فیلم را با شرایط بازار تطبیق دهیم و در حوزه فروش، پخش، اکران و شرایط سالن‌ها که ممکن است به فیلم سانس ندهند باید برای دیده شدن فیلم تلاش کنیم. وضعیت به قدری گنگ و بهم ریخته است که وقتی فیلمنامه‌ای می‌نویسیم اصلاً درباره میزان فروش احتمالی و موفقیت‌هایی که ممکن است کسب کند نمی‌توان حرفی زد.

داوودنژاد: نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی تلاشی است برای حفظ انحصار در سینما/ باید با توزیع قدرت، امکانات و ابتکار عمل به استقبال سینمای آینده رفت

علیرضا داوودنژاد، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در شرایط حاضر که سینماها تعطیل هستند و تولید فیلم‌های سینمایی متوقف شده است مسائل بسیار مهمی از جمله بحث معیشت اهالی سینما و ایجاد فضایی امن برای اکران آنلاین مطرح است و در این وضعیت بحرانی مطرح کردن مسائلی چون نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگان بحثی حاشیه‌ای است که توجهات را به خود جلب کرده و وضعیت را بدتر می‌کند.

داوودنژاد خاطرنشان کرد: در پیش‌نویس نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی شرایط روز سینمای ایران در نظر گرفته نشده، مشکلات اصلی مدنظر نیستند و مسائل به شکلی مطرح شده‌اند که همه چیز به نفع عده‌ای خاص تمام می‌شود. مشکلات بزرگی در سینمای ایران وجود دارد که لزوم رسیدگی به این مشکلات بیش از هر مسأله دیگری احساس می‌شود. در همه جای دنیا شرایط توزیع و نمایش فیلم‌های سینمایی تغییر پیدا کرده، گزینه‌های بسیاری مثل شبکه نمایش خانگی، وی‌او‌دی‌ها، فضای مجازی، تلویزیون و... وجود دارد اما ما همچنان تنها گزینه‌مان برای نمایش، سالن‌های سینما است.

او افزود: با پیشرفت فناوری دیجیتال شرایط سینما در همه جای دنیا دچار تغییر شده و ما با این تغییرات باید هماهنگ باشیم، دیگر وضعیت به 30 سال پیش شبیه نیست که وسایل و ابزار تولید و همچنین فضای نمایش فیلم‌های سینمایی در انحصار برخی نهادها، بنیادها و سازمان‌ها بود؛ امروز این ابزار در اختیار همه است و تلاش برای عقبگرد و به انحصار کشاندن سینما تلاشی بیهوده و پوچ است.

کارگردان فیلم سینمایی «فراری» در ادامه با اشاره به پیش‌نویس نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی تصریح کرد: همانطور که اشاره کردم، نظام‌نامه جدیدی که تنظیم شده با مسائل روز سینما همخوانی ندارد، دیگر شرایط تهیه‌کنندگی و تولید فیلم مثل گذشته نیست، دسترسی به ابزار فیلمسازی راحت‌تر از گذشته است و نمی‌توان شرایط محدودی حاکم کرد اما می‌بینیم نظام‌نامه‌ای که تدوین شده سعی دارد با وضع بعضی مقررات صنفی و تشکیلاتی انحصار گذشته را حفظ کند و قدرت را در گروه محدودی از افراد توزیع کند.

این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: در شرایط فعلی که سینما و سینماگران وضعیت خوبی را سپری نمی‌کنند و ناامنی در توزیع، تولید و نمایش آثار به شدت احساس می‌شود نمی‌دانم مطرح کردن مسائلی مثل نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی که کاملاً سینما را به انحصار می‌کشاند چه لزومی دارد، ما باید در وهله اول ابتدایی‌ترین نیازها را در سینمایمان دنبال کنیم، باید بازار فیلم و سینما احیا و امکان گردش پول به شکل درست در سینما فراهم شود، ما باید در بیرون از سالن‌های سینما به امنیت در نمایش برسیم و دولت در این شرایط باید به کمک سینما بیاید، اگر مشگلات بازار نمایش حل بشود و فیلم های دارای پروانه نمایش چه در سالن چه در تلویزیون و چه در نمایش خانگی به مخاطبان خود دسترسی پیدا کنند قطعا کارهای صنفی و تشکیلاتیشان هم با حفظ نظارت و دخالت اعضا در مسیر و مجرای درست حرکت خواهد کرد و بهتر است دولت وقت و انرژی خود را صرف ایجاد زیر ساخت ها و تأمین امنیت برای بازار سینما و جلوگیری از قاچاق و نمایشهای غیر قانونی کند.

داوودنژاد درباره حذف پروانه ساخت (به شکلی که در نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی مطرح شده)، گفت: در شرایط فعلی نگرانی من این است که حذف پروانه ساخت از سینمای ایران به معنای حذف مسئولیت دولت برای تأمین امنیت فیلم‌ و سینما باشد . بله، اگر شرایط تولید آسان شود و سینما به امنیت مالی دست پیدا کند و دولت رابطه‌ بین مردم و سینما را تسهیل کند آنگاه مطرح شدن مسائلی چون حذف پروانه ساخت البته در بستری مناسب می‌تواند اتفاقی خوشایند باشد اما در شرایط حاضر با این نظام‌نامه‌ای که  مطرح شده به نظر می رسد فقط کار را برای امور انحصاری آسانتر می کند.

او افزود: واقعیت دنیای امروز این است که ابزار تولید و توزیع و نمایش آثار دیداری شنیداری روز به روز بیشتر از انحصارهای مالی و سیاسی بیرون می‌آید و مدیریت نیروی انسانی خلاق با روش های امرانه و از بالا به ‌پایین کارایی خود را بیشتر از دست می دهد و بهتر است به جای تلاش برای تمرکز و انحصار، به هنرمندان و مخاطبان آنها احترام گذاشت و با توزیع قدرت، امکانات و ابتکار عمل به استقبال سینمای آینده رفت، سینمایی که فقط متکی به سالن نمایش نیست و بهره برداری گسترده آن از نمایش خانگی و آنلاین به افزایش چشمگیر تولید می‌انجامد و زنجیره تعاونی‌های متنوع تولید و توزیع را جانشین کمپانی سالاری می کند.

کارگردان فیلم سینمایی «مرهم» با حمایت از طرح اکران آنلاین فیلم‌های سینمایی اظهار داشت: سینمای آنلاین می‌تواند یکی از گزینه‌ها برای رهایی از انحصار باشد، دایره مخاطبان در این رسانه بسیار وسیع‌تر است و این می‌تواند به اقتصاد سینما کمک کند و از طرفی میزان تولیدات را بالا ببرد تا جنگ گلادیاتوری برای اکران فیلم‌ها تمام شود. برای رسیدن به این شرایط دولت باید کمک کند و زمینه را برای رونق اکران اینترنتی فراهم کند. بالا بردن سرعت اینترنت، کم کردن هزینه، در دسترس بودن آن برای همه مردم از اولین قدم‌هایی است که بهتر است هر چه زودتر برداشته شود. از طرفی اکران آنلاین نباید در انحصار چند شرکت باشد و در بحث تبلیغات نیز بهتر است همه از شرایطی یکسان برخوردار باشند و همه فیلم ها با تبلیغات مطبوعاتی، محیطی، تلویزیونی و مجازی آن هم به شکلی فراگیر و اثرگذارحمایت شوند. بالا رفتن تعداد مخاطبان سینما در شرایط حاضر می‌تواند برای سینمای ما نجات‌بخش باشد.

داوودنژاد در پایان گفت: برخی بر این عقیده‌اند که اکران آنلاین با اکران در سالن‌های سینما در تناقض و به نوعی آسیب‌‌زننده است اما این دو با هم هیچ مغایرتی ندارند و حتی می‌توانند یکدیگر را تقویت کنند. هر اتفاقی که به افزایش مخاطبان سینما کمک کند، اتفاقی پسندیده است و میزان تولیدات به تبع آن بالا می‌رود و برای سینما داران امکان انتخاب و بالا بردن کف فروش هم بیشتر می شود و به این ترتیب نتیجه اجتناب‌ناپذیر توسعه اکران آنلاین توسعه سالنها و رونق سینماسازی نیز خواهد بود.

سجادی: با نظام‌نامه جدید تهیه‌کنندگی سینمای مستقل نابود می‌شود

محمدعلی سجادی، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: در پیش‌نویس نظام‌نامه تهیه‌کنندگی سینما تناقضی دیده می‌شود که مورد انتقاد اهالی سینما قرار گرفته است. طبیعتاً در شرایط حاضر تمرکز اصلی سینماگران بر مسائل اقتصادی، شرایط تولید و توزیع است که سعی دارند سیاستی مدون شود که شرایط تولید راحت‌تر شود اما متأسفانه این پیش‌نویس هیچ انطباقی با واقعیت و وضعیت امروز سینمای ایران ندارد.

سجادی تصریح کرد: نمی‌شود بدون اینکه هیچ شباهتی به سینمای دنیا داشته باشیم از دیگر کشورها الگوبرداری کنیم. بخش اعظمی از تولیدات ما توسط افرادی ساخته می‌شود که خود تهیه‌کننده و کارگردان هستند اما طبق نظام‌نامه جدید تنها برخی موسسه‌ها و تشکیلات می‌توانند فیلم بسازند.

او افزود: وضعیت سینمای ما در حوزه تولید امروز بسیار آشفته و بی برنامه است و شرایط مصائب زیادی در حوزه تولید و توزیع وجود دارد. دوستان سعی دارند این مشکل را حل کرده و قوانینی تدوین کنند اما متأسفانه قوانین جدید هیچ انطباقی با وضعیت امروز سینما ما ندارد. در نظام‌نامه جدید هیچ فکری برای سینماگران مستقل نشده و درباره همه چیز صحبت شده جز واقعیت‌های سینمای ما، در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که از این قانون و نظام‌نامه اتفاقی جدید برای سینمای ایران رخ دهد.

کارگردان فیلم سینمایی «طلاقم بده به خاطر گربه‌ها» حذف پروانه ساخت را در سینمای ایران غیرممکن دانست و گفت: پروانه ساخت با این قانون که تنها موسسات امکان فیلمسازی داشته باشند کار بیهوده‌ای است چون افراد مستقل که امکان راه‌اندازی موسسه ندارند کنار گذاشته می‌شوند و کم‌کم شاهد نابودی سینمای مستقل خواهیم بود. حذف پروانه ساخت در کشور ما امکانپذیر نیست و اینکه ما بخواهیم این اتفاق رخ دهد به نظر می‌رسد که با واقعیت‌های کشورمان آشنایی نداریم. حذف پروانه ساخت به خودی خود اتفاقی خوب اما غیرممکن است و واقعاً رویایی است که هیچ‌گاه در کشور ما به واقعیت نمی‌رسد.

این کارگردان در پایان تأکید کرد: با نظام‌نامه جدید تنها افرادی که ذوب در خواسته‌های قدرت هستند می‌توانند شرایط فیلمسازی داشته باشند و این باعث می‌شود که پولشویی و رانت که امروز سینمای ما را نابود کرده بیشتر از قبل در سینما رسوخ کند.

محمدپور: پیش‌نویس نظامنامه تهیه‌کنندگان به شکل‌گیری مافیایی جدید در سینما کمک می‌کند

قربان محمدپور، کارگردان سینما، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: پیش‌نویس نظامنامه تهیه‌کنندگان به شکلی است که شرایط تولید را کاملاً انحصاری می‌کند و تنها چند دفتر تحت عنوان کمپانی می‌توانند شرایط فیلمسازی را داشته باشند و امکان صدور پروانه ساخت برایشان فراهم باشد.

محمدپور تصریح کرد: در حال حاضر ما خودمان پروانه ساخت می‌گیریم، خودمان تهیه‌کننده می‌شویم یا کسی تهیه‌کننده فیلم‌مان می‌شود که دفتر تهیه‌کنندگی هم شاید نداشته باشد اما با شرایط حاضر امکان این کار وجود ندارد و فقط باید از چند نفر درخواست کنیم که برای ما پروانه ساخت صادر کنند و کاملاً چنین نظامنامه‌ای به شکل‌گیری یک مافیای قدرتمند و جدید کمک می‌کند.

او افزود: حذف پروانه ساخت اتفاق بسیار خوبی است و نباید با چنین وعده‌ای عده‌ای را فریب داد. اتفاقی که با نظامنامه جدید رخ می‌دهد به ضرر تمام کارگردان‌ها است و یک وضعیت به مراتب بدتر از مراحل صدور پروانه ساخت ایجاد می‌کند. شرایطی که نظامنامه جدید ایجاد می‌کند کاملاً به ضرر اهالی سینما است و تبعیض به شدت در آن دیده می‌شود.

کارگردان فیلم سینمایی «سلام بمبئی» در ادامه اظهار داشت: من با حذف پروانه ساخت موافقم، به نظرم اتفاق خوشایندی است و البته ممکن است کمی امنیت اکران را برای فیلمسازان از بین ببرد چرا که دیگر فیلمسازان مجوزی چون پروانه ساخت ندارند و ممکن است دولت‌ها به هر بهانه‌ای فیلم‌ها را توقیف را به شدت سانسور کنند. به نظر من پروانه ساخت در ایران مثل کشورهایی چون هند و ویتنام شود. در آنجا هیچ فیلمنامه‌ای به طور کامل رد نمی‌شود و فیلمنامه‌ها تنها چند اصلاحیه می‌خورند و در نهایت ساخته می‌شوند. به نظر من سازمان سینمایی باید چنین راهکاری را پیش بگیرد.

محمدپور در پایان تأکید کرد: می‌توان سازمان سینمایی می‌تواند به جای رد کردن کامل فیلمنامه‌ها به آنها اصلاحیه‌هایی بزند و کمی در پذیرش آثار سعه صدر داشته باشد. به نظر من با توجه به رویکردی که وجود دارد حذف کامل پروانه ساخت امکانپذیر نیست چرا که دولت میل دارد به تولیدات نظارت داشته باشد و حتی جلوی ساخته شدن برخی آثار را بگیرد اما می‌شود تمهیداتی داشت تا شرایط کمی بهتر شود و فیلمسازان نیز بتوانند در شرایط بهتر با اطمینان بیشتر فیلم بسازند./5