آیا آثار کمدی می‌توانند در تزریق نشاط به جامعه تأثیرگذار باشد؟

به گزارش برنا؛با توجه به اینکه وضعیت روحی و روانی جامعه در شرایط فعلی به دلایل مختلف نیازمند طنازی های رسانه ای است و مخاطب ترجیح می دهد با  دیدن آثار مختلف برای دقایقی دغدغه های زندگی روز مره اش را فراموش کند بدیهی است که تولیدات مفرح می توانند ناجی تلویزیون ، سینما و حتی پلتفرم های شبکه نمایش خانگی باشند. در گزارشی با کارشناسان حوزه رسانه موضوع را بررسی می کنیم.

طهماسب صلح‌جو: تصور تزریق نشاط به جامعه از طریق کمدی یک سوءتفاهم است / مردم با شنیدن حرف‌ها و دردهای خود در رسانه به آرامش می‌رسند

طهماسب صلح‌جو منتقد سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: کمدی را نمی‌توان به ویژگی‌هایی چون انتقاد از مسائل سیاسی و پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی محدود کرد. این ویژگی بیشتر مربوط به آثار طنز است و یکی از مشکلات ما در این عرصه مربوط به همین موضوع می‌شود که ما مرز بین کمدی و طنز را نمی‌شناسیم و با تحلیل‌های غلط این مرز را مخدوش‌ کرده‌ایم.

صلح‌جو خاطرنشان کرد: طنز مربوط به ادبیات است و از قدیم در فرهنگ و ادبیات ما وجود داشته و یکی از ویژگی‌‌های آن نقد اجتماعی است ولی کلمه کمدی در زبان فارسی می‌تواند نمایش خنده‌دار معنا شود و لازم نیست این نمایش خنده‌دار با نقد اجتماعی همراه باشد اما می‌توان پذیرفت که یک اثر کمدی رگه‌هایی از طنز در خود داشته باشد. کمدی شاخه‌ای از درام است و طنز به ادبیات مربوط می‌شود.

او افزود: پیش از اختراع سینما طنز در فرهنگ و هنر ما وجود داشته و کمدی با نمایش، تئاتر و سینما وارد فرهنگ اجتماعی ما شده است. در آثار کمدی هم می‌توان شاهد نقد بود که شاید برای مثال بتوان به نمایش‌های سنتی و تخته‌حوضی اشاره کرد. در این نمایش‌ها افراد اجازه داشتند از بزرگان کشور انتقاد کنند که شاید مطرح‌ترین بازیگران آن را بتوان کریم شیره‌ای دانست؛ او می‌توانست در نمایشش حتی شاه را مسخره کند و در واقع در اثر کمدی‌اش رگه‌هایی از طنز را وارد کرده بود.

این منتقد خاطرنشان کرد: بارها در نمایش‌های تئاتری، صحنه‌ای و سینمایی از طنز الهام گرفته می‌شود ولی باید بدانیم که جایگاه این دو از هم جدا است؛ به بازیگری که در با اثرش مخاطب را می‌خنداند کمدین می‌گویند و به شخصی که با طنز مخاطبش را می‌خنداند طنزنویس می‌گویند. کمدی در سینما ژانری است که به پسند مردم نزدیک است و از قدیم هم همین بوده به طوری که در یونان قدیم تراژدی را برای روشنفکران و کمدی را برای عوام مردم مناسب می‌دانستند.

صلح‌جو در ادامه اظهاراتش گفت: اینکه یک اثر کمدی چقدر موفق است به انتخاب و پسند مردم مربوط می‌شود و وقتی مردم یک اثر کمدی را بپسندند به این معنی است که آن اثر توانسته کار خود را انجام دهد. مردم ما کمدی را دوست دارند و این دلایل مختلفی دارد. مردم پیش از ظهور سینما از نمایش‌های روحوضی مبارک استقبال می‌کردند و سینمای حرفه‌ای ایران که در آن شاهد اکران فیلم‌ها بودیم با اکران فیلم‌های کمدی کار خود را آغاز کرد؛ در همان سال‌های ابتدایی حتی فیلم‌های تلخ هم با رگه‌هایی از کمدی در برخی سکانس‌ها همراه بودند. بعد از آن در سینمای پس از انقلاب ماجرا عوض شد و جوی که حاکم شد میانه خوبی با کمدی نداشت. به همین دلیل حتی در جشنواره‌هایی مثل جشنواره فجر هم هیچ‌گاه به آثار کمدی بها ندادند و حتی بازیگری چون علیرضا خمسه که بازی‌های خوبی داشته برای فیلمی توانست جایزه بگیرد که نقشش جدی است. در سال‌های دهه 60 و 70 حتی به بازیگران کمدی جایزه هم نمی‌دادند و به طور کل کمدی را برای مخاطب عام مناسب می‌دانستند.

