سخنرانی وزیر علوم در دانشگاه بولونیا در ایتالیا / اعطای مدرک افتخاری عضویت اولین ایرانی در آکادمی تلوم بولونا به دکتر فرهادی

به گزارش گروه آموزش خبرگزاری برنا، متن کامل سخنرانی دکتر فرهادی بدین شرح است :

عالیجنابان، خانم ها و آقایان، حضار محترم

از اینکه در میان شما فرهیختگان و سایر همکاران محترم هستم، بسیار خرسندم. همچنین می بایست از رئیس محترم دانشگاه بولونیا و رئیس آکادمی علوم این دانشگاه، به جهت دعوت از اینجانب برای حضور در این مراسم تشکر نمایم.

ایتالیا، با یک تاریخ و تمدن بزرگ و دیرین، مهد دانشمندان بنام و تمدن غرب بوده و از این رو، نقطه آغاز پدیده های موثر و روابط بین المللی بوده است.

عالیجنابان، مایلم تا نگاهی اجمالی به وضعیت و سیاستگذاری علم و فناوری در ایران را ارائه نمایم و در ادامه نگاهی گذرا به روند علم و فناوری در جهان داشته باشیم.

ایران در غرب قاره آسیا، با جمعیتی حدود 80 میلیون نفر  که 50% آن را افراد زیر چهل سال تشکیل می دهند، همواره پیشرفت های قابل توجهی را به واسطه آموزش و تربیت نیروی انسانی در حوزه علوم و فناوری موجب گردیده است. ایران با تمدن عظیم و باستان خود، همواره در طول تاریخ، مهد علم بوده است و دانشمندان و فرهیختگان تاریخ کهن آن همچون ابن سینا که در زمینه پزشکی و تدریس علوم و تالیف منابع علمی پزشکی از شهرت جهانی برخوردار هستند، حکیم ابن رازی که کاشف الکل و شیمیدان و پزشک  حاذقی بودند، و یا فارابی که از فیزیکدان بزرگ تاریخ علم در جهان بوده اند و ... کمک های مهم و موثری را در بسیاری از زمینه های علمی از جمله ریاضی، فلسفه، نجوم، شیمی و غیره به عمل آورده اند.

در جمهوری اسلامی ایران، عمدتا دو وزارتخانه مسئول هدایت و سیاستگذاری علوم و آموزش دانشگاه ها هستند. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که بزرگترین آن دو است، مسئول کلیه رشته های علوم پایه، علوم انسانی، مهندسی، هنر وکشاورزی است. این وزارتخانه همجنین در راس امور دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و پارک های علم و فناوری می باشد. وزارتخانه دوم، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، که مسئول و ناظر بر ارائه خدمات درمانی، آموزش پزشکی و همه دانشگاه ها و رشته های پزشکی می باشد.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ایران نیز که هیچ دانشگاه یا پژوهشگاهی را در ساختار سازمانی خود ندارد، صرفا مسئولیت حمایت مالی و توسعه شرکت های دانش بنیان را در کشور دارد.

همچنین، در ایران چهار آکادمی علمی وجود دارد