
در حالی که در چند دهه اخیر، متوسط طول عمر انسان بهطور پیوسته افزایش یافته، این پیشرفت با چالشهایی همچون افزایش بروز بیماریهای مرتبط با سن مانند سرطان، اختلالات نورودژنراتیو و دیابت نیز همراه بوده است. به همین دلیل، افزایش نهتنها طول عمر بلکه "سلامت عمر" ــ یعنی مدتزمانی از زندگی که فرد در سلامت بهسر میبرد ــ نیازمند درک عمیقتری از مکانیسمهای زیستی است که منجر به پیری سالم میشوند.
به گزارش ساینس دیلی، در جهان طبیعی دامنه طول عمر در میان پستانداران بسیار گسترده است؛ از تنها ۱ تا ۲ سال در برخی جوندگان تا بیش از یک قرن در نهنگها و انسانها. این اختلاف ۱۰۰ برابری، پرسش مهمی را مطرح میکند: چه عوامل زیستی به برخی پستانداران امکان میدهد که تا سنین بالا سالم بمانند؟
اکنون، پژوهشی تازه که در نشریه Nature Communications منتشر شده، به بررسی این پرسش پرداخته است. این پژوهش توسط تیمی از دانشگاه بار-ایلان به سرپرستی حییم کوهن، مدیر مرکز "سلامت و طول عمر انسان" ساگول در دانشکده علوم زیستی گودمن، و با همکاری ساگی سنیر از دانشگاه حیفا انجام شده است.
ردیابی تغییرات پروتئینی در طول تکامل
در این مطالعه، ساریت فلدمن-ترابلسی، دانشجوی دکترای آزمایشگاه کوهن، ابزار محاسباتی جدیدی با نام PHARAOH (تنظیمکننده مثبت تغییرات پساترجمهای در سلامت عمر) توسعه داده است. این ابزار با بهرهگیری از روشهای آماری پیشرفته، توالی پروتئینها را در میان ۱۰۷ گونه مختلف پستانداران که طول عمرهای متنوعی دارند، مقایسه میکند.
تمرکز اصلی این تحقیق بر تغییرات پساترجمهای پروتئینها (PTMs) نظیر استیلاسیون بود؛ فرآیندهایی که نقشی کلیدی در تنظیم عملکرد سلولی ایفا میکنند و پیشتر ارتباط آنها با مقاومت در برابر بیماریهای مرتبط با سن، از جمله سرطان، اثبات شده است.
ابزار PHARAOH این امکان را فراهم کرد تا پژوهشگران تغییرات خاصی را که در طول تکامل در گونههای با عمر طولانی شایع بودهاند، شناسایی کنند. سپس این تغییرات در آزمایشگاه مورد اعتبارسنجی تجربی قرار گرفت و مشخص شد که بسیاری از این PTMs نقشی مؤثر در فرآیند پیری و مقاومت در برابر بیماریها ایفا میکنند.
چشماندازهای تازه برای سلامت عمر و مقابله با بیماریها
کوهن در توضیح اهمیت یافتههای این تحقیق گفت: «نتایج ما مسیر امیدبخشی را برای درک این موضوع فراهم میکند که چگونه تغییرات خاص در پروتئینها میتوانند از بیماریهای مرتبط با سن پیشگیری کرده و به طول عمر سالم کمک کنند. شناسایی این PTMs که در طول تکامل حفظ شدهاند، میتواند به طراحی درمانهایی منجر شود که این مکانیسمهای طبیعی را شبیهسازی میکنند.»
یکی از یافتههای شگفتانگیز این مطالعه آن است که گونههای بزرگی همچون نهنگها، با وجود داشتن تعداد بسیار بیشتری سلول نسبت به جانوران کوچکتر، نرخ ابتلای به سرطان در آنها به طرز چشمگیری پایینتر است. پژوهشگران نشان دادند که PTMs خاصی که در این جانوران یافت شده، احتمالاً نقش حفاظتی در برابر سرطان ایفا میکنند.
گامهای آینده در مسیر درمانهای ضد پیری
دستاوردهای این پژوهش میتواند راه را برای توسعه درمانهایی هموار کند که مستقیماً پروتئینها و تغییرات آنها را هدف قرار میدهند؛ درمانهایی که با بهرهگیری از راهبردهای طبیعی طول عمر در حیوانات، ممکن است به کند شدن روند پیری و پیشگیری از بیماریهایی نظیر سرطان، آلزایمر و دیابت منجر شوند.
انتهای پیام/