او در پایان تأکید کرد: این یک سوء تفاهم است که بگوییم مردم با کمدی حالشان خوب می‌شود. اتفاقاً یک فیلم تراژدی شاید بهتر بتواند مردم را به آرامش برساند و مردم با دیدن دردها و مشکلات خود حسی از همدلی و همدردی داشته باشند. نمی‌توان از کمدی به عنوان یک داروی مسکن استفاده کرد و مردم با دیدن این آثار مشکلات خود را فراموش نمی‌کنند. اگر قرار است هنر نمایش و رسانه به کمک مردم بیاید مردم تنها در صورتی احساس آرامش پیدا می‌کنند که رسانه مشکلات آن‌ها را با صداقت مطرح کنند و احساس کنند که مشکلات و مصائبشان دیده می‌شود. وقتی مدیری نقد می‌شود و جامعه احساس می‌کند که رسانه به دردهای آن‌ها توجه دارد و آن‌ها همراه است احساس آرامش پیدا می‌کنند و این حال مردم را خوب می‌کند.

مسعود نوابی: جامعه ما امروز بیش از همیشه به آثار کمدی نیاز دارد / مردم از سینمای تلخ و افسرده خسته شده‌اند

مسعود نوابی کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: جامعه امروز ما نیازی اساسی به فیلم‌ها و سریال‌های کمدی دارد چرا که ما به واسطه مشکلات اقتصادی و به خصوص شیوع ویروس کرونا در حال حاضر شاهد بالا رفتن میزان افسردگی در جامعه هستیم و متأسفانه فیلم‌ها و سریال‌ها بیشتر از تزریق نشاط به افسرده و ناراحت کردن جامعه مشغول است.

نوابی در ادامه اظهاراتش گفت: جامعه به فیلم‌های کمدی و شاد نیاز دارد و مردم دیگر از فضای تلخ و ناراحت‌کننده خسته شده‌اند. تا امروز در این شرایط به این نیاز اساسی در جامعه پاسخ داده نشده و فیلم‌های معدودی مثل «خوب بد جلف» هستند که کیفیت مناسبی دارند. امروز ساخت سریال‌های طولانی طنز در تلویزیون باید در اولویت قرار بگیرد و مردم می‌توانند دوباره با دیدن این آثار هر شب ساعاتی را با حال خوب بگذرانند اما متأسفانه نمی‌دانم چرا تلویزیون چنین کاری انجام نمی‌دهد.

او افزود: در همه جای دنیا به سینمای کمدی نگاهی سطحی و نه چندان جدی وجود دارد. معدود فیلم‌هایی را می‌توان نام برد که کمدی هستند و در جشنواره‌ها هم مورد استقبال قرار گرفته‌اند اما به طور کل این گونه سینمایی در کشور ما از این شانس برخوردار است که مورد استقبال قرار بگیرد و فروش بالایی داشته باشد و می‌بینیم که هر سال فیلم‌های کمدی جزو آثار پرفروش هستند و من هم با فیلم‌هایی چون «کلاهی برای باران» و «قلقلک» این فروش و استقبال را تجربه کردم به طوری که زمان فروش دیسک «قلقلک»، این فیلم توانست آن زمان 1 میلیارد تومان فروش داشته باشد.

کارگردان مجموعه تلویزیونی «دردسر والدین» در ادامه تأکید کرد: امروز شاید نگاهی جدی به سینمای کمدی وجود نداشته باشد و ساخت آن را بسیار سهل و آسان تصور کنند. این معضل را نمی‌توان نادیده گرفت اما با وجود این هم من معتقدم باید ساخت آثار کمدی در اولویت قرار بگیرد و ما باید به تزریق شادی در جامعه توجه کنیم.

نوابی تصریح کرد: امروز بیش از هر چیز در تولید آثار کمدی تولیدکنندگان به فروش بالا توجه دارند که البته این به خودی خود نمی‌تواند یک ایراد محسوب شود چرا که یکی از ویژگی‌های اصلی کمدی این است که با عامه مردم ارتباط برقرار کند. این اتفاق را طبیعی می‌دانم ولی ما شاهد ساخت فیلم‌های باکیفیت و پرمحتوایی هم در سینمای کمدی هستیم که می‌توان فیلم «چشم و گوش بسته» فرزاد موتمن را در این مورد مثال زد. به نظر من بهترین دوره ساخت آثار کمدی به 20 سال پیش برمی‌گردد که من هم مجموعه تلویزیونی «دردسر والدین» را ساختم و با استقبال خوبی روبرو شد. آن زمان کمدی‌ در سینما حرف اول را می‌زد و باید بپذیریم که امروز در همه جای دنیا سینما به سمتی رفته که دیگر از ارزش‌های گذشته در آن خبری نیست. سینمای آمریکا که شاید یکی از بهترین سینماهای دنیا را داشته باشد هم امروز درگیر ویژوال افکت شده و همه چیز کامپیوتری شده است. دیگر خبری از سینما نیست و همه چیز به سمت جلوه‌های ویژه رفته است.

او در پایان گفت: به طور کل سینما به سمتی دیگر می‌رود و شاید چند سال بعد از سینمایی که امروز شاهد هستیم خبری نباشد. اکران آنلاین و همین جلوه‌های کامپیوتری خود نشانه‌های این اتفاق هستند و فکر می‌کنم از جهاتی هم این اتفاقات می‌توانند مثبت باشند.