هشدار! خانه مجدالملک در معرض تخریب/ لزوم توافق شهرداری با آموزش و پرورش برای حفظ یک اثر تاریخی

به گزارش برنا؛ خانه دکتر ابتهاج سمیعی (مجدالملک) مربوط به دوره پهلوی اول است و در تهران، میدان بهارستان، خیابان مجاهدین اسلام، خیابان ایران، مدرسه راهنمایی شهید اندرزگو واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۸۷۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است اما این روز ها خبر های خوشی از وضعیت این خانه شنیده نمی شود و انگاری رفته رفته بوی نابودی آن به مشام می رسد.

خانه ابتهاج سمیعی در ابتدا به صورت خانه باغ بود و بخش جنوبی آن مشجر که در سال ۱۳۴۸ باغ مشجر به علت عدم رسیدگی و تخلیه شدن ملک رو به ویرانی گذاشت.

خانه ابتهاج سمیعی دارای ۵ عمارت بود عمارت شمالی؛ این بخش که بر اساس روایت استاد انوار هشتی خانه بود، در حال حاضر چندین دهنه مغازه در آن قرار دارد و یک راه عبوری نیز از مرکز به حیاط شمالی در نظر گرفته شده است. عمارت شمال شرقی؛ عمارتی یک طبقه با سقف شیروانی با تزئینات آجری و سنتوری های زیبا در بالای درب ورودی و پنجره ها که متاسفانه در عملیات مرمت لودری شهرداری یک درب به خیابان ایران با تخریب بخشی از جداره باز شد. این عمارت در ابعاد حدود ۶*۲۶ متر است.

اولیای مدرسه به خانه مجدالملک آسیب وارد کردند

حمیدرضا حسینی، پژوهشگر میراث فرهنگی و تهران شناس، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا در خصوص وضعیت این خانه تاریخی گفت: خاندان مجدالملک، خاندانی مشهور و تأثیرگذار در تاریخ ایران هستند و همین مسئله باعث می‌شود این خانه جدا از ارزش معماری و هنری، از نظر تاریخی نیز پراهمیت باشد.

او با بیان اینکه هسته اصلی  این خانه دارای یک عمارت بزرگ شرقی-غربی در دو طبقه و با دو حیاط شمالی و جنوبی است، پس از انقلاب در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام قرار می‌گیرد و سپس به وزارت آمورش و پرورش سپرده می‌شود، افزود: وزارت آموزش و پرورش، ابتدا آن را به دبیرستان دخترانه ایران تبدیل می‌کند و سپس به عنوان مدرسه راهنمایی دخترانه شهید اندرزگو مورد بهره‌برداری قرار می‌دهد. خانه بزرگ مجدالملک در دوره پهلوی به تملک خانواده ابتهاج سمیعی درمی‌آید و با دگرگونی‌های بسیار به چند بخش تقسیم شد.

حسینی ادامه داد: خانه‌ مورد نظر بخشی از خانه تاریخی بزرگتری بوده که گمان می‌رود متعلق به میرزا محمدتقی‌خان مجدالملک سینکی از دولتمردان دوره قاجار و نماینده نخستین دوره مجلس شورای ملی باشد زیرا این خانه ویژگی‌های خانه‌های دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه را دارد و اگر به آخرین نقشه ترسیم شده تهران در دوره ناصری، یعنی نقشه سال 1270 خورشیدی نگاه کنیم، می‌بینیم که این محل با عنوان خانه مجدالملک مشخص شده است.

او تاکید کرد: هم‌چنین، عکسی در آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان به تاریخ 1311ق (1272 خورشیدی) موجود است که زنان رختشوی را در کنار آب سردار (چهارراه آبسردار فعلی) نشان می‌دهد و دیوار خانه مجدالملک در آن پیداست.

او با اشاره به اینکه میرزا محمدخان مجدالملک رساله‌ای نیز به نام کشف‌الغرایب یا رساله مجدیه نوشته که از منابع مهم تاریخ دوره قاجار و دربردارنده نقد وضعیت سیاسی و اجتماعی آن دوران است، گفت: استاد سیدعبدالله انوار در یکی از مقالات خود با عنوان «باغ سردار» اشاره دارند به این‌که سردر شکوهمند خانه مجدالملک در ضلع شمالی خانه، رو به خیابان مجاهدین اسلام فعلی بوده که متأسفانه در دوره پهلوی تخریب می‌شود و جای خود را به تعدادی مغازه می‌دهد.

