سهم سینمای ایران در اسکار؛ سه افتخار، سه روایت ماندگار

سینمای ایران با تاریخچه‌ای سرشار از قصه‌های تلخ و شیرین، از خیابان‌های شلوغ تهران تا صحنه‌های باشکوه اسکار، راهی طولانی را پیموده است. در میان جشنواره‌های بین‌المللی، اسکار همواره نقطه‌ای نمادین برای معرفی سینمای ملی به جهان بوده است. تا امروز، ایران سه بار موفق به کسب این افتخار شده است؛ دو بار توسط اصغر فرهادی برای فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» و یک بار توسط انیمیشن کوتاه «در سایه سرو»، این افتخار برای سینمای ایران در حالی است که خیلی از کشور‌هایی که سینمای تقریبا قابل قبولی هم دارند، اما حتی نامزد دریافت این جایزه جهانی نشده‌اند! سینمای ایران این مسیر را پیموده؛ مسیری که همچنان ادامه دارد...

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ در واقع از زمانی که جوایز اسکار در سال ۱۹۲۹ آغاز به کار کرد، سینمای ایران همواره در تلاش بوده تا آثار خود را در سطح جهانی معرفی کند. ایران از سال ۱۹۴۴، یعنی در نخستین دوره‌های اسکار، تلاش‌های خود را برای حضور در این مراسم آغاز کرد و تا سال ۲۰۲۵، موفقیت‌های زیادی در این عرصه کسب کرده است.

سال‌های ابتدایی و حضور اولیه ایران در اسکار

ایران در اولین سال‌های برگزاری جوایز اسکار هیچگونه حضور رسمی نداشت. تا اینکه در دهه‌های بعد، تلاش‌هایی برای ارسال فیلم‌ها به این مراسم آغاز شد.

دهه ۱۹۷۰ و آغاز حضور ایران در اسکار

فیلم «گوزن‌ها» به کارگردانی مسعود کیمیایی در سال ۱۹۷۴ به اسکار فرستاده شد. اگرچه کاندید نشد، اما حضور آن در اسکار گامی مهم در معرفی سینمای ایران به جهان بود.

بیست و سه سال بعد از فیلم مسعود کیمیایی یعنی در سال ۱۹۹۷، فیلم «بچه‌های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی به عنوان یکی از موفق‌ترین فیلم‌ها در تاریخ سینمای ایران، برای اولین بار در بخش بهترین فیلم خارجی‌زبان به اسکار ارسال شد و توانست در لیست نامزد‌های اسکار قرار گیرد. این فیلم پس از ۳۲ سال توانست توجه جهانی را جلب کند، اما در نهایت نتوانست جایزه را ببرد.

دهه ۲۰۰۰ و اوج حضور سینمای ایران

در این دهه، سینمای ایران شاهد موفقیت‌های زیادی در عرصه جهانی بود و بسیاری از کارگردانان مطرح ایران همچون عباس کیارستمی و جعفر پناهی به شهرت جهانی رسیدند.

فیلم «دایره» به کارگردانی جعفر پناهی در سال ۲۰۰۰ به اسکار ارسال شد. اگرچه این فیلم موفق به کاندیداتوری نشد، اما در جشنواره‌های دیگر موفق به کسب جوایز معتبر شد.

یک سال بعد فیلم «باران» فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی که در سال ۲۰۰۱ برای اسکار ارسال شد، اما به کاندیدا‌های نهایی راه نیافت.

سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۵ و موفقیت‌های بزرگ برای سینمای ایران

در دهه ۲۰۱۰، سینمای ایران به اوج خود رسید و در این دوره، ایران توانست سه بار جایزه اسکار را به خانه ببرد. فیلم‌های «جدایی نادر از سیمین» در سال ۲۰۱۱، «فروشنده» در سال ۲۰۱۶ و انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» در اسکاری که گذشت (۲۰۲۵) در این سال‌ها توانستند اسکار دریافت کنند.

فیلم‌های کاندیدا شده اما برنده نشده

فیلم «درباره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی در سال ۲۰۰۹ به اسکار فرستاده شد، اما نتواست به لیست نهایی نامزد‌ها راه پیدا کند.

فیلم «کتاب‌خوانی» به کارگردانی جعفر پناهی در اسکار ۲۰۱۵ کاندید شد، اما نتوانست جوایز را به دست آورد.

اصغر فرهادی و فتح دو اسکار برای سینمای ایران؛ «جدایی نادر از سیمین» (۲۰۱۱)؛ نخستین اسکار سینمای ایران

فیلم «جدایی نادر از سیمین» اثری واقع‌گرایانه از اصغر فرهادی است که درامی خانوادگی را در بستر جامعه‌ای پیچیده روایت می‌کند. داستان فیلم حول جدایی زوجی به نام‌های نادر و سیمین می‌چرخد که در مواجهه با مشکلات اقتصادی، اخلاقی و اجتماعی ایران به یک بن‌بست می‌رسند. این فیلم که در نخستین حضور خود در جشنواره‌های جهانی، درخشید، به یکی از موفق‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران تبدیل شد.

در هشتاد و چهارمین دوره جوایز اسکار (سال ۲۰۱۲)، این فیلم توانست جایزه بهترین فیلم خارجی‌زبان را از آن خود کند. فرهادی در مراسم اسکار در سخنرانی خود گفت: «با افتخار این جایزه را به مردم سرزمینم تقدیم می‌کنم، مردمی که به‌رغم تمام خصومت‌ها و دشمنی‌ها، برای صلح و دوستی تلاش می‌کنند.»

این فیلم، نه‌تنها در سطح ایران، بلکه در سطح جهانی نیز توجه‌ها را جلب کرد و توانست در جشنواره‌های معتبر مانند «برلین» و «گلدن گلوب» نیز جوایز مهمی کسب کند. منتقدان جهانی به‌ویژه به فیلمنامه قوی، بازی‌های درخشان بازیگران و پرداختن به مسائل انسانی و اخلاقی فیلم تحسین کردند. «جدایی نادر از سیمین»، در حقیقت به‌عنوان نمادی از سینمای ایران معرفی شد که می‌تواند با مسائل جهانی ارتباط برقرار کند.

«فروشنده» (۲۰۱۶)؛ دومین اسکار ایران در اوج اعتراض

پنج سال پس از اولین اسکار، اصغر فرهادی بار دیگر با فیلم «فروشنده» موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم خارجی‌زبان شد. داستان این فیلم حول زندگی یک زوج بازیگر تئاتر می‌چرخد که پس از جابه‌جایی به خانه‌ای جدید، با حادثه‌ای ناگوار روبه‌رو می‌شوند که زندگی‌شان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این فیلم به شدت به مساله حقوق فردی و اجتماعی پرداخته و بر تأثیرات روانی حوادث تأکید می‌کند.

در هشتاد و نهمین دوره جوایز اسکار (سال ۲۰۱۷)، «فروشنده» برنده اسکار شد، اما اصغر فرهادی به دلیل اعتراض به سیاست‌های مهاجرتی دولت ترامپ از حضور در مراسم خودداری کرد. انوشه انصاری؛ فضانورد ایرانی، پیام او را خواند که در آن گفته بود: «متأسفم که امروز در کنار شما نیستم. غیبت من به احترام مردم کشورم و شش کشور دیگری است که به دلیل قوانین ناعادلانه، امکان ورود به آمریکا را ندارند.»

منتقدان در نقد فیلم «فروشنده» به روایت پیچیده، بازی‌های درخشان و پرداخت دقیق به مسائل اخلاقی و روان‌شناختی اشاره کردند. این فیلم علاوه بر اسکار، جوایز معتبر دیگری همچون جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره کن را برای فرهادی به ارمغان آورد. «فروشنده»، مانند «جدایی نادر از سیمین»، به‌خوبی توانست مسائل اجتماعی و اخلاقی ایران را به صورت جهانی مطرح کند.

انیمیشن «در سایه سرو» (۲۰۲۵)؛ سومین اسکار ایران و افتخار برای انیمیشن‌سازان ایرانی

سال ۲۰۲۵، نقطه عطفی برای سینمای انیمیشن ایران بود. فیلم انیمیشن کوتاه «در سایه سرو» به کارگردانی مشترک شیرین سوهانی و حسین ملایمی، با داستانی شاعرانه و تأثیرگذار، جایزه بهترین انیمیشن کوتاه را از آن خود کرد. این انیمیشن که در نگاه اول یک اثر کوتاه است، در عمق خود مفاهیم انسانی و اجتماعی فراوانی را گنجانده است.

در نود و هفتمین دوره اسکار، این فیلم به عنوان نخستین انیمیشن ایرانی که برنده اسکار می‌شود، توجه جهانیان را به سینمای انیمیشن ایران جلب کرد. سوهانی و ملایمی، در سخنرانی خود، از حمایت‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تشکر کردند و این جایزه را به تمامی هنرمندان مستقل ایران تقدیم کردند.

منتقدان، «در سایه سرو» را به‌خاطر کیفیت بصری بالا، روایت شاعرانه و پیام انسانی، اثری شایسته اسکار دانستند. این موفقیت، نشانه‌ای از رشد و پیشرفت سینمای انیمیشن ایران در عرصه بین‌المللی است.

سینمای ایران و راهی که همچنان ادامه دارد

سینمای ایران، با کارگردانانی همچون عباس کیارستمی، مجید مجیدی و اصغر فرهادی، همواره در عرصه‌های بین‌المللی خوش درخشیده است. این سینما با وجود محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی، در سال‌های اخیر توانسته است خود را به جهانیان معرفی و ثابت کند که می‌تواند داستان‌هایی جهانی و انسانی را به تصویر بکشد.

دریافت سه جایزه اسکار، تنها بخشی از افتخارات سینمای ایران است. فیلمسازان ایرانی با تأکید بر روایت‌های عمیق انسانی و فرهنگی و توانمندی در به تصویر کشیدن مسائل پیچیده اجتماعی، به جهانیان نشان داده‌اند که سینما نه تنها به هنر و سرگرمی، بلکه به ابزاری برای انتقال پیام‌های فرهنگی و انسانی تبدیل شده است. این موفقیت‌ها نشان‌دهنده آن است که سینمای ایران توانسته است خود را در سطح جهانی مطرح کند و در عرصه‌های مختلف، از درام اجتماعی گرفته تا انیمیشن، موفق عمل کند و مسیری را برود که همچنان ادامه دارد.

انتهای پیام/