تلاش برای بازگشت زندگی به ارگ سریزد

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، در 30 کیلومتری جنوب غرب شهر یزد، به سمت کرمان که می‌روی در میان تل‌ انبوه شن و ماسه، پیش چشم هر مسافری، بقایای ارگی خودنمایی می‌کند که در بردارنده دو هزار سال زندگی است. ارگ سر یزد، که با داشتن بناهایی از دوران ساسانیان، سلجوقیان، صفویه و قاجاریه چکیده‌ای از تاریخ ایران است، امروز در اختیار یک بهره‌بردار بخش خصوصی قرار دارد تا بعد از مرمت و بازسازی دوباره زندگی در آنها جاری شود.

مجید سریزدی، بهره‌بردار ارگ سریزد که اصالتا نیز اهل همین منطقه است، در سال 2014 جایزه‌ رتبه ممتاز حفاظت از میراث فرهنگی آسیا و اقیانوسیه را از نمایندگان یونسکو گرفت. او دارای مدرک کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای است و تجربه کار اجرایی در سمت شهردار 6 شهر کشور از جمله کرج را در کارنامه خود دارد.

برای آشنا شدن با ارگ تاریخی سریزد و روند بازسازی آن به گفت‌وگو با این بهره‌بردار پرداختیم که می‌توانید نتیجه این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید.

درباره ارگ سر یزد بگویید، چه شد که به سراغ این بنای تاریخی آمدید؟

من اصالتا اهل سریزد هستم و این منطقه را بسیار دوست دارم، همیشه در این فکر بودم که برای شهرم کاری انجام دهم تا به واسطه آن گردشگران به این منطقه بیایند، از آثار باستانی دیدن کنند و سریزد را بشناسند. برای همین بعد از پایان یافتن دوران خدمتم در شهرداری کرج، به شهرم بازگشتم و از سال 1390 به مرمت ارگ سریزد مشغول شدم.

درباره روند واگذاری ارگ توضیح دهید، از چه طریق بهره‌برداری از این بنا را بر عهده گرفتید؟

بخشی از بنای ارگ سریزد زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و بخش دیگر آن در اختیار اداره اوقاف بود که با هر دو سازمان مکاتبه انجام شد و درنهایت توانستم بهره‌برداری از این بنا را به مدت 15 سال در اختیار بگیرم که تا امروز بخشی از بنا مدت سه سال و بخش دیگر آن به مدت پنج سال است که در اختیار شرکت ماست.

در این مدت که ارگ در اجاره شما بوده، چه اقداماتی در این بنا انجام شده است؟

بنای ارگ در سال‌های دور، زنده بود و زندگی در آن جریان داشت و ما در این سال‌ها تلاش کردیم آن را باز زنده‌سازی کنیم و به باقی مانده بناها کاربری دهیم. در زمانی که ارگ به ما تحویل داده شد، بعضی از بناهای آن تا 95 درصد و برخی دیگر بیش از 60 درصد تخریب شده بود. بعد از انجام مرمت و احیای ارگ تلاش کردیم در کاربری بخشیدن به بنای ارگ، هر قسمت از آن، مطابق تاریخچه خودش استفاده شود.

ارگ سر یزد از چه بخش‌هایی تشکیل شده است و هر بخش در حال حاضر چه کاربری‌ای دارد؟

ارگ سر یزد از 18 بنا متعلق به دوران‌های مختلف تاریخی تشکیل شده است که در هر کدام بخش‌هایی نظیر کاروانسرا، حمام و چاپارخانه وجود دارد و همان‌طور که گفته شد، تلاش کردیم کاربری هر بنا با توجه به ماهیت تاریخی آن باشد، کاروانسراها به میهمانپذیر تبدیل شده که ظرفیتی بیش از هزار نفر دارد، حمام، همان کاربری حمام را دارد و سایر بخش‌ها هم به همین ترتیب. تنها بخشی که کاربری متفاوت با ماهیت تاریخی دارد، چاپارخانه است که تبدیل به موزه سریزد شده است.

از این ارگ جز محلی برای اقامت گردشگران و موزه چه استفاده‌های دیگری می‌شود؟

در آینده این منطقه به منطقه جشنواره‌ای استان یزد، منطقه تولید صنایع‌دستی یزد و شهرک سینمایی تاریخی تبدیل می‌شود و تلاش‌مان این است که در هر کدام از بناها از لباس‌های مربوط به آن دوره استفاده شود و تزئینات و مبلمان نیز متناسب با طرح‌های آن روزه باشد.

مراکز اقامتی ارگ، چند ستاره است؟

 نحوه ستاره دادن به بناهای تاریخی با هتل‌ها متفاوت است، در بناهای تاریخی هنوز سازوکاری برای ستاره‌دار شدن مراکز اقامتی وجود ندارد، اما در یک تخمین می‌توان گفت مراکز اقامتی این ارگ بین دو و سه ستاره هستند.

تاکنون استقبال گردشگران داخلی و خارجی از ارگ چطور بوده است؟

 با وجود نبود تبلیغات رسمی70 درصد گردشگرانی که به یزد سفر می‌کنند سر یزد را شناخته‌اند و 50 درصد آنها حتما به سر یزد سفر و از ارگ دیدن می‌کنند و بازدید گردشگران خارجی هم شرایط مناسبی دارد، به‌طوری که از ابتدای امسال هفته‌ای 200 میهمان خارجی داشتیم.

هزینه مرمت و احیا و اقدامات دیگری که در این ارگ انجام داده‌اید، از کجا تامین شد؟ حمایت سازمان‌های دولتی چطور بود؟

تمام هزینه‌ها را خودم تامین کردم و از هیچ وام دولتی‌ای استفاده نکردم. سازمان میراث فرهنگی در طول انجام پروژه همواره همراه ما بود، اما بزرگ‌ترین چالش، حساسیت سازمان بر نحوه احیا بود. همیشه وقتی بخواهیم از یک بنای میراثی برای مقاصد گردشگری استفاده کنیم، حساسیت بسیاری وجود دارد.

از سرمایه‌گذاری که برای ارگ انجام دادید، راضی هستید؟

هزینه ‌تنها صرف هزینه مادی نیست، بلکه اعتبار، پشتکار و زمانی که برای انجام یک کار می‌گذاریم هم هزینه محسوب می‌شود و من به‌طور کلی از این سرمایه‌گذاری راضی و خوشحال هستم.

شما برای بهره‌برداری درست از این ارگ تاریخی، برنده جایزه یونسکو شدید. از این جایزه بگویید.

معیار ارزیابی برای جایزه یونسکو در چند بخش بود، بخش اول، جامعیت پروژه، بخش دیگری که برای یونسکو اهمیت داشت ارزش کیفیت و مرمت بنا، مورد سوم به کارگیری جوامع محلی در انجام فعالیت و مورد آخر نوع برنامه‌ریزی بخش خصوصی بود که در مجموع ارگ سر یزد توانست در این چهار بخش نظر داوران یونسکو را تامین کند. اختصاص این جایزه در سال 2014 به یک پروژه ایرانی برای اولین بار است که رخ می‌دهد.

به‌عنوان سوال پایانی، فوت کوزه‌گری بهره‌برداری درست و موفق از یک بنای تاریخی چیست؟

نکته اصلی این است که توجه کنیم هر مرمتی منجر به سوددهی اقتصادی نمی‌شود. بهره‌برداری اقتصادی درست و مناسب با روح یک مجموعه تاریخی شرط استمرار است. اگر نتوانیم به سوددهی اقتصادی مناسبی دست پیدا کنیم، فعالیت در بنا مستمر نخواهد بود و درنتیجه مرمت و احیای بنای تاریخی نیز بعد از مدتی به حال خود رها می‌شود. در مرمت و احیا نیز نباید جنبه اقتصادی را به تنهایی در نظر گرفت بلکه فوت کوزه‌گری در این است که بنای تاریخی مرمت شده را در بین سایر مجموعه‌های تاریخی تبدیل به یک برند واقعی کنیم.

منبع: ریحانه جاویدی- فرهیختگان