توسعه ملی از مسیر سبز فولاد مبارکه

جایگاه واقعی یک شرکت در اقتصاد

یک شرکت تا چه حد می‌تواند به توسعه یک اقتصاد کشور کمک کند؟ شاید پاسخ به این سوال را تنها بتوان با گمانه‌زنی داد چرا که فقط وقتی می‌شود به یک پاسخ قطعی در این خصوص رسید که بدانیم واقعا ظرفیت اقتصادی یک کشور برای رشد و توسعه چیست و علاوه بر این در یک افق اقتصادی مشخص تکنولوژی به عنوان مهم‌ترین عامل ایجاد تغییر در این ظرفیت بالقوه به چه میزان تغییر خواهد کرد. حتی می‌توان پیچیدگی در این پاسخ را یک قدم به جلوتر برد و گفت به جز موارد یاد شده ما نیازمند آن هستیم که طرز مواجهه مردم و اقتصاد جهانی را با این فناوری‌ها بدانیم. برای همین هم هست که کسی در بدو تاسیس شرکت‌ها به جز در بحث تدوین چشم‌اندازها به گمانه‌زنی در این خصوص نمی‌پردازد.  با این وجود می‌شود برای فهم نسبی ظرفیت یک بنگاه اقتصادی برای نقش آفرینی در کل بدنه اقتصاد به جایگاه شرکت‌ها در اقتصادهای دیگری پرداخت که یک یا چند شخص حقوقی شاخص در آنها برند عظیم‌الجثه خود را ساخته اند؛ برندهایی که به سبب وسیع شدن زمینه کسب و کار خود، زنجیره ارزشی کامل در چند صنعت دارند.

با اندکی دقت به این توصیف می‌توان چنین برداشت کرد که در ایران نیز می‌شود به ظرفیتی درخور، متناسب با داشته‌های کشور دست یافت. به عبارت بهتر می‌توان با بهبود اوضاع اقتصاد به دوره‌ای پا گذاشت که در آن تامین‌کنندگان بزرگ مواد اولیه برای اقتصاد کشور و بازارهای جهانی در داخل مرزهای ایران به افزایش ظرفیت تولید و حتی بهبود سطح فناوری کمک کنند. به شرط آن که بستر لازم برای رشد و شکوفایی اقتصادی فراهم باشد و شرکت‌های موجود بتوانند با بهره‌گیری از استعدادهای کشور سود حاصل از فعالیت خود را مجددا به بدنه تولید بازگردانند.

گام‌های بلند در ابرشرکت فلزی

اما در این میان همه شرکت‌ها منتظر بهبود اوضاع برای نقش‌آفرینی در اقتصاد کشور نمانده‌اند و حتی در شرایط سخت تحریمی ‌هم سعی کرده‌اند کمکی باشند به رشد اقتصاد کشور و کاهش رنج تحریم‌ها. یکی از مهم‌ترین شرکت‌هایی که هم وزنی مهم در تولید صنعتی کشور داشته و هم توانسته تا در توسعه صنعت ایران به خصوص در شرایط تحریمی ‌وزن مهمی‌ داشته باشد، شرکت فولاد مبارکه اصفهان است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فولاد مبارکه نه تنها از زمان دور جدید تحریم‌ها و ترک برجام از سوی آمریکا هیچ گاه از توسعه برنامه و‌ها و خط تولیدهای خود باز نایستاده، بلکه توانسته گام‌های مهمی ‌در جهت بهبود دسترسی و داخلی‌سازی مواد اولیه در صنعت فولاد بردارد. بر اساس اطلاعات منتشره از سوی خود شرکت، فولاد مبارکه توانسته از سال ۱۳۹۸ تا کنون ۶۵ کالای استراتژیک صنعت فولاد را بومی‌سازی کند. حاصل فعالیت‌های شرکت یاد شده در این زمینه ثبت صرفه‌جویی ارزی به مبلغ ۵۰میلیون یورو بوده است. بر اساس آنچه که محمدرضا ممتاز، مدیر خرید مواد مصرفی فولاد مبارکه، به رسانه‌ها گفته است این شرکت توانسته با انجام عملیات بومی‌سازی در طول سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۲ جمعا مبلغی در حدود ۷۹۰ میلیارد تومان سود حاصل کند. از این جهت می‌توان گفت که در وضعیت کنونی نه تنها این بومی‌سازی منفعتی جدی برای اقتصاد داشته بلکه توانسته سهامداران فولاد را هم از این محل منتفع کند.

مبارکه از حرکت بازنمی‌ایستد

اما از تمامی ‌این حرف‌ها که بگذریم خدمات فولاد مبارکه به صنعت فولاد و در نگاهی کلان تر به اقتصاد کشور به اینها محدود نمی‌شود. این شرکت چه از سال ۶۰ که تنها یک پروژه بود و چه حالا که به دلیل دارا بودن زیر مجموعه‌هایی در سرتاسر ایران هر ساله حجم بالایی از صورت‌های مالی و گزارش‌های مربوطه را روانه تارنمای کدال می‌کند همواره در صدد آن بوده تا با برآورده ساختن نیازهای صنعتی ایران باری از دوش کشور بردارد. از همین روی به جز مواردی که عمدتا به عنوان تولیدات معمول صنعت فولاد ایران می‌شناسیم، در زیر مجموعه‌های فولاد مبارکه شاهد ورود به صنایع مختلفی بوده‌ایم که از صنعت مالی تا صنایع فنی مهندسی را نیز شامل می‌شوند. البته باید به خاطر داشت که تمامی ‌این شرکت‌ها در جهتی گام بر می‌دارند که فعالیت آنها در سمت و سوی تکمیل زنجیره ارزش فولاد یا تسهیل فعالیت اصلی شرکت باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر با فرا رسیدن فصل مجامع ۲۹ گزارش مالی مستقل که هر کدام به یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه فولاد مبارکه اصفهان منسوب است روی سامانه کدال بارگذاری شده است. تعداد بالایی از شرکت‌های مذکور اگرچه به صنعت فولاد وابستگی مستقیم دارند با این حال برخی از آنها در صنایعی مانند کارگزاری )مبین سرمایه( در بازار سرمایه فعال هستند. البته باید توجه داشت که از میان این شرکت‌ها خود شرکت سرمایه‌گذاری توکافولاد و زیر مجموعه‌های وابسته آن که همگی تحت مالکیت فولاد مبارکه است، جدا شده‌اند. همچنین باید در نظر داشت که شرکت‌های دیگری نظیر فولاد امیرکبیر کاشان و فولاد هرمزگان که این غول صنعتی ایران در آنها سهامدار عمده است در این تحلیل نیامده‌اند. با این حال به طور کلی می‌توان گفت که گستره سرمایه‌گذاری‌های مبارکه از غرب تا شرق کشور سبب شده تا «فولاد» هم‌اکنون بخش مهمی ‌از مواد اولیه صنایع دیگر نظیر خودرو را تامین کند. بنا بر آمار منتشره از سوی خود شرکت ظرفیت تولید محصولات مختلف از گندله گرفته تا کلاف رنگی به حدود ۶۵ میلیون تن می‌رسد که البته باید در نظر داشت برخی از این محصولات برای تولید محصولات نهایی شرکت همچون فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این رو بیراه نخواهد بود اگر بگوییم که فولاد مبارکه در ۴۰ سال گذشته یکی از مهم‌ترین شرکت‌های رو به رشد ایران بوده که با توجه به ظرفیت‌های تولیدی کشور این سیر رشد همچنان ادامه دارد.