درگیری عجیب در فضا!/ بلعیده شدن ستاره توسط یک سیاه‌چاله

به گزارش خبرنگار علمی و فناوری خبرگزاری برنا، ناسا به تازگی موفق به کشف رویدادی نادر در دنیای کیهانی شده است؛ جایی که یک سیاه‌چاله فوق‌العاده عظیم با از هم پاشیدن یک ستاره، بقایای آن را به سوی جرم دیگری پرتاب می‌کند و امواج شوک کیهانی قدرتمندی را ایجاد کرده است.

این کشف به ارتباط میان دو پدیده کیهانی که پیشتر تصور می‌شد مستقل از هم هستند، کمک کرده و افق‌های جدیدی برای مطالعه در محیط اطراف سیاه‌چاله‌ها گشوده است.

این کشف که با استفاده از رصدخانه پرتوی ایکس چاندرا و دیگر تلسکوپ‌های ناسا ممکن شد، نشان می‌دهد که سیاه‌چاله مذکور با تکه‌تکه کردن یک ستاره، مواد باقی‌مانده آن را به سوی جرم دیگری که احتمالاً یک ستاره یا یک سیاه‌چاله کوچک‌تر است، پرتاب می‌کند. کهکشان میزبان این سیاه‌چاله، که با نام AT۲۰۱۹qiz شناخته می‌شود، حدود ۲۱۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد.

کشف رویداد تخریب جزر و مدی (TDE) و فوران‌های شبه‌دوره‌ای (QPE)

در سال ۲۰۱۹، یک تلسکوپ نوری در کالیفرنیا یک فلش نوری را شناسایی کرد که بعداً مشخص شد نتیجه یک «رویداد تخریب جزر و مدی» (TDE) است؛ پدیده‌ای که زمانی رخ می‌دهد که یک سیاه‌چاله با نیروی گرانشی خود، ستاره‌ای را از هم می‌پاشد. اخترشناسان این رویداد را AT۲۰۱۹qiz نامیدند. در همین زمان، پژوهشگران پدیده دیگری را مشاهده کردند که به صورت انفجار‌های منظم و کوتاه پرتوی ایکس نزدیک به سیاه‌چاله‌های فوق عظیم رخ می‌داد و به نام «فوران‌های شبه‌دوره‌ای» (QPE) شناخته می‌شود.

مطالعه جدید نشان می‌دهد که این دو پدیده، یعنی TDE و QPE، ممکن است به هم مرتبط باشند. پژوهشگران بر این باورند که QPE‌ها زمانی رخ می‌دهند که یک جرم به صفحه مواد باقی‌مانده از تخریب جزر و مدی برخورد می‌کند.

بررسی دقیق با تلسکوپ‌های چاندرا و هابل

در سال ۲۰۲۳، اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ‌های چاندرا و هابل، بقایای باقی‌مانده پس از پایان رویداد تخریب جزر و مدی را به دقت بررسی کردند. داده‌های جمع‌آوری شده توسط چاندرا در چندین نوبت نشان داد که در میان سه مشاهده جداگانه، سیگنال قوی‌تری در مشاهدات میانی ثبت شده است. این یافته، همراه با مشاهدات مکرر کاوشگر NICER ناسا، نشان داد که این کهکشان تقریباً هر ۴۸ ساعت یکبار فوران می‌کند. داده‌های تلسکوپ Swift ناسا و تلسکوپ AstroSat هند نیز این نتایج را تایید کردند.

داده‌های فرابنفش هابل و اندازه‌گیری صفحه گسترش یافته

داده‌های فرابنفش هابل که همزمان با مشاهدات چاندرا ثبت شده بود، به دانشمندان کمک کرد تا اندازه صفحه اطراف سیاه‌چاله را اندازه‌گیری کنند. این یافته‌ها نشان داد که اگر جرمی در مداری نزدیک به سیاه‌چاله با دوره چرخشی یک هفته یا کمتر قرار گیرد، با صفحه برخورد کرده و باعث فوران می‌شود. این یافته‌ها همچنین می‌تواند به شناسایی بیشتر فوران‌های شبه‌دوره‌ای ناشی از رویداد‌های تخریب جزر و مدی کمک کند و به اخترشناسان امکان دهد فاصله و تعداد اجرام آسمانی نزدیک به سیاه‌چاله‌های عظیم را تخمین بزنند.

نتایج این مطالعه در شماره ۹ اکتبر ۲۰۲۴ مجله Nature منتشر شده و نویسنده اصلی این مقاله، مت نیکول از دانشگاه کوئینز بلفاست است.

انتهای پیام/