هوش مصنوعی در ایران در انتظار زیرساخت و سرمایه

پنل تخصصی «هوش مصنوعی و سرمایه‌گذاری در تولید» با حضور جمعی از فعالان حوزه نوآوری و سرمایه‌گذاری در حاشیه نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۵ برگزار شد. در این نشست، حمید مهدی، کارگزار توسعه نوآوری در حوزه میکروالکترونیک، مهدی فرنیان، عضو هیئت‌مدیره صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته وزارت صنعت، معدن و تجارت، پوریا حداد، مدیرعامل شرکت فیلاگر و رامتین افشین‌فر، مدیر توسعه کسب‌وکار و مشاور سرمایه‌گذاری جایگزین، به ارائه دیدگاه‌های خود درباره مسیر توسعه هوش مصنوعی در کشور پرداختند.

به گزارش برنا، در ابتدای این پنل، حمید مهدی با اشاره به روند جهانی توسعه فناوری هوش مصنوعی گفت: «در اغلب کشورها، سرمایه‌گذاری‌های اولیه در این حوزه توسط دولت‌ها انجام شده و پس از آن، بخش خصوصی وارد عرصه شده است. در ایران نیز برای رسیدن به نقطه مطلوب، دولت باید هرچه سریع‌تر زیرساخت‌های لازم برای توسعه این فناوری را فراهم کند تا صنایع نیز به‌تدریج در این مسیر فعال شوند.»

او با انتقاد از نبود زیرساخت‌های جامع فناوری در کشور تصریح کرد: «متأسفانه فضای انقلاب صنعتی چهارم هنوز در کشور شکل نگرفته و بسیاری از مکانیزم‌های لازم برای عبور از شکاف تکنولوژیکی در ایران موجود نیست. در حالی که کشور‌هایی مانند ویتنام، مالزی، کره و ژاپن توانسته‌اند با برنامه‌ریزی مؤثر، جهشی فناورانه به‌سوی انقلاب صنعتی چهارم داشته باشند.»

در ادامه، مهدی فرنیان نیز به مزیت‌های نسبی کشور در حوزه هوش مصنوعی پرداخت و اظهار داشت: «ایران در زمینه کدنویسی نسبت به بسیاری از کشور‌ها برتری دارد. ما در صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته از دو سال گذشته، ۱۳ طرح را در حوزه صنایع پیشرفته بررسی کرده‌ایم که اولویت نخست ما، توسعه طرح‌های مرتبط با هوش مصنوعی بوده است. آمادگی داریم از این طرح‌ها حمایت ویژه کنیم.»

وی با اشاره به توان بالقوه هوش مصنوعی در حوزه صنایع و معادن گفت: «در دو سال گذشته صدمات بسیاری در حوزه معدن داشته‌ایم که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی می‌توان از تکرار آنها جلوگیری کرد. صندوق از نظر ارائه تسهیلات و ضمانت‌نامه‌ها ظرفیت حمایت از صنایع برای توسعه کاربرد‌های هوش مصنوعی را دارد.»

فرنیان همچنین افزود: «یکی از نیاز‌های ضروری برای پیشبرد این فناوری، دسترسی به داده است و جمع‌آوری داده‌ها نقشی کلیدی در توسعه آن ایفا می‌کند.»

پوریا حداد، مدیرعامل شرکت فیلاگر، در بخش دیگری از این پنل با تأکید بر اهمیت منابع انسانی در حوزه هوش مصنوعی گفت: «مزیت رقابتی ما در این حوزه منابع انسانی تحصیل‌کرده است. اما متأسفانه این مزیت نیز در حال از بین رفتن است. در گذشته مقصد نیروی انسانی متخصص ما، کشور‌های غربی و اروپایی بودند، اما اکنون کشور‌های عربی با پیشنهاد‌های شغلی جذاب و مزایای مالی، مقصد اصلی نیرو‌های متخصص ایرانی شده‌اند.»

وی ادامه داد: «یکی از ظرفیت‌های بزرگ ایران، بازار انسانی ۸۰ میلیونی است که به زبان فارسی صحبت می‌کنند. این موضوع فرصتی منحصر‌به‌فرد برای توسعه راه‌حل‌های مبتنی بر زبان فارسی در حوزه هوش مصنوعی ایجاد می‌کند. امسال زمان مناسبی است برای تمرکز روی تولید سولوشن‌هایی در این زمینه.»

در بخش دیگری از پنل، حمید مهدی به چالش‌های پیش‌روی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در کشور اشاره کرد و گفت: «بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه فناوری، با وجود کمبود حمایت‌ها و نبود زیرساخت‌های رگولاتوری، همچنان در این مسیر باقی مانده‌اند. این شرکت‌ها باید مورد تشویق قرار گیرند، چرا که فعالیت در چنین شرایطی بسیار دشوار است.»

او در ادامه تصریح کرد: «در حال حاضر، ساختار مشخصی برای سیاست‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی در کشور وجود ندارد و مشخص نیست کدام سازمان قرار است سکان‌دار این حوزه باشد. هوش مصنوعی نیازمند نهاد رگولاتور و تنظیم‌گر مقررات است و دولت باید زیرساخت‌های این فناوری را فراهم سازد.»

وی افزود: «یکی از مشکلات اصلی در مسیر توسعه این فناوری، دسترسی محدود به داده‌های ساخت‌یافته است. داده‌ها باید توسط وزارت‌خانه‌ها مدیریت و به‌صورت نظام‌مند در اختیار توسعه‌دهندگان این حوزه قرار گیرد. حتی اگر دولت مایل به سرمایه‌گذاری مستقیم نیست، می‌تواند نقش تسهیل‌گر تأمین منابع مالی برای شرکت‌های فعال را ایفا کند.»

در بخش پایانی این نشست، رامتین افشین‌فر، مشاور سرمایه‌گذاری، به ریسک‌های موجود در سرمایه‌گذاری در شرکت‌های هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر اغلب شرکت‌های این حوزه یا در مرحله بذر (seed) هستند یا در مرحله رشد اولیه. با این حال، برخی هلدینگ‌ها به‌سمت تشکیل صندوق‌های جسورانه در این حوزه حرکت کرده‌اند و احتمالاً در یک تا دو سال آینده، شاهد تحولات مثبتی خواهیم بود.»

وی همچنین از ظرفیت‌های استفاده‌نشده در حوزه داده‌های صنعتی کشور سخن گفت و تأکید کرد: «در حال حاضر حجم زیادی از داده در صنایع مختلف از جمله لاستیک و پتروشیمی تولید می‌شود. با این حال، به دلیل نبود مدیریت متمرکز بر داده‌ها، این منابع ارزشمند بلااستفاده مانده‌اند. انتظار می‌رود شرکت‌هایی بتوانند با پردازش این داده‌ها در حوزه تأمین، نگهداری و بهینه‌سازی صنایع ایفای نقش کنند.»

انتهای پیام/