افت خفیف نمرات میان دانش آموزان پایه های نهم و دوازدهم/ دانش آموزان به توهم یادگیری دچار شده‌اند/ توجه ۶۰ درصد دانش آموزان به مراکز کنکوری

 به گزارش برنا؛ طی یکسال و نیم کرونایی شاهد آموزش‌ها از راه دور هستیم و این روند باعث شده تا دانش آموزان بتوانند به صورت مجازی به تحصیل خود ادامه دهند اما در این میان بسیاری از والدین و دانش آموزان از کیفیت آموزش‌ها راضی نیستند همچنین دیگر مسئولان هم از آموزش‌های از راه دور رضایت ندارند و بر اساس گفته‌های محسن حاجی میرزایی، وزیر آموزش و پرورش هیچ آموزشی جایگزین آموزش‌های حضوری نمی‌شود اما استفاده از ظرفیت فضای مجازی در ایام کرونا به ناچار استفاده شده  است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات خسرو ساکی، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی آموزش و پرورش درباره کم و کیف برگزاری آزمون‌ها در ایام کرونا است.

•    آقای دکتر درباره کیفیت آموزش‌ها و آزمون‌ها در ایام کرونایی توضیح دهید. وضعیت به چه صورت پیش رفت؟

دو نوع آزمون در آموزش و پرورش برگزار می‌شود. برخی امتحانات به شکل هماهنگ و حضوری انجام می‌شود که مرکز سنجش، متولی آن است. برخی امتحانات هم شامل آزمون‌های کلاسی و مدرسه‌ای می‌شود که خود معلم و مدرسه مسئول آن هستند. البته با توجه به تعطیلی مدارس این آزمون‌ها حضوری برگزار نشده و به صورت غیرحضوری انجام گرفته که این شائبه برای آنها مطرح است گاهی اوقات برگ سوالی که از طریق سامانه شاد ارسال شده است خانوادگی به آن پاسخ دادند یا گروه به آن پاسخ دادند و پاسخ‌ها نشانگر  میزان یادگیری دانش آموز نیست و شاید با کمک دیگران تنظیم شده باشد. اینها هیچ سنجش و معیاری که بدانیم این حرف‌ها چقدر صحت دارد و چقدر نادرست است، نیست. آزمون‌های حضوری در پایه های نهم و دوازدهم برگزار و شاهد افت خیلی خفیفی هستیم.

•    برای آزمون‌های برخط چه برنامه‌هایی دنبال شده است؟

برای سنجش و ارزشیابی یادگیری دانش آموزان در دوران کرونا دو نوع اقدام انجام شده است یک نوع سنجش حضوری داریم. نوع دیگر سنجش غیرحضوری برای پایه‌های اول تا ششم و هفتم و هشتم و دهم و یازدهم  صورت گرفته و برنامه سنجش یادگیری دانش آموزان به صورت غیرحضوری طراحی و تدارک دیده شده است.  مدارس و کلاس‌ها تعطیل است و برای برگزاری اجتماعات باید از ستاد ملی کرونا مجوز اخذ شود. برای سنجش غیرحضوری تاکیدمان روی این بوده که از شیوه‌های متنوع سنجش با تاکید بر سنجش تکمیلی اقدام شود.

•    درباره سنجش تکمیلی و سنجش پایانی توضیح می‌دهد؟

سنجش تکمیلی تفاوتش با سنجش پایانی این است که فقط به پایان دوره اکتفا نمی‌کند، بلکه از آغاز یک دوره آموزشی یعنی از آغاز نوبت تا پایان نوبت و از آغاز سال تا پایان سال هر لحظه ممکن است که معلم اقدام به ارزیابی میزان یادگیری و بازخورد دانش آموز با خودش و  اولیا برای اصلاح عملکرد و رفع نواقص و مشکلات یادگیری بپردازد. پس در حالت ارزشیابی غیرحضوری و سنجش ارزشیابی غیرحضوری تاکید بر خدمت تکوینی و استفاده از روش‌های متنوع، تکوینی یعنی در طول نوبت و متنوع است اما فقط اکتفا به آزمون‌های مداد، کاغذی و آزمون‌های کتبی نمی‌کنیم برای مثال دانش آموز موظف است تمرین را حل کند و  از عملکردش فیلم گرفته و در سامانه شاد برای معلم ارسال کند. در این شیوه استفاده از شیوه‌هایی همچون کارپوشه، یعنی کل فعالیت‌های دانش آموزان در طول نوبت یا سال انجام می‌شود. نمرات دانش آموزان با یک معیار و ملاکی که مستنداتش را در کارپوشه درج کرده نمرات ارزیابی می‌شود همچنین می‌توان در کنار این‌ها به صورت آنلاین یا ضبط صدا و ویس سوالاتی را مطرح کرده و پاسخ دانش آموز را دریافت و ارزیابی انجام شود که این شیوه غیرحضوری می‌شود.

