بزرگترین مشکل، نبود سیاست گذاری فرهنگی در توسعه و تولید کتاب است

به گزارش خبرگزاری برنا، عبدالعظیم فریدونی در برنامه "گفت‌وگوی فرهنگی" رادیو گفت‌وگو در خصوص چالش های نشر گفت: بزرگترین مشکل ما در این حوزه، نبود یک سیاست گذاری فرهنگی در توسعه و تولید کتاب است یعنی هنوز وضعیت و تکلیف کتاب در کشور روشن نیست. اگر به برنامه های توسعه چهارم و پنجم نگاه کنید وضعیت به همین منوال است و حتی در برنامه توسعه پنجم کلامی از کتاب نیامده است.

محمود آموزگار در ابتدا با اشاره به نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گفت: بیست و نهمین دوره نمایشگاه کتاب تهران در حال برگزاری است و دولت در این مدت هزینه های قابل توجهی را برای برگزاری نمایشگاه صرف کرده است و باید دید خروجی این هزینه چه چیزی بوده است یعنی آیا در سرانه مطالعه نقش جدی داشته است و به طور کلی نکات مثبت و منفی آن چه چیزی بوده است.

وی افزود: فکر می کنم نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نقش بسیار موثری در اقتصاد همکاران ناشر و اهل قلم دارد و بدون استثناء، موقعیت ویژه ای است که حتی خریداران کتاب نیز عموماً فقط در این ایام مشخص، کتاب می خرند.

رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران با بیان اینکه ناشران نیز تعهداتشان را به این ماه و در دوره برگزاری نمایشگاه موکول می کنند، اظهار داشت: البته خیلی از کتاب فروشی ها معتقد هستند نمایشگاه کتاب با آنها موازی کاری می کند یعنی کاری که آنها باید انجام دهند، در نمایشگاه در حال انجام است و این یکی از نکات منفی عملکرد نمایشگاه است زیرا کتاب فروشی ها را به عنوان یکی از ارکان اصلی حوزه نشر، از این گردونه خارج کرده است.

آموزگار خاطرنشان کرد: تا دو سال پیش به کتاب فروشی به مثابه شغلی دیگر نگاه می کردند، یعنی تمام آن هزینه ها را کتاب فروشی ها داشتند و درآمدشان با دیگر مشاغل قابل قیاس نبود در حالی که در بسیاری از کشورها در یک خیابان اصلی در کنار یک بوتیک گران قیمت، یک کتاب فروشی است و به همین جهت این مسئله توجیه اقتصادی دارد.

رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران تاکید کرد: وزارت ارشاد باید کار فروش کتاب را به صاحب کار، یعنی فروشنده کتاب بسپارد. بنابراین این مسئله به عنوان یک نقص در برگزاری نمایشگاه کتاب وجود دارد.

 وی با اشاره به اینکه 75 درصد فعالیت نشر در تهران و 25 درصد آن در دیگر استان ها انجام می شود، بیان داشت: باید سعی کنیم این فاصله را در طول یک برنامه چند ساله کاهش دهیم و این کار با تاسیس کتاب فروشی ها انجام می شود زیرا تعداد ناشرین کشور چند برابر کتاب فروشی ها است.

در ادامه نادر قدیانی در خصوص مشکلات حوزه نشر گفت: اکثر کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند یا جوانانی که به این کار سوق پیدا کرده اند به دلیل مشکلات اقتصادی، از این کار کنار می کشند.

وی افزود: وقتی ثبات اقتصادی وجود دارد، ناشران دوست دارند، کتاب هایشان را با تیراژ 5 هزار که حداقل نرخ یک چاپخانه است، چاپ کنند، زیرا اگر حتی به اندازه 500 نسخه نیز چاپ کنند باز هم باید هزینه 5 هزار تیراژ را پرداخت کنند. بنابراین وقتی کتابی را با تیراژ پایین چاپ می کنند باعث گرانی کتاب و کاهش فروش آن می شود.

مدیر انتشارات قدیانی با اشاره به تلاش ناشر برای تجدید کتاب با کاهش تیراژها اظهار داشت: وقتی بعد از یک سال ناشر می خواهد کتاب خود را تجدید چاپ کند، قیمت کتاب نیز افزایش پیدا می کند که این موضوع برای خوانندگان مشکلات زیادی به وجود می آورد. اینجا است که وظیفه ناشر بسیار سخت می شود و واحد پژوهش و بازرگانی باید کتابی را انتخاب کند که حداقل تیراژ سه هزار تایی را داشته باشد تا اقتصاد ناشر ضرر نبیند.

قدیانی با بیان اینکه اغلب، ناشران در حوزه فرهنگ عمومی یا کتاب کودک و نوجوان بیشترین ضربه را نسبت به گروه های دیگر نشر می خورند، افزود: ناشران کتاب های دانشگاهی و پزشکی تخصصی هستند و تیراژها و قیمت هایشان به گونه ای است که متناسب با مخاطب است.

در ادامه عبدالعظیم فریدونی در خصوص چالش های نشر تصریح کرد: بزرگترین مشکل ما در این حوزه نبود یک سیاست گذاری فرهنگی در توسعه و تولید کتاب است یعنی هنوز وضعیت و تکلیف کتاب در کشور روشن نیست. اگر به برنامه های توسعه چهارم و پنجم نگاه کنید وضعیت به همین منوال است و حتی در برنامه توسعه پنجم کلامی از کتاب نیامده است.

مدیر انتشارات محراب قلم ادامه داد: در سیاست های کلان کشور، راهبردی برای توسعه و رشد مطالعه کتاب نداریم یعنی هنوز مدیران فرهنگی مان  راهبردی ندارند که می خواهند در حوزه کتاب و کتاب خوانی چه اقداماتی انجام دهند.

وی از تعدد سازمان ها و مراکز مدعی فرهنگ که اقدامات موازی انجام می دهند یاد کرد و بیان داشت: وظایف این سازمان ها مشخص نیست و مرکزی که این مراکز را با یکدیگر هماهنگ کند نیز وجود ندارد و هر کسی ساز خودش را می زند و به جای اینکه هم افزایی کنند، موجب اختلاف نیز می شوند.

فریدونی با ذکر مثالی ادامه داد: یکی از این مراکز آموزش و پرورش است و یا کار سازمان تبلیغات اسلامی در حوزه کتاب چیست؟ نزدیک به 39 مرکز فرهنگی بودجه دریافت می کنند. هر کدام چه وظیفه ای در حوزه کتاب و کتاب خوانی دارند؟ آیا اساساً این سازمان ها و وزارت خانه در کنار هم نشسته اند و هم افزایی می کنند تا فکری برای مطالعه داشته باشند؟ متاسفانه هیچ کدام چنین کاری نمی کنند و هر کدام مستقل از یکدیگر تکالیفی برای خودشان تعیین کرده اند و باعث اصطحکاک نیز می شوند.

مدیر انتشارات محراب قلم، تغییر مداوم مدیران فرهنگی را یکی از مشکلات این حوزه عنوان و تصریح کرد: این مسئله بسیار بر اقتصاد نشر، تاثیر می گذارد.

قابل ذکر است؛ برنامه "گفت‌وگوی فرهنگی" از شنبه تا چهارشنبه ساعت 20 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت‌وگو مراجعه کنند.