«قلیان اکسیژن»؛ طرحی برای نجات جوان ها یا آزمایشی برای یک اختراع ثبتی؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، تفریح این روز‌های جوانان ایرانی صدای قل‌قل قلیان و بازی با دود‌های غلیظی شده که هرکدام طعم و بوی خاصی دارند، البته در این میان دوسیب آلبالو، پرتقال نعناء، لیمو نعناء و به تازگی شب‌های مسکو که در میان منوی کافه‌ها اضافه شده، از محبوبیتی ویژه در میان جماعت قلیان‌کش برخوردار است.

تا چند سال پیش میانگین سنی افرادی که به سمت و سوی قلیان می‌رفتند بین ۳۰ تا ۵۰ سال بود، اما امروزه جوانان و نوجوانان بسیاری را در قهوه خانه‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی می‌بینیم که بعضاً در کنار خانواده و با مهارت و جدیتی خاص از این کوزه پر طعم و دود کام می‌گیرند.

کافی است سری به چند سفره‌خانه یا قهوه‌خانه در پایتخت بزنید تا ببینید که حتی جوان‌های کم سن‌سال و مدرسه‌ای هم به جرگه قلیان کش‌ها پیوسته‌اند و با ولع خاصی دود قلیان را می‌بلعند و به اشکال مختلف از گوش و بینی و دهان خود خارج می‌کنند.

البته در این میان سفره‌خانه‌ها میزبان افراد مختلفی هستند که معمولاُ اکثر آنها را دختران جوان تشکیل می‌دهند، چرا که در قهوه‌خانه‌ها جایی برای حضور بانوان نیست و بالطبع دختران جوان هم برای کشیدن قلیان سفره‌خانه‌های مرکز شهر یا اطراف تهران همچون دربند، درکه، فرحزاد را انتخاب می‌کنند.

تولد قلیان

اما بازگشت به تاریخ کهن نشان می‌دهد قلیان از زمان صفویه در ایران رایج شده و به دلیل مضرات کمتر آن نسبت به چپق باب طبع مردم ایران قرار گرفته است.

حدوداً در همین زمان بود که برای نخستین‌بار قهوه‌خانه‌ها فعالیت خود را آغاز کردند و قلیان هم به دلیل محبوبیت و رواج در بین مردم رفته رفته به تفریحی عمومی تبدیل شد.

اختراع این وسیله پرطرفدار ابتدا در هند و سپس در ایران بود و رفته رفته به کشور‌های دیگر کشیده شد، در دستور زبان فارسی صورت «قالیان» و «غلیان» نیز ثبت شده و گاه «نارگیلی» نیز خوانده شده است.

در افغانستان به کل مجموعه قلیان «چلم» و در کشور‌های عربی به نام «شیشه» و «نارجیله» معروف است، اما در شبه قاره به آن «حقّه» می‌گویند. بادگیر، آتشدان، تنه یا میانه، میلاب، نی پیچ یا شیلنگ و کوزه اجزای اصلی قلیان را تشکیل می‌دهند که در فرآیندی خاص و با استفاده از تنباکو و ذغال افروخته این وسیله به اصطلاح تفریحی آماده مصرف می‌شود.

طرحی برای نجات جوان ها

حالا این روز‌ها صحبت از طرحی برای کنترل استعمال قلیان در میان نوجوانان و جوانان است، طرحی با عنوان «قلیان اکسیژن» یا «پاکدم» که پس از ۱۰ سال از ثبت آن به عنوان یک اختراع، قرار است جوانان را از شر دود مضر قلیان راحت کند، به همین جهت هم مدتی است که اجرای پایلوت این طرح در برخی کافه‌ها و قهوه خانه آغاز شده تا نتایج آن مورد بررسی قرار گیرد.

هرچند اجرای آزمایشی این طرح با حواشی زیادی همراه بوده و برخی  ادعای استفاده از «گاز خنده» در قلیان اکسیژن را مطرح کردند، اما رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی تمامی این ادعا‌ها را تکذیب و عنوان کرد که سهم اکسیژن از ترکیب گاز‌های به کار گرفته شده قلیان اکسیژن حدود ۸۰ درصد است و نیتروژن می‌تواند به میزان ۵ درصد به ترکیب گاز‌ها اضافه شود.

وی همچنین عنوان کرده که «اکسید نیتروژن» که با «گاز خنده» شناخته می‌شود در قلیان اکسیژن وجود ندارد، «انتونوکس» که یک گاز بی‌ضرر  به حساب می‌آید که در قلیان اکسیژن استفاده می‌شود و پژوهش‌های متعددی درباره «انتونوکس» در سطح جهان انجام شده، یافته‌های این مطالعات از بی‌ضرر بودن این گاز حکایت می‌کند.

طرحی برای مقابله با قلیان های دخانی یا آزمایشی برای یک اختراع ثبتی؟

با توجه به اینکه یکی از دلایل اجرای این طرح کنترل مصرف دخانیات به ویژه قلیان در بین جوان‌ها بوده و جرائم مربوط به تخلفات دخانیاتی به خوبی اجرا نشده، آیا قلیان اکسیژن می‌تواند به جایگزینی برای قلیان‌های دخانی تبدیل شود و سلیقه جوانان را تغییر دهد؟

آیا در اجرای این طرح از نظر روان شناسان و جامعه شناسان هم استفاده شده تا تأثیراستفاده از قلیان اکسیژن روی جوانان بررسی شود؟ آیا قرار است با این طرح شاهد  یک مقابله نامحسوس با قلیان‌های دخانی باشیم یا صرفاٌ این طرح، آزمایشی برای یک اختراع به ثبت رسیده بوده و جامعه هدف هم صرفاً نمونه‌ای برای آزمایش در این طرح مطالعاتی هستند؟

این‌ها سوالات بی پاسخی است که گروه اجتماعی خبرگزاری برنا تلاش دارد تا در قالب یک پرونده و در مصاحبه با کارشناسان حوزه بهداشت، روانشناسان و جامعه شناسان به آن پاسخ دهد.

طی روز‌های آتی مشروح مصاحبه با متخصصان حوزه بهداشت و روانشناسان و جامعه شناسان را در رابطه با طرح «قلیان اکسیژن» می‌خوانید.

انتهای پیام/