•    حال شائبه‌هایی مبنی بر اینکه دانش آموز به تنهایی فعالیت خود را انجام نمی دهد وجود دارد و تصور می شود به صورت خانوادگی امتحانات فضای مجازی را از سر می گذراند. این مسائل را چگونه تشخیص می دهید؟

این مقوله یک چالش جهانی است و مختص کشور ما هم نیست. در آزمون‌های غیرحضوری الکترونیکی خیلی جاها هم این حرف است که پاسخی به دست معلم می‌رسد و ممکن است که خیلی قابل اطمینان نباشد. به باور بنده باید از این فرصت برای ایجاد خودباوری و تقویت عزت نفس و ارتقاء فرهنگ یاددهی و یادگیری و فرهنگ ارزشیابی استفاده کنیم. جامعه خود اعم از اولیاء و مربیان و دانش آموزان این بینش را بدهیم که سنجش یادگیری همین سنجش سلامت است نمی‌توان آزمایش یک فرد را برای دیگری جا زد. سنجش یادگیری عاملی  برای شناسایی قوت‌ها، ضعف‌ها و برنامه‌ریزی برای اصلاح و یادگیری تغییر به دنبال دارد به عبارت دیگر نمره قبولی که پشتش یادگیری نباشد، آن نمره شایستگی‌های یادگیرنده را ارتقا نمی‌کند و یک مدرک و یک امتیاز بی‌خاصیتی است که منجر به ارتقا می‌شود اما ارتقایی که پایه‌های سست و بی‌بنیانی دارد. در آزمون‌های حضوری هم ما مطابق روال معمول برنامه‌ریزی کردیم با این تفاوت که از ستاد ملی کرونا مجوز گرفتیم و پروتکل‌هایی که به ما ابلاغ شده را اعمال کردیم. در نهایت در یک فضایی که هم سلامت و بهداشت بچه‌ها رعایت شده و هم امتحانات همچون دوران فعالیت مدارس حضوری برگزار شده است.

•   آیا بررسی‌هایی درباره نحوه برگزاری آزمون‌ها برگزار شده است؟

 آزمون‌های حضوری پایه دوازدهم و پایه نهم امسال نسبت به سنوات قبل با افت خفیف در بین دانش آموزان همراه بوده است. در این میان میانگین نمرات دانش آموزان در رشته‌ها و دروس مختلف نسبت به سال‌های قبل یک افت خفیفی دارند با انحراف استاندارد بزرگتری که نشان دهنده افت آموزشی در دوران کرونا است.

•      درباره تغییرات کنکور و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث و گفتگوهایی مطرح است به باور شما این تغییرات می‌تواند در روند پذیرش دانشجو مناسب است؟

اخیرا تغییراتی که در مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح، مصوب و ابلاغ شده است. به باور من بها دادن به بحث یاد دهی و یادگیری در کلاس و مدرسه است. تاکنون در قوانین قبلی سهم سوابق تحصیلی یعنی نتایج امتحانات نهایی 30 درصد مثبت بوده است. به عبارت دیگر اگر اثر مثبت داشت برای دانشجویان و اولیاء و داوطلب اعمال می‌شد اگر هم اثر مثبت نداشت و منفی بود بدون اثر می‌شد. هم اکنون 60 درصد دانش آموزان برای کسب امتیاز بیشتر به بیرون از آموزش و پرورش و مراکز کنکوری توجه می‌کنند. توجه به درون آموزش و پرورش علاوه‌بر  توجه به کتب درسی به عنوان برنامه مصوب و آشکار مطرح شده است. برنامه‌ها یا آموزش‌های پنهان هم دارد که فعالیت‌های تربیتی در هیچ کتابی نیست و در هیچ آموزشگاهی  تدریس نمی‌شود اما از ورود دانش آموز به مدرسه نظم، انضباط و فعالیت‌های گروهی و فعالیت‌هایی که معلم می‌دهد و پرسش و پاسخ‌های کلاسی قوت پیدا می‌کند. آموزش محتوای کتاب درسی است اما در کنارش سایر برنامه‌های فرهنگی و تربیتی مدرسه را دانش آموز دریافت می‌کند.

•    برخی از کارشناسان آموزشی بر این باورند که استرس به دانش آموز چند برابر شده است. این گزاره را درست می دانید؟

آزمون‌های آموزش و پرورش با آزمون‌هایی که توسط سازمان سنجش یا سایر موسسات اخذ می‌شود، متفاوت است. آنجا بیشتر سوالات چهار گزینه‌ای و عینی است. بیشتر قدرت یادآوری و حالا تا حدی فهم و کاربرد دانش آموز را می‌سنجد اما در آموزش و پرورش سوالات تشریحی و عملکردی هستند و فرصت عملکرد به دانش آموز داده می‌شود. از دانش آموز خواسته فکر کرده  و پاسخ تولید کند و به فکرش نظم بدهد و فکری که نظم داده را روی برگه بنویسد. اینجا یک بخشی قدرت حل مسئله بخش توانایی، تفکر، تولید فکر و تبدیل فکر موثر است. در زمینه استرس و اضطراب هم وقتی شما در یک آزمونی جامع 10 موضوع درسی را در سه ساعت مجبور به پاسخ دهی باشید و به  200 و 300 سوال پاسخ دهید اضطراب آن بیشتر است یا  اینکه همان 10 ماده درسی را در 10 جلسه امتحان، امتحان دهید؟  از لحاظ فشاری که بر دانش آموز وارد می‌کند، قطعا این فشار سه ساعتی طی 10 روز برای دانش آموز توزیع می‌شود. حالا اگر شما در جلسه کنکور یک اتفاقی برایتان بیفتد. برای مثال دیر به جلسه امتحان برسید و مشکلی در خانواده پیش بیاید یا کسالتی پیدا کنید کل زحمات شما در آن سه ساعت دیگر قابل استفاده نیست اما اگر در امتحانات آموزش و پرورش یک جلسه چنین اتفاقی بیفتد و دانش آموز نتواند عملکرد مطلوبی را کسب کند، در جلسات بعدی برای جبران وقت دارد. پس آزمون‌های آموزش و پرورش تشریحی هستند و سطوح بالاتر یادگیری سنجیده و عمیق‌تر هستند و قابل ارزیابی آزمون‌های عملکردی هستند و آزمون‌های چند گزینه‌ای این قابلیت را نه اینکه ندارند اما در مقایسه با آزمون‌های تشریحی ضعیف‌تر هستند و آن استرس و اضطراب در 10 یا 20 جلسه سنجیده می‌شود، از سوی دیگر توانایی سنجش آزمون‌های تشریحی لایه‌های عمیق یادگیری را بهتر انجام می‌دهد و قدرت سوالات عینی ندارند، دقت دارند، اما قدرت سنجیده‌های عمیق و دقت آزمون‌های چند گزینه‌ای بالا است. عمق یادگیری آنها پایین است.

•    آیا طی دو سال اخیر کرونایی پژوهشی در زمینه کیفیت آموزش در بین دانش آموزان انجام شده است؟

بنده خیلی سازمان یافته به اطلاعات در این زمینه دست نیافتم اما به باور اولیا این چنین است. برای مثال در روزهای اخیر با خانواده‌ای تماس داشتم و خواستند که حتما سال آینده تدبیری اندیشه و برنامه‌ریزی شود که دانش آموزان حضوری در مدارس تحت آموزش قرار بگیرند. آموزش‌های غیرحضوری باعث کاهش میزان یادگیری دانش آموزان و زحمات بیشتری به خانواده‌ها تحمیل می کند.

در شیوه غیر مجازی یادگیری، دانش آموز دچار توهم یادگیری می‌شود و ارزشیابی غیرحضوری یعنی یک نمره‌ای را کسب و گمان می‌کند که این نمره واقعی او و نتیجه عملکردش است. خودش را در حد تسلط به آن مطالب و مفهوم می‌داند. شاید محک در  آزمون حضوری جدی‌تری نشاند دهنده عدم کسب اطلاعات مناسب از سوی فرد باشد.  این طرز تفکر  آسیب‌زا است. در نتیجه یک سنجش واقعی نشان می‌دهد که آن دانسته واقعی است یا خیر تا بتوان برای اصلاح خودش گام بردارد. اینها آسیب‌های این ایام هستند که به نظام آموزشی ما و سطح یاددهی و یادگیری نه تنها در کشور بلکه در جهان وارد شده‌ است. بر اساس بررسی‌های انجام شده اکثر وزرای آموزش و پرورش و نمایندگان آموزش و پرورش دنیا با  افت یادگیری در دوران کرونا اتفاق نظر دارند.

//انتهای پیام: 4