کارگروه شهاب سنگ در سازمان فضایی ایران تشکیل شود/ از اظهار نظرهای غیرعلمی اجتناب شود

مهندس مسعود عتیقی با بیان اینکه روز پنجشنبه 8 مرداد گزارش هایی از استان های البرز، قزوین، همدان و زنجان مبنی بر مشاهده برخورد جرم آسمانی با زمین منتشر شد که این گزارش ها توسط کارشناسان قابل بررسی بود گفت : از آنجاکه در بازه زمانی بارش شهابی پرساوشی قرار داشتیم، عموم گزارش ها اشاره به جرمی با ابعاد بزرگ و بسیار نورانی داشتند که در آنها گفته شده بود، این جرم به زمین برخورد کرده است اما مسلم بود که رد آذر گوی و یا همان آتش گوی های متعلق به بارش شهابی مذکور مشاهده شده و شهاب سنگی با زمین برخورد نکرده است.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: استدلال دیگر آن است که برخورد هر جرم آسمانی با ابعاد مورد ادعای گزارشگران که عموما افراد غیر متخصص و ناآگاه به وقایع آسمانی بوده اند، می توانست ابعاد بسیار گسترده تری نظیر حفر گودال بزرگ، ایجاد لرزه در زمین منطقه مورد برخورد و حتی ایجاد خسارت به منطقه مورد اصابت داشته باشد.

عتیقی گفت: درحالیکه بررسی های مختلف زمینی و هوایی توسط مسئولان منطقه ای چنین چیزی را نشان نمی داد اما گزارشی از رسانه ملی از یک کشاورز نشان داده شد که فرد مزبور ادعای مشاهده شهاب سنگ ،انفجار آن را در بالای سر مزرعه خود و برخورد این جرم به زمین کشاورزی اش را داشت.

وی ادامه داد: آنچه که این گزارش را مورد سوال قرار می دهد آن است که اولا گودال ایجاد شده توسط سنگی با ابعاد مورد نمایش در فیلم از نظر پهنا و عمق به مراتب باید بیشتر از چیزی باشد که در فیلم نشان داده شد چرا که سنگ آسمانی با اثرات شتاب گرانشی زمین سرعت بسیار بسیار بالایی در هنگام برخورد دارد و به همین نسبت ابعاد خسارتی آن بالاتر خواهد بود.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران افزود: دومین نکته مورد سوال در مورد این گزارش این است که کشاورز مدعی شده سنگ آسمانی بلافاصله پس از برخورد از زمین خارج کرده ، این درحالی است که سنگ های آسمانی به دلیل طی مسافت دهها کیلومتری در لایه های چگال جو زمین به شدت گداخته می شوند و به درجه حرارت بالایی می رسند و تا ساعاتی پس از برخورد حتی در آب یخ قابل لمس نیستند.

عتیقی ادامه داد: سومین نکته قابل تامل این گزارش این است که براساس تصاویر پخش شده علوفه اطراف گودال کوچک از مرز سوختن و یا صدمه دیدن دور مانده بود.

وی با اشاره به اینکه افرادی با قصد فروش سنگ های معمولی با قیمت بالا هر روز و هر هفته در تماس با دفتر انجمن نجوم آماتوری ایران مدعی یافتن شهاب سنگ در منطقه محل سکونت خود می شوند، گفت: حتما باید مرکزی برای تایید یا رد این گونه ادعاها باشد و به همین دلیل وجود و فعالیت کارگروه های تخصصی در این زمینه در سازمان ها و مراکز ذیربط حائز اهمیت است.

**پیش بینی در مورد برخورد شهاب سنگ ها با زمین امکان پذیر نیست

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در زمینه امکان پیش بینی برخورد شهاب سنگ ها با زمین گفت: اساسا هیچ گاه نمی توان برخورد شهاب سنگ ها را با زمین پیش بینی کرد چرا که این اجرام، اجسام کوچک و بزرگی هستند که در فضا سرگردان بوده و در هر شبانه روز صدها و بلکه هزاران قطعه از آنها با جو زمین برخورد کرده و در جو زمین می سوزند که به غبار نشسته بر سطح زمین می افزاید.

وی ادامه داد: پر واضح است شهاب سنگ ها با ابعاد بزرگتر نظیر آنچه که در کشور روسیه در سال گذشته با زمین برخورد کرد، می تواند با زمین برخورد و خساراتی نیز ایجاد کند.

*** برخورد شهابسنگ ها در روسیه

صبح روز ۲۷ بهمن ۱۳۹۱ یک شهاب سنگ بزرگ با حداقل سرعت 54 هزار کیلومتربرساعت حدود ۴۴ برابر سرعت صوت، از فراز منطقه اورال جنوبی روسیه عبور کرد و در بالای شهر چلیابینسک در 1500 کیلومتری مسکو متلاشی شد. نور خیره کننده این جرم آسمانی آنقدر زیاد بود که نه تنها بر شهر چلیابینسک سایه افکند بلکه در استان سوردلوفسک، اورنبورگ و قزاقستان نیز رویت شد.

بنا به برآوردهای آکادمی علوم روسیه، وزن این شهاب سنگ که کی ای اف-۲۰۱۳ نام گرفت بالغ بر ۱۰ تن بود و در ارتفاع ۵۰-۳۰ کیلومتری از سطح زمین براثر برخورد با جو در هوا منفجر و متلاشی شد. رادارها تا قبل از برخورد این شهاب سنگ را شناسایی و رهگیری نکرده بودند. شهاب سنگ چلیابینسک بزرگترین جرم آسمانی یک قرن اخیر پس از شهابسنگ تونگوسکا در سال ۱۹۰۸ است که به زمین اصابت کرده است.

برخورد این سنگ آسمانی که خسارات و جراحت های بسیاری برجای گذاشت توسط دوربین های شهری و ماهواره ای به خوبی ضبط شد. بیش از هزار نفر مجروح این حادثه عمدتا در اثر شکستن و خرد شدن پنجره ها دچار مصدومیت شدند.

پس از این حادثه گروهی از دانشمندان بین المللی با همکاری سازمان فضایی آمریکا ناسا موفق شدند با تحلیل انفجار چلیابینسک روسیه، برای نخستین بار به درک دقیقی از اثرات برخورد سیارکی کوچک روی زمین دست یابند.

این محققان می گویند مطالعه پدیده نجومی چلیابینسک تحولی در دیدگاههای علمی حرکت های شهاب سنگ ها ایجاد کرد.

**کارگروه بررسی شهاب سنگ ها در سازمان فضایی ایران تشکیل شود

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران با اشاره به اینکه شهاب سنگ ها سفیران سرگردانی در آسمانی هستند، که در صورت برخورد با زمین در برخی موارد می توانند خسارت آفرین باشند، گفت: زمین شناسان و متخصصان علوم سیاره ای با بررسی و تجزیه و تحلیل شهاب سنگ ها می توانند نسبت به منظومه خورشیدی و دیگر سیارات و اقمار آنها شناخت به مراتب بیشتری پیدا کنند.

عتیقی خاطر نشان کرد: با ایجاد انجمن های سیاره شناسی و یا تشکیل کارگروه بررسی شهاب سنگ ها در سازمان هایی مانند سازمان فضایی ایران می توان از توان کارشناسی کشور بیش از پیش در جهت انجام مطالعات علمی و اظهار نظرهای کارشناسی در چنین زمینه هایی بهره گرفت.