حسینی گفت: پدر میرزا محمدتقی خان، میرزا محمدخان سینکی (مجدالملک اول) بود که از دیوانسالاران عالی‌رتبه دوره ناصرالدین‌شاه به شمار می‌رفت و مدتی نیز تولیت آستان قدس رضوی را برعهده داشت. اهمیت خاندان او در این است که چند تنی از فرزندان و نوادگانش در دوره قاجار و پهلوی به صدارت عظمی و نخست‌وزیری رسیدند؛ از جمله میرزا علی‌خان امین‌الدوله، صدراعظم مظفرالدین‌شاه؛ محمدعلی‌خان علاء‌السلطنه، رئیس‌الوزرای دوره مشروطه؛ حسن وثوق‌الدوله، رئیس‌الوزرای دوره مشروطه و عاقد قرارداد 1919؛ احمد قوام‌السلطنه، نخست‌وزیر نامدار اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی؛ و نیز حسین علاء و علی امینی از نخست‌وزیران دوره پهلوی.

این پژوهشگر میراث فرهنگی بیان کرد: متأسفانه در سال‌هایی که خانه مجدالملک مدرسه بوده، هیچ مراقبتی از آن صورت نگرفته و اولیای مدرسه به انحای مختلف آسیب‌هایی را به آن وارد کرده‌اند. به گونه‌ای که علاوه بر آسیب شدید به تزئینات گچ‌بری‌بری، کاشیکاری و نقاشی‌های دیواری بنا، اساس ساختمان نیز دچار دخل و تصرف‌های نابجا و آسیب‌های جدّی شده است.

نیازمند توافق با آموزش و پرورش هستیم

مصطفی حسینی کومله، معاون برنامه‌ریزی شهرداری منطقه 12، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا در خصوص این خانه تاریخی گفت:  مدرسه ای در بخشی از خانه مجدالملک مستقر است که در اختیار آموزش و پرورش است همچنین در سال 97 در راستای بازدیدی که از این خانه داشتم نشان می داد که وضعیت بنا به گونه ای بود که از نیمی از آن استفاده می شد.

او با بیان اینکه خانه مجد الملک بنای ارزشمندی است که به دوره قاجار برمی گردد، افزود: موانعی در این بنا تعبیه شده بود که کسی نتواند به بخش دیگر بنا که خارج از محیط مدرسه است نفوذ کند.

حسینی کومله ادامه داد: از باب خطراتی که این بنا با توجه به وضعیتش داشت به مسئولان داده شد.

معاون برنامه‌ریزی شهرداری منطقه 12 گفت: اخیرا شنیده ام که این ساختمان بنا به خطراتی که دارد استفاده نمی شود البته بخشی از موضوع به آموزش‌های آنلاین و مجازی مدارس نیز بر می‌گردد.

او با اشاره به اینکه شهرداری در چارچوب اجازه شورای شهر  برای تجهیز مدارس و اعطای  اعتباراتی، مسئولیت دارد، تصریح کرد: هر هزینه اضافه‌ای که بخواهیم در مجموعه مدارس و مالکیت‌های غیر انجام دهیم، قانونی نیست البته در قالب تجهیز داخل مدرسه ما هیج ممنوعیتی نداشتیم.

معاون برنامه‌ریزی شهرداری منطقه 12 ادامه داد:  محدوده شمالی خانه مجدالملک را با انگیزه‌ای که در سال 95 و 96 تبدیل به بوستان محلی کنیم، خریداری کردیم اما در ادامه متوجه ارزش تاریخی آن شدیم و ایده آن در ادامه تغییر کرد و به یک مکان عمومی تبدیل شد.

او گفت: راغب بودیم محدوده جنوبی این بنا را تملک کنیم اما این یک امر دو طرفه است و نیازمند توافق با آموزش و پرورش است. این امر در حد یک ایده و پیشنهاد اولیه مطرح شده است.

حسینی کومله تصریح کرد: در منطقه 12 آموزش و پرورش ساختمان‌های زیادی دارد که وضعیت خوبی ندارند و این ساختمان‌ها به نوعی بخشی از میراث فرهنگی ما هستند و جز نفایس محسوب می‌شوند. به عنوان مثال دارالفنون و هنرستان امام صادق (ع) اهمیت زیادی دارند. از باب تجهیز چنین مکان‌هایی بارها پیشنهاداتی انجام شده اما تاکنون اتفاقی نیافتاده است.

انتهای پیام/ 3