نشر ایران در اولویت بازار کتاب روسیه

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ نشست «خرید و فروش حق امتیاز کتاب کودک» از سلسله نشست‌های بخش بین‌الملل دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، سه‌شنبه (پنجم بهمن‌ماه ۱۴۰۰) همزمان با سومین روز از نمایشگاه با حضور ایگور گریژوک (مدیر حقوق خارجی و ویراستار انتشارات  Apricots Books روسیه)، سوده طوبی اوکچو (نویسنده و مدیر محتوای انتشارات تیماش از ترکیه) و مهدی امیری (مدیر فروش رایت انتشارات طوطی) برگزار شد.

آشنایی با ناشران ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی

ایگور گریژوک در ابتدای نشست در معرفی مختصری از فعالیت نشر Apricots Books از روسیه، گفت: برای ناشران روس بازار کتاب ایران در اولویت قرار دارد. نشر Apricots Books یک نشر مستقل در حوزه تخصصی کودک در روسیه است. ما در ادبیات کودک روسیه جریان‌ساز و نماینده برخی از نشرهای مستقل روسیه نیز هستیم. با چاپ ادبیات کودک می‌خواهیم برای نونهالان و نوجوانان، خردسالی و کودکی را در قلب همه مخاطبان خود حفظ کنیم.

وی افزود: در نشر Apricots Books سالانه حدود 20 کتاب چاپ می‌کنیم که از سنین 5 و 6 سال تا 20 سال را دربر می‌گیرد. کتاب‌های مصور برای نونهالان است و کتاب‌های مخصوص نوجوانان و جوانان را نیز منتشر می‌کنیم. سعی می‌کنیم نویسندگان و تصویرگران جدیدی پیدا کنیم. اولویت ما بازارهای خارجی است و در جشنواره و رقابت‌های بین‌المللی کتاب‌های جدید را پیدا می‌کنیم.

مدیر حقوق خارجی و ویراستار انتشارات  Apricots Books بیان کرد: در حال حاضر نویسندگان ما به 19 زبان دنیا، کتاب‌ها را ترجمه می‌کنند و می‌توانم بگویم که در همه قاره‌های جهان به‌جز قطب شمال و جنوب فعالیت داریم. سعی می‌کنیم در فلوشیپ‌های داخلی و خارجی شرکت کنیم. این امر باعث می‌شود نشر بهتر دیده شود. همکاری‌های خوبی با آژانس‌های نشر و ناشران دیگر کشورها داریم و در نمایشگاه‌های فرانکفورت و بلونیا حضور داشتیم. همچنین در نمایشگاه‌هایی که در استانبول، شارجه، گوتنبرگ و تهران برگزار شدند نیز شرکت کردیم.

وی ادامه داد: شرکت در این نمایشگاه‌ها جزئی از استراتژی نشر ما است که دیده شویم و در بازارهای خارجی فعالیت داشته باشیم. همکاری با ناشران ایرانی برای ما خیلی مهم است، زیرا می‌خواهیم با منطقه خاورمیانه به‌ویژه ایران ارتباط برقرار کنیم. دوست داریم آثار خاص و ویژه برای خوانندگان خود پیدا کنیم و سعی داریم نویسندگان و تصویرگران ما در جریان‌های ادبی روسیه دیده شوند.

این فعال حوزه نشر در روسیه، درباره جریان‌های اصلی بازار کتاب کودک در روسیه گفت: دو شرکت بزرگ نشر در روسیه فعالیت دارند که یکی از آن‌ها به تنهایی 45 درصد بازار کتاب روسیه را در دست دارد. البته نشرهای مستقل در حوزه کودک و نوجوان نقش مهمی دارند و حدود 15 نشر در این حوزه فعالیت می‌کنند و نماینده جریان‌های جهانی در این حوزه هستند. روش سنتی روسیه در برابری بین آثار تألیفی و ترجمه‎شده، همچنان رواج دارد. البته در گروه سنی کودک و نوجوان، در هفت سال اخیر شاهد موج جدیدی از نویسندگان و تصویرگران روس بودیم که شناخت خوبی از بازار جهانی داشتند. آن‌ها سعی می‌کنند جریان‌های جهانی را در بازار کتاب روسیه تقویت کنند.

گریژوک با اشاره به پنج برابر شدن فروش کتاب‌های الکترونیک و صوتی در روسیه اظهار کرد: در سال‌های اخیر این استقبال توسط نسل‌های جوان در روسیه بالا رفته و آنها ترجیح می‌دهند بیشتر این نوع از کتاب‌ها را مطالعه کنند. البته در مورد کتاب‌های مصور، همچنان تمایل به استفاده از کتاب‌های کاغذی است. وقتی یک کتاب در رسانه‌های اجتماعی مثل «تیک‌تاک» محبوب می‌شود، خواندن آن کتاب برای همه بسیار جذاب می‌شود. البته جوامع محلی در تقویت بازار ناشران مستقل نقش مهمی دارند.

وی در ادامه ترجمه را بخش مهمی از بازار کتاب روسیه دانست و افزود: 60 درصد عناوین کتاب در روسیه ترجمه شده است. از همین آمار 60 درصد به کتاب‌های انگلیسی تعلق دارد و از مناطق انگلیسی‌زبان چون استرالیا، آمریکا و آفریقا است. مابقی آثار ترجمه‌شده زبان‌های آلمانی، فرانسوی و کشورهای اسکاندیناوی مانند فنلاند، سوئد، هلند و ایسلند است.

مدیر حقوق خارجی و ویراستار انتشارات  Apricots Books، با اشاره به فاکتورهای موثر در انتخاب کتاب برای ترجمه و ورود به بازار نشر کتاب کودک کشورش گفت: باید بررسی کنیم که آیا آن کتاب با استراتژی‌های ما هماهنگ است یا نه؟ بعد از ترجمه امکان فروش دارد یا نه؟ آیا بر اساس ارزش‌های ما است؟ اگر اطلاعات کتاب‌های فارسی به زبان انگلیسی موجود باشد، برای ترجمه ارزیابی می‌کنیم. البته برخی از کتاب‌ها در نشر کشور دیگر قیمت بالایی دارند و امکان خرید آن را نداریم. با بیشتر کتاب‌های ایرانی در نمایشگاه‌های بین‌المللی آشنا شدیم و پیشنهاد می‌کنم صرفا جلسات رسمی نداشته باشیم و با ناشران ایران بیشتر تبادل‌نظر کنیم.

نشر تیماش ترکیه به کودکان در مناطق مرزی و کوهستانی کتاب می‌رساند

سوده طوبی اوکچو نیز در نشست بین‌المللی «خرید و فروش حق امتیاز کتاب کودک» بیان کرد: من به حوزه آموزش علاقه بسیاری داشتم و در رابطه با حقوق بشر و مهاجران با شورای پناهندگان کشور نروژ و یونیسف نیز مدتی همکاری داشتم و در زمینه بهبود فعالیت‌های درسی پناهندگان کودکان فعالیت می‌کنم. از سال گذشته با نشر تیماش کار می‌کنم. این نشر یکی از بزرگترین نشرهای ترکیه است و هر سال بیش از 300 کتاب چاپ می‌کنیم.

وی ادامه داد: کتاب‌های ما از همه ژانرهای ادبی هستند و حق چاپ کتاب‌های تیماش را به بیش از 30 زبان فروخته‌ایم. هدف اصلی ما صرفا فروش کتاب به کلان‌شهرها و مناطق پیشرفته نیست، بلکه  می‌خواهیم به مناطق محروم، مناطق کوهستانی و شهرهای مرزی هم کتاب بفروشیم. باور ما این است که ارائه کتاب‌های باکیفیت به کودکان یکی از اصول حقوق بشر است.

نویسنده و مدیر محتوای انتشارات تیماش ترکیه، با اشاره به برنامه حمایت دولت ترکیه از نشر بین‌المللی، گفت: طرح teda به منظور حمایت از ترجمه و نشر آثار ترکی است که تمرکز آن بر ترجمه، نشر و تبلیغ آثار کلاسیک و مدرن فرهنگ، هنر و ادبیات ترکیه به زبان‌های دیگر است. این برنامه از سال 2005 فعالیت داشته و به 85 کشور و 60 زبان دنیا آثار ترجمه شدند و حمایت صورت گرفته و حدودا دو هزار و 750 کتاب در این سال‌ها به چاپ رسید. زبان بلغاری بیشترین ترجمه آثار را به خود اختصاص داده است. البته مسیر درخواست گرنت ترکیه بسیار ساده است.

طوبی اوکچو درباره بازار ادبیات کتاب کودک ترکیه و فعالیت نشر تیماش نیز اظهار کرد: تیماش 40 سال سابقه فعالیت دارد. قبلا تمرکز بر حمایت از نویسندگان تُرک‌زبان بود و در سال‌های اخیر این روند تغییر زیادی داشته و سعی می‌کنیم آثار نویسندگان جهان را برای مخاطب کودک و نوجوان ترجمه کنیم که برخی از آن‌ها جزو پُرفروش‌ترین کتاب‌ها شدند.

وی همچنین در زمینه جریان‌های بازار کتاب کودک ترکیه توضیح داد: کتاب‌هایی که طبق داستان‌های واقعی نوشته می‌شود، بسیار محبوب و پُرفروش هستند. همچنین کتاب‌هایی با موضوعات ویران‌شهری، فانتزی، داستان‌های آگاهی‌بخش، علمی، محیط زیست، تغییر اقلیم و تنوع نژادی دیگر کتا‌ب‌های محبوب بازار کتاب کودک و نوجوان هستند. کتاب‌های مصور با وجود آنکه سهم کمی از بازار کتاب کودک را دارند، علاقه به آن‌ها در حال افزایش است.

نویسنده و مدیر محتوای انتشارات تیماش ترکیه درباره مولفه‌های انتخاب کتاب کودک برای ترجمه در ترکیه، گفت: من بیش از آنکه برایم مهم باشد کتاب از کدام کشور است به محتوا و اهداف آموزشی آن توجه دارم؛ آیا کتاب دربرگیرنده نیاز همه گروه‌های جامعه است؟ آیا کتاب پیام‌های منفی دارد؟ محتوای تبعیض جنسیتی دارد؟ حقوق بشر را نقض می‌کند؟ بررسی می‌کنم که آیا نیاز نسل جدید را تأمین می‌کند؟ از طرفی بسیاری موارد وجود دارد که حواس نسل جدید را پرت می‌کند و لازم است با مفاهیم درست نظر آن‌ها را جلب کرد.

طوبی اوکچو، افزود: در ترکیه در نوشتن کتاب‌های کودک به موضوعات انتزاعی و پیچیده نمی‌پردازند. مفاهیمی همچون غم و اندوه و مرگ را به‌کار نمی‌بریم. ما به کتاب‌های فارسی بسیار توجه نشان می‌دهیم و تنها مشکل در ترجمه آثار فارسی اتنزاعی بودن آن‌هاست.

سابقه غنی فرهنگ ایران در جهان شناخته شده  

مهدی امیری به عنوان سخنران پایانی این نشست، اظهار کرد: نشر طوطی از سال 2016 بنیانگذاری شده است. این نشر، آثار مربوط به نوجوانان گروه نشر فاطمی را چاپ می‌کند که یک انتشارات با سابقه 40 ساله در ایران است. در نشر طوطی سعی داریم کتاب‌های باکیفیت را برای کودکان و نوجوانان آماده کنیم. در سطح جهان نیز فعالیت داریم و با سابقه غنی فرهنگ ایران که در جهان شناخته شده، بهتر می‌توانیم فعالیت کنیم. متأسفانه در کشور ما همه نشرها برای خرید و فروش حق رایت کتاب فعال نیستند و امیدوارم نشرهای بیشتری به این حوزه ملحق شوند.

وی ادامه داد: حدود 50 کتاب تألیفی و 100 کتاب ترجمه از ناشران معتبر جهان منتشر کردیم و این تعداد می‌توانست بیشتر باشد، ولی به دلیل سختگیری که در چاپ کتاب‌ها داریم، تعداد آن‌ها کاهش یافته است. برای کتاب‌های تألیفی تاکنون جوایز بین‌المللی بسیاری دریافت کردیم که جدیدترین آن جایزه بهترین ناشر کتاب کودک در آسیا در سال 2021 در نمایشگاه بلونیا بود.

امیری گفت: در حوزه خرید و فروش حق ترجمه بسیار فعال هستیم و در حال حاضر 45 توافق فروش حق ترجمه را به زبان‌های مختلف داشتیم. این کتاب‌ها به زبان‌های اسپانیایی، ترکی، هلندی و سایر زبان‌ها است. نشر طوطی سعی دارد پلی بین ادبیات کودک ایران و جهان ایجاد کند، دوست داریم کتاب‌های باکیفیت ایرانی در حوزه کودک را به کودکان جهان برسانیم و همچنین کتاب‌های باکیفیت را برای کودکان به ایران بیاوریم.

مدیر فروش رایت انتشارات طوطی درباره جایگاه ترجمه در بازار کتاب ایران بیان کرد: ترجمه همیشه در بازار کتاب ایران غالب بوده و کتاب کودک در همه ژانرها ترجمه می‌شود و به دلیل آنکه تهیه کتاب تألیفی دشوار است، بسیاری از ناشران سراغ محتوای کتاب‌های کشورهای غربی می‌روند. عناوین کتاب‌های محبوب امروزه به‌سادگی در دسترس و قابل ترجمه است و قانون کپی‌رایت در ایران وجود ندارد و بازار کتاب ایران یک بازار کاملا تجاری است.

وی افزود: توافق‌های کپی‌رایت در قراردادهای نشر طوطی از ابتدا صورت گرفته و این ناشر حق چاپ کتاب‌های باکیفیت را خریده است. اگر این فیلتر وجود نداشته باشد، باعث می‌شود کتاب‌ها در ایران بیشتر بر اساس جنبه تجاری چاپ شوند. به دلیل شیوع کرونا، کتاب‌های صوتی و الکترونیک در ایران مورد استقبال بیشتری واقع شد، اما از نظر فرهنگی و زیرساختی توسعه این نوع از کتاب‌ها هنوز جایگاه بالایی ندارد.

امیری در بخش دیگری از سخنانش به ترجمه کتاب‌های تألیفی در ایران پرداخت و گفت: آثار منشر شده نشر طوطی در بخش ترجمه دو برابر کتاب‌های تألیفی است. البته در سال‌های اخیر به کشورهای ترکیه، کره، چین، اسپانیا و بسیاری دیگر کشورها، کتاب برای ترجمه فروختیم. درباره کتاب کودک معتقدیم که یک زبان جهانی دارد و برای تولید آثار جهانی با موضوع جهانی تمرکز داشته‌ایم.

مدیر فروش رایت انتشارات طوطی درباره ویژگی‌های مهم کتاب برای ترجمه در بازار نشر ایران، اظهار کرد: ما تیم فوق‌العاده‌‌ قدرتمندی برای ارزیابی متن و تصویرگری آثار داریم. می‌دانم این تیم بسیار سختگیرانه عمل کرده و به اعتبار و جوایز کتاب‌ها توجه می‌کنند. از موضوعات جهانی به مسائلی همچون اعتماد به نفس، عشق، ترس و... هم توجه داریم. برای کودکان به کیفیت بسیار اهمیت می‌دهیم. طوطی نشری نیست که کتاب‌ها را با جنبه تجاری چاپ کند به همین دلیل جنبه هنری کتاب‌ها برای ما مهم است.

امیری در پایان از تجربه خود در همکاری با ناشران سخن گفت و به فروش چهار عنوان کتاب به‌طور مستقیم به ناشران کشور روسیه اشاره کرد.

دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز شده و تا دهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به Ketab.ir مراجعه کنند.