رئیسی از دستگاه قضا تا پاستور

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ از قدیم گفته‌اند «سیب را که به هوا بیندازی، هزار چرخ می‌خورد تا به زمین برسد!» این ضرب‌المثل، مصداق انتخابات 1400 است که حدود سیصد روز مانده، افراد بسیاری برای ورود به پاستور  یا دورخیز برداشته‌اند یا در حد گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و شخصی باقی مانده‌اند. از جمله این شخصیت‌ها، سید ابراهیم رئیسی، رئیس فعلی قوه قضائیه و کاندیدای ریاست جمهوری در انتخابات سال 96 است. کاندیدایی که پس از روحانی به لحاظ رأی آوری با کسب قریب به 16 میلیون رأی در جایگاه دوم قرار گرفت.

ابراهیم رئیسی از دیگر مشهدی‌های سیاست، متولد نوغان از محله‌های قدیمی مشهد است. محله‌ای که به گفته بسیاری از مشهدی‌ها، مشهدی‌های اصیل را در خود جای داده. کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری 96 که در محضر علمایی چون آیت‌الله احمد بهشتی، آیت‌الله شهید مرتضی مطهری،  آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله خزعلی تلمذ کرده،  ریاست تولیت آستان قدس رضوی را در کارنامه خود دارد. او داماد سید احمد علم الهدی، امام جمعه مشهد، است. رئیسی 60 ساله، برعکس پدر همسرش کمتر اهل سخنرانی در مجامع عمومی است. هر چند در حال حاضر این سخنرانی‌ها بیشتر شده.

این چهره مشهدی در سال 1396 به عنوان گزینه اصلی اصولگرایان و یکی از نامزدان مورد حمایت جمنا راهی رقابت انتخاباتی شد. در واقع یکی از ویژگی‌های ستاد انتخاباتی رئیسی، حضور برخی اعضای کابینه رئیس دولت نهم و دهم بود. بدین گونه که ابتدا سیدصولت مرتضوی، شهردار مشهد و سپس به ترتیب مسعود میرکاظمی، وزیر نفت دولت محمود احمدی‌نژاد، علیرضا زاکانی، نماینده سابق مجلس و نهایتاً علی نیکزاد به ریاست ستاد انتخاباتی او منصوب شدند و رئیسی در نهایت توانست 16 میلیون رأی کسب کند.

رئیس پیشین تولیت آستان قدس رضوی که شعار انتخاباتی خود را دولت کار و کرامت، نامگذاری کرد یکی از اهداف خود را مبارزه با فساد دانست.

در واقع ورود رئیسی به مدیریت قضایی از سال 1359 بود که تاکنون نیز ادامه دارد. او طی سال‌ها فعالیت در عرصه‌های مختلف، مسئولیت‌های گوناگونی را تجربه کرده ‌است. این چهره اصولگرا که اکنون رئیس قوه قضائیه است در مقایسه با سایر روسای این سه قوه، تجربه مدیریتی طولانی نیز در دستگاه قضایی دارد.

 کمتر از ۲۰ سال داشت که نخستین مسئولیت قضایی خود را به عنوان دادیار کرج بر عهده گرفت و به گفته خودش در طول این سال‌ها همزمان تحصیل و تدریس هم می‌کرد. رئیسی درباره فعالیت‌های حقیقی و حقوقی‌اش اینگونه اظهارنظر می‌کند: «اگرچه اشتغال به فعالیت‌های انقلابی و مناصب قضایی و فرهنگی در طول دوره مبارزات انقلابی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برای ما که تابع ولایت فقیه و مقلد حضرت امام بودیم، یک واجب کفایی محسوب می‌شد و گریزی از تقید به آن نبود، اما واقعیت آن است که برای یک طلبه، حلاوت قرار گرفتن در بحبوحه درس و بحث حوزوی و فقهی، با هیچ اشتغالی قابل معاوضه نیست.»

رئیسی دارای سوابق علمی، مدیریتی و سیاسی بسیاری بوده و در مسئولیت‌های حقوقی بسیاری نیز نقش ایفا کرد. همین سوابق او را به سمت ریاست بر قوه قضائیه رساند. او که پیش از انتخابات، با ریاست بر تولیت آستان قدس رضوی شناخته شده بود، در 16 اسفند 97 از سوی مقام معظم رهبری به عنوان رئیس قوه قضائیه تعیین شد.

این چهره اصولگرا که پیش‌تر، مبارزه با فساد را مطرح کرده بود این شعار را به عنوان هدف، سرلوحه کار خود قرار داد و به طور جدی مبارزه با عناصر فساد را در پیش گرفت.

اقدامات او در این حوزه مورد حمایت جریانات سیاسی رقیب یعنی اصلاح‌طلبان نیز قرار گرفت. بازخوردها به خبر ریاست رئیسی به عنوان قاضی القضات کشور متفاوت بود چنان‌که محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب تهران که در انتخابات ریاست جمهوری 96 از مخالفان رئیسی بود، در توییتی نوشت: بسیاری از قضات دادگستری نسبت به تغییرات قریب‌الوقوع در مدیریت قوه قضائیه خوش‌بین هستند.

 او ابراز امیدواری کرد: سازمان بازرسی جایگاه بایسته خود را در مقابله با فساد باز یابد و دیگر هیچ بازرس وظیفه‌شناسی به اتهام افشای اسرار بازداشت نشود.

«نعمت احمدی»، حقوقدان اصلاح‌طلب و «مصطفی‌ هاشمی‌طبا» فعال سیاسی اصلاح‌طلب و از رقبای رئیسی در انتخابات 1396 از دیگر افرادی بودند که از انتصاب او به عنوان ریاست قوه قضائیه ابراز خرسندی کردند.

به رغم همه اینها، هر چند گمانه‌زنی‌ها در گعده‌های اصولگرایی حول محورِ رئیسی 60 ساله به عنوان کاندیدای مطرح اصولگرایان را نمی‌توان نشنیده و نادیده گرفت اما به گفته محسن اژه‌ای، معاون اول رئیس قوه قضائیه، رئیسی برای انتخابات 1400 نخواهد آمد. این اظهارنظر اژه‌ای در حالی صورت گرفت که اخیرا احمد امیرآبادی فراهانی، عضو جبهه پایداری و از اعضای هیات رئیسه مجلس، در گفتگویی تلویزیونی از آمدن مجدد رئیسی به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری در 1400 حمایت کرد.

امیرآبادی فراهانی، نماینده قم، پیش‌تر در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «من فکر می‌کنم اگر رئیسی برای انتخابات سال 1400 بیاید همه مشکلات حل می‌شود.» البته این اظهار نظر بی‌‎پاسخ نماند و غلامحسین اژه‌ای، ضمن رد کاندیداتوری رئیسی برای 1400، تشریح کرد: «چنین چیزی مطرح نیست و این زمزمه، زمزمه بی‌خودی است.»

از سوی دیگر، همکار و هم سنگرِ امیرآبادی فراهانی در مجلس هم بر سخن اژه‌ای تاکید کرد. امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، نایب رییس مجلس و نماینده مشهد، در توئیتی از مخالفت رئیس قوه قضائیه با کاندیداتوری‌اش در انتخابات ریاست جمهوری 1400 خبر داد.

قاضی‌زاده هاشمی در این توئیت آورد: «سخن برادرم آقای امیرآبادی بر لزوم حضور آیت‌الله رئیسی در انتخابات 1400 جدید نیست. جمع‌بندی بسیاری از انقلابی‌ها همین بود که مطرح هم شد اما ایشان به شدت مخالفت کردند و ضمن تاکید بر برنامه 5 ساله خود در قوه قضائیه، طرح بحث‌های این چنینی را انحراف در مسیر تحولی قوه و گفتمان مبارزه با فساد دانستند.»

از این منظر به نظر می‌رسد ابراهیم رئیسی مبارزه با فساد را به نوعی در دستور کار جدی خود قرار داده است.

به هر روی، مطرح شدن کاندیداهای ریاست جمهوری 1400 و تکذیب و تائید حضور آنها در رقابت‌های انتخاباتی به رسمی معمول تبدیل شده است. در واقع در حالی که گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و شخصی همچنان حاکی از احتمال حضور رئیسی و کاندیدا شدن او در انتخابات 1400 است اما نزدیکانش این احتمال را هم رد می‌کنند.

جلال میرزایی، از اعضای فراکسیون امید، بر این باور است کاندیدای اصولگرایان در انتخابات 1400 ابراهیم رئیسی است. همچنین امیررضا واعظ آشتیانی، فعال سیاسی اصولگرا، بر این نظر صحه می‌گذارد و می‌گوید: «اگر آقای رئیسی بخواهد کاندیدا شود، با هیچ منع عرفی و قانونی مواجه نیست.»

به رغم این اظهار نظرات و گمانه‌زنی‌ها درباره حضور رئیسی در انتخابات 1400، باید به این نکته توجه داشت که این بار، سیب سیاست تا حدود 300 روز دیگر هزاران بار می‌چرخد و با هر چرخش آن، بسیاری از معادلات انتخاباتی نیز تغییر خواهد کرد. در نتیجه ممکن است بسیاری از گمانه‌زنی‌ها مبنی بر حضور چهره‌های مطرح شده در رقابت انتخاباتی 1400 برای ورود به پاستور از جمله سیدابراهیم رئیسی تضعیف یا تقویت شود.