عموزاده خلیلی: مهدی حجوانی انجمنی‌ترین فرد انجمن نویسندگان کودک و نوجوان است

به گزارش خبرگزاری برنا، مراسم نکوداشت دکتر مهدی حجوانی (نویسنده، پژهشگر و عضو هیئت موسس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان) یک‌شنبه 29 فروردین ماه) با حضور جمع زیادی از نویسندگان و علاقمندان این چهره فرهنگی در سالن استاد شهناز خانه‌ی هنرمندان ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم «فریدون عموزاده‌ خلیلی» رئیس هیات مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با اشاره به چگونگی تاسیس انجمن ادبیات کودک گفت: هجده سال پیش 9 نفر از پژوهشگران، نویسندگان، شاعران و مترجمان ادبیات کودک و نوجوان دور هم جمع شدند تا انجمن ادبیات کودک را شکل دهند. آقای حجوانی یکی از آن 9 نفر بود.

عموزاده خلیلی درباره هدف اولیه شکل‌گیری انجمن نویسندگان کودک و نوجوان گفت: موسسان اولیه انجمن به دنبال این بودند که یک نهاد دموکراتیک تاسیس کنند که باعث پویندگی ادبیات کودک و بالندگی نویسندگان کودک و نوجوان شود. مهمترین ویژگی این انجمن همین بود که با یک ساز و کار دموکراتیک اتفاقاتی شکل بگیرد. این دموکراتیک بودن یعنی اینکه تمام مسئولان و اتفاقات انجمن را آرای اعضا رقم می زند. در یک چنین ساز و کاری اگر کسی بتواند چندین و چند نوبت بطور مستمر آرای عموم نویسندگان عضو را که حدود ششصد نفر هستند کسب کند، حتما چیزی در وجودش هست که توانسته بلا استثنا وقتی خودش را در عرضه آرای عمومی می گذارد موفق و سربلند بیرون بیاید.

وی در پایان افزود: آقای حجوانی همیشه توانسته اند در دوره های مختلف با رای اعضا عضو هیات مدیره انجمن باشند. این ویژگی ها در مورد کسی که آرای نویسندگان کودک و نوجوان را به خودش اختصاص دهد نکته ای است که کمتر دیده شده است. در مورد توانمندی ها و ظرفیت های پژوهشی، نظریه پردازی، نقد، تالیف، خلاقیت و دیگر ویژگی های ایشان زیاد شنیده ایم اما این نکته که ذکر کردم بسیار قابل تامل است. از این رو من مهدی حجوانی را انجمنی ترین فرد انجمن نویسندگان کودک و نوجوان می دانم و فکر می کنم این صفت بزرگی است. افراد بزرگی مانند مهدی آذر یزدی، هوشنگ مرادی کرمانی، احمدرضا احمدی و حسین ابراهیمی الوند از اعضای این انجمن هستند و جوانان خلاق و پر شوری که به مرور به این انجمن می پیوندند.

در ادامه برنامه  اندیشه فولادوند و پریسا شمس که اجرای برنامه را به عهده داشتند در قالب یک نمایش ویژگی های مهدی حجوانی را بیان کردند.

دکتر حجوانی بین بخش های مختلف حصاری نکشیده است

سپس دکتر «هادی خانیکی» استاد دانشگاه و کارشناس رسانه در جایگاه قرار گرفت و گفت: اشتیاق و سختی رسیدن به این برنامه باعث شد کودک درونم هم بیدار شود و مجبور شدم با موتور به این برنامه برسم و آن موتور سوار هم برای آمدن به اینجا تمام مسیرهای ممنوعه را زیر پا گذاشت و این یک احیای دهه کودکانه بود. در اینجا باید وجه دیگری از دکتر حجوانی را برای شما بیان کنم. فوکو تعبیری دارد و از واژه هتروپیا در مقابل واژه اتوپیا که آرمان شهر است، استفاده می کند. فوکو در مقابل آن از واژه هتروپیا یا در مرز بوده گی استفاده می کند و نشان می دهد این در مرز بودن چقدر باعث می شود که فهم انسان از دنیای پیرامون اش بهتر شود. در مرز بودن یعنی اینکه آدم بتواند مثل گره شبکه ها بین جاهای مختلف با هم ارتباط برقرار کند.

او گفت:  یک وجه آن را آقای عموزده گفتند که کسی مثل دکتر حجوانی وارد انجمنی بشود و هجده سال در آن موفق کار کند. من می خواهم بگویم کسی را در ایران در نظر بگیرید که حدود پانزده سال یک فصلنامه پژوهشی و فرهنگی را بصورت میان رشته ای، آن هم در بخش خصوصی منتشر کند و از عمر متوسط یک نشریه تخصصی در ایران فرا برود.  بسیاری از شما بهتر از من می دانید دکتر حجوانی در آنجا چه کار های بزرگی انجام داده اند. از نظر من که فقط از دیدن دنیای کودکی لذت می برد، می بینم دکتر حجوانی در این کار توانسته با موفقیت بیرون بیاید. یعنی آن فضای بسته و خشک آکادمی را با فضای لطیف هنر در آمیخته و خودش یکی از گره های شبکه در مرز بین دانشگاه و روشنفکری و کار هنر قرار گرفته. این در مرز قرار گرفتن، باعث می شود که انسان بتواند فضا های بسته را به روی هم باز کند.

دکتر خانیکی گفت: دکتر حجوانی خوب توانسته است در مرز بودن را نگه دارد. یکی اینکه بین بخش دولتی و غیر دولتی حصار نکشیده، بین بخش پژوهش و آموزش حصار نکشیده و بین هر دوی اینها و فعالیت های مدنی هم حصار نکشیده است. به نظر من نیاز داریم دنیای امثال دکتر حجوانی را بشناسیم و این را در جامعه ای که نهادهایش کوتاه مدت است ادامه دهیم. باید کشف کنیم که با چه سرمایه های فرهنگی و اجتماعی مواجه هستیم و شاید به این دلیل که نزدیک به ما هستند آنها را ندیده ایم. نیاز دنیای ما به شناخت افرادی چون دکتر حجوانی بسیار زیاد است وجای این نکوداشت‌ ها در دانشگاه‌ها هم هست.

«پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان» بخش ارزشمندی از فعالیت های دکتر حجوانی است

در ادامه این مراسم دکتر «نوش آفرین انصاری» استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر با اشاره به اهمیت پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان گفت: خانه هنرمندان همیشه برای من و شورای کتاب کودک جای بسیار عزیزی است و بسیار خوشحالم که در اینجا حضور دارم.  به نظر من بخش بسیار ارزشمند فعالیت های آقای  دکتر حجوانی، پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان است. پژوهشنامه یک اتفاق بسیار مهم فرهنگی در تاریخ ادبیات معاصر کودکان بود. امیدوارم که سال های سال پژوهشنامه پربار تر منتشر شود. چند سال پیش انتشار پژوهشنامه متوقف شد، وقتی این اتفاق افتاد گفته بودم که چطور خاموشی یک رسانه اینطور با بی تفاوتی و سکوت مواجه شود. به هر حال وقتی خبر انتشار مجدد آن  را دریافت کردم یادداشت کوچکی برای دکتر حجوانی نوشتم.

این نویسنده و پژوهشگر در ادامه گفت: مورد دیگری که باید به آن اشاره کنم بحث لاکپشت پرنده است. لاکپشت پرنده یک ابزار ترویجی بسیار خوبی است. خوشحالم که پژوهشنامه میزبان لاکپشت پرنده است و توانست تعدادی از همکاران شورا را هم دور هم جمع کند. ما در شورا نوزنده گروه داریم و پنجاه و چهار سال است که کار بررسی را دنبال می کنیم و از این اتفاق خیلی خوشحالم. ولی وجود لاکپشت پرنده که به یک فهرست جاری از بهترین کتاب های حوزه ادبیات کودک تبدیل شود در پژوهشنامه کافی نبود و نمی توانست مخاطبان واقعی خود را پیدا کند. من خوشحال هستم که نشریه لاکپشت پرنده هم به همت آقای دکتر حجوانی  منتشر می شود و این نشریه می تواند طیف سیع تری از علاقمندان به کالای فرهنگی را تحت تاثیر قرار می دهد.

نوش آفرین انصاری در ادامه به شورای کتاب کودک  اشاره ای کرد و  گفت:  ما پنجاه چهارمین سال حیات مان را شروع می کنیم و ممکن است هر کدام از دوستان گوشه ای از فعالیت های شورا را دیده باشند. امروز در نمایشگاهی که در جنب این سالن برگزار شده است سه کتاب وجود دارد؛ «صلح با باید از کودکی آموخت»، «ارج نامه علم عاشقی» و «از همکاری تا مشارکت» است که توصیه می کنم این کتاب ها را بخوانید.

در ادامه کلیپی از زندگی مهدی حجوانی پخش شد که خود این پژوهشگر و نویسنده و تعداد دیگری از دوستان و شاگردان وی در آن صحبت کردند.

دکتر حجوانی یک شخصیت کلیدی در حوزه نقد کتاب کودک است

سخنران بعدی مراسم دکتر «امیرعلی نجومیان» استاد دانشگاه بود. نجومیان در ابتدا مقدمه مقاله «سر انجام بچه ها خدا را بر می گردانند» نوشته مهدی حجوانی را قرائت کرد و در ادامه سخنانش گفت: از انجمن نویسندگان کودک و نوجوان تشکر می کنم که چنین مراسمی را برگزار کرده است. نکوداشت افرادی که در اوج فعالیت خود هستند و بسیار مهم‌تر از رفته گان است. شش سال پیش برای نخستین بار با دکتر حجوانی آشنا شدم و در جلسات مختلفی پس از آن با هم بودیم و من نوشته ها فعالیت های ایشان را دنبال می کنم. مهدی حجوانی در حوزه نقد کتاب کودک در چند دهه اخیر یک شخصیت کلیدی است. او در مرحله نخست تلاش کرد که هم یاد بگیرد و هم اصول و مبانی نقد و نظریه ادبی را بیاموزد و برای پیوند میان این اصول با حوزه ادبیات کودک تلاش کرد. او همیشه نگران وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در ایران است. او در نقد کتاب و مقاله در ارائه پرسش های کلیدی در حوزه نقد ادبیات کودک کوشش داشته است.

نجومیان در ادامه گفت: حجوانی در مقاله ای که در باره کتاب «روش شناسی نقد ادبیات کودک» نوشته آقای هادی محمدی می نویسد،  به پرسش هایی در حوزه نقد می پردازد که نشان از نگاه و رویکرد او به ادبیات کودک دارد. پرسش هایی که در این مقاله آمده است، نشان می دهد دکتر حجوانی بیش از اینکه مساله اش رویکردهای نقد باشد، مساله اش جایگاه رویکرد نقد در مطالعات ادبیات کودک در ایران است.  در نوشته های دکتر حجوانی با نگاهی مواجه هستیم که برایش نقد فی نفسه ارزشی ندارد بلکه آنچه اهمیت دارد این است که نقد برای ادبیات کودک در ایران چه می تواند انجام دهد. آقای حجوانی در مقاله ای دیگر به این مساله اشاره می کند که چطور ما کودکانه بنویسیم نه کودکانه نما، و تفاوتی بین این دو قائل می شوند.

در ادامه لوح تقدیر از سوی دکتر عباس صالحی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) به دکتر مهدی حجوانی (نویسنده، پژوهشگر و عضو هیات موسس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان) اهدا شد.

سپس «افشین داورپناه» معاون فرهنگی- پژوهشی موسسه خانه کتاب پشت تریبون قرار گرفت و در سخنان کوتاهی گفت: آقای حجوانی یکی از موثر ترین افراد در موسسه خانه کتاب بودند و از سال 76 به مدت هشت سال و شش شماره نخست کتاب‌ ماه کودک و نوجوان را منتشر کردند که با توجه به آن دوران، این نشره هم مخاطب زیاد و تاثیر گذاری فراوانی داشت و در آنجا هم رویکرد ایشان رویکرد نقد بود و خیلی از ما در آن سال ها از آن نشریه استفاده کردیم و به نمایندگی از خانه کتاب هدیه ای را به ایشان تقدیم می کنم و امیدوارم جامعه فرهنگی بتواند سال های سال از وجود ایشان استفاده کند.

از جمله چهره های شاخص حاضر در این برنامه می توان به  احمد مسجد جامعی (عضو شورای اسلامی شهرتهران )، علیرضا تابش (مدیرعامل بنیاد فارابی)، داریوش رضوانی (مشاور رئیس کتابخانه ملی)، علی اصغر سید آبادی (مدیر کل مطالعات فرهنگی وزارت ارشاد)، اسدالله امرایی، حسن کیائیان، داود موسایی، فرهاد حسن زاده، سوسن طاقدیس، فریبا کلهر، اسدالله شعبانی، حدیث لزر غلامی، عباس تربن و ... اشاره کرد.