سرمایه‌گذاری برای تولید، گامی برای مقابله با بحران آب
برنا - گروه اقتصادی؛ در روزهایی که کشور با بحران بی‌آبی و کاهش منابع آبی روبه‌رو است، رهبر انقلاب در شعار سال ۱۴۰۴ بر ضرورت سرمایه‌گذاری برای تولید تأکید کردند. این شعار در شرایط کنونی، فرصتی برای بهره‌برداری از منابع داخلی و گسترش صنایع کم‌آب‌بر است.
شیما قاسمی منش: در روزهایی که بسیاری از شهرهای کشور با بحران بی‌آبی و هشدارهای جدی در زمینه کاهش منابع آبی روبه‌رو هستند، صدای آژیر بحران در بسیاری از حوزه‌های زندگی ایرانیان به صدا درآمده است. از هشدار درباره کاهش شدید ذخایر سدها گرفته تا گزارش‌هایی مبنی بر خشک شدن چاه‌های آب کشاورزی، همه نشانه‌هایی از یک واقعیت تلخ هستند؛ آب دیگر منبعی بی‌پایان نیست.
همزمان با این بحران، رهبر انقلاب در ابتدای سال ۱۴۰۴، شعار سال را «سرمایه‌گذاری برای تولید» اعلام کردند؛ شعاری که بر ضرورت توسعه اقتصادی و جهش تولید با تکیه بر منابع داخلی تأکید دارد.
مجید عباسپور عضو هیئت‌امنای انرژی، آب و محیط‌زیست دانشگاه صنعتی با اشاره به چالش‌های سرمایه‌گذاری در کشور، اعتماد سرمایه‌گذاران را یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازهای حرکت سرمایه به سمت تولید دانست و گفت: یک فرد ایرانی وقتی سرمایه‌ای در اختیار دارد، چه بزرگ و چه کوچک، پیش از هر چیز نیاز دارد که از امنیت سرمایه‌گذاری خود اطمینان حاصل کند. متأسفانه، برخی تجارب ناموفق گذشته باعث شده است که اعتماد عمومی نسبت به برخی سرمایه‌گذاری‌ها کاهش یابد. بنابراین، بازگرداندن اعتماد عمومی و اطمینان از بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
عباسپور با تأکید بر ظرفیت‌های عظیم سرمایه‌های مردمی، گفت: سرمایه‌های خرد و کلان مردم می‌تواند نقشی کلیدی در توسعه بخش آب و کشاورزی ایفا کند، اما مشروط بر آنکه بسترهای لازم برای این سرمایه‌گذاری فراهم شود. یکی از مشکلات اساسی در این زمینه، نبود سازوکارهای حمایتی و تضمین بازگشت سرمایه است. اگر یک سرمایه‌گذار اطمینان داشته باشد که سرمایه‌اش در یک طرح مطمئن و سودآور به کار گرفته می‌شود، دیگر تمایلی به خرید سکه و دلار نخواهد داشت، بلکه سرمایه‌اش را وارد چرخه تولید خواهد کرد.
سال‌هاست که توسعه در ایران با منابع طبیعی گره خورده است. بخش عمده‌ای از تولید کشور، به‌ویژه در بخش کشاورزی، وابسته به مصرف بالای آب است. با این حال، نگاهی به داده‌های رسمی نشان می‌دهد که بیش از ۹۰ درصد از مصرف آب کشور در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد و سهم صنعت از این منابع، سه الی چهار درصد است.
این کارشناس انرژی با تأکید بر لزوم فرهنگ‌سازی در کنار برنامه‌ریزی دقیق اقتصادی، افزود: فرهنگ‌سازی می‌تواند نقش مهمی در جهت‌دهی صحیح سرمایه‌های مردم ایفا کند. اگر مردم بدانند که سرمایه‌گذاری در بخش‌های مولد، علاوه بر سود اقتصادی، به توسعه پایدار کشور کمک می‌کند، قطعاً انگیزه بیشتری برای ورود به این حوزه خواهند داشت.
جهش تولید در سایه بحران آب
برخلاف تصور اولیه، کمبود منابع الزاماً مانع سرمایه‌گذاری نیست. در واقع، بحران‌ها می‌توانند زمینه‌ساز اصلاح مسیر و تمرکز بر بهره‌وری و نوآوری شوند. اکنون فرصت آن است که سرمایه‌گذاری‌ها به جای حرکت به‌سمت صنایع آب‌بر و شیوه‌های سنتی، به سمت تولیدات پایدار، کم‌مصرف و با ارزش افزوده بالا سوق یابند.
صنایع دانش‌بنیان، تولید گلخانه‌ای، فناوری‌های نوین تصفیه آب، و بازچرخانی منابع از جمله حوزه‌هایی هستند که می‌توانند با سرمایه‌گذاری هدفمند، هم اشتغال‌آفرین باشند و هم بحران را به فرصت تبدیل کنند.
عباسپور در ادامه به نقش فناوری‌های نوین در بهینه‌سازی مصرف آب اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای در جهان برای افزایش بهره‌وری آب وجود دارد. برای مثال، در برخی کشورها از تکنیک‌هایی استفاده می‌شود که بدون نیاز به آب شیرین، امکان کشت محصولات کشاورزی را فراهم می‌کند. به‌عنوان نمونه، در برخی مناطق، گلخانه‌هایی طراحی شده‌اند که از سقف خود برای نمک‌زدایی آب دریا استفاده می‌کنند و در نتیجه، آب موردنیاز برای کشاورزی را تأمین می‌کنند. این روش‌ها، ضمن کاهش فشار بر منابع آبی، امکان تولید محصولات گران‌قیمت کشاورزی را نیز فراهم می‌آورند.
در ایران نیز می‌توان با تکیه بر همین اصول، سرمایه‌گذاری را به سمت تولیداتی سوق داد که نه‌تنها آب‌بر نیستند، بلکه با خلق ارزش افزوده بالا، توان رقابت در بازارهای جهانی را دارند. توسعه صنایع دانش‌بنیان، گسترش واحدهای تولیدی با بازچرخانی آب، و اصلاح الگوی کشت در کشاورزی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند توسعه اقتصادی را با پایداری منابع طبیعی هم‌راستا کند.
هرچند در رسانه‌ها و از سوی مسئولان، بارها از مردم خواسته شده که در مصرف آب صرفه‌جویی کنند، اما به نظر می‌رسد بار اصلی این مسئولیت تنها بر دوش خانواده‌ها قرار گرفته است. این در حالی است که بخش عمده هدررفت آب در کشور، به دلیل زیرساخت‌های فرسوده، ناکارآمدی در سیستم آبیاری کشاورزی، و نبود برنامه‌ریزی برای مصرف در صنعت و شهرسازی است.
در واقع، مشارکت مردم در جهش تولید و صرفه‌جویی آب، باید با مشارکت نهادها، دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی در بازطراحی شیوه‌های مصرف منابع همراه باشد. بدون بازنگری جدی در برنامه‌ریزی‌های کلان، هیچ میزان صرفه‌جویی از سوی مردم نمی‌تواند کشور را از بحران نجات دهد.
انتهای پیام/
نظر شما
پیشنهاد سردبیر
پرونده ویژه
