از «قفل آجین» تا «قمه زنی»

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، ماه محرم فرا رسیده است و بازهم موضوع افراط در عزاداری های سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بحث داغ این روز های جامعه شده است. موضوع افراط در عزاداری سابقه چندین و چند ساله دارد.

سابقه افراط در عزاداری امام حسین(ع) ریشه در زمان قاجار دارد. عزاداری در محرم یکی از آئین های مورد توجه شاهان قاجار به شمار می رفت و آنها از این فرصت برای نشان داد پایبندی خود به شرع و ارادت خود به اهل بیت(ع) استفاده می کردند.

در عصر قاجار با شروع ماه محرم خیابان ها و کوچه و شهر به پرچم های سیاه تزیین می شد و در تهران در نزدیک به دویست هیات مراسم عزاداری بر قرار بود؛ در این میان شاهان نیز همراه با مردمی که رسوم و آداب عزاداری محرم را به جا می آوردند مراسم سوگواری برگزار می کردند.

یکی از مراسم هایی که با افراط تمام برگزار می‌شد، مراسم «قفل آجین» بود. در این مراسم افراد عزادار برای «قفل آجین» کردن، بدن خود را سوراخ کرده و به آن قفل می زدند که عملی بسیار دردناک بوده و گاه به عفونت و بیماری فرد منجر می شد. افراد عزادار قسمت هایی از بدن خود، از گردن به پایین را سوراخ کرده و از محل هایی که سوراخ کرده بودند؛ قفل، زنجیر، نیزه و خنجر عبور می‌دادند. پس ازآن جلوی دسته های عزاداری خود را به نمایش می‌گذاشتند و تا جایی که می‌توانستند راه می‌رفتند. بسیاری از این افراد به دلیل درد بیش از حد این عمل از هوش می‌رفتند.

از دیگر مراسم های افراطی در زمان قاجار می‌توان به «شمع آجین» اشاره کرد. «شمع آجین» کردن نوعی شکنجه در زمان قدیم به حساب می‌آمد اما با فرارسیدن ماه محرم بسیاری از افراد این عمل افراطی را انجام می‌دادند. در مراسم «شمع آجین» فرد عزادار بدن خود را سوراخ کرده و در زخم خود شمع روشن قرار می‌داد. این شمع ها پس از آب شدن به زخم و بدن فرد می‌رسید. بعضی وقت ها پس از تمام شدن شمع، فیتیله از چربی بدن استفاده کرده و روشن می‌ماند.

این دو رسم ناخوشایند «قفل آجین» و «شمع آجین» کردن که ریشه در خرافات افراد داشت، دهه ها است از بین رفته است.

اما چند سالی است مراسم «قمه زنی» در نقاط مختلف کشور برگزار می‌شود و افراد شرکت کننده در این مراسم با جهل خود، موجب وهن اسلام میان مردم غیر مسلمان میشوند. تمامی مراجع عظام تقلید از مراسم «قمه زنی» به عنوان مراسمی که باعث وهن اسلام می‌شود نام می‌برند و برگزاری چنین مراسمی را جایز نمی‌دانند.

رهبری انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای در این باره می‌گویند: «هرکاری که برای انسان ضرر داشته یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند قمه‌زنی علاوه بر این‌که از عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی‌شود و سابقه‌ای در عصر ائمه، علیهم‌السلام، و زمان‌های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم، علیه‌السلام، در مورد آن نرسیده است. در زمان حاضر موجب وهن و بد نام شدن مذهب می‌شوددر هیچ حالت جایز نیست»( اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسی، ص326.)

اما علاوه بر این فتوا، ایشان در بیاناتی دیگر حکم به ممنوعیت قمه‌زدنِ علنى و آشکار نموده‌اند. ایشان در قسمتی از جواب نامه امام جمعه اردبیل مبنى بر اعلام تبعیت مردم اردبیل از نصایح و رهنمودهاى رهبر انقلاب در مسأله عزادارى فرمودند: «امروز این ضرر بسیار بزرگ و شکننده است؛ و لذا قمه‌زدن علنى و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است.»

افراط و تفریط در اسلام در طول تاریخ باعث وارد کردن ضربه های زیادی به اسلام شده است. عده‌ای از روی جهل و عده‌ای با هدف خاص با افراط در برگزاری مراسم های مذهبی موجب وهن اسلام، این دین رحمانی شده اند که بار ها با واکنش بزرگان دین همچون مراجع تقلید رو‌به‌رو شده اند اما کمک به افراط گریزی در مراسم های مذهبی نیازمند ایجاد احساس مسئولیت در تک تک افراد جامعه است. این مهم موضوعی است که مراجع تقلید و بزرگان دین بر رو آن همواره تاکید داشته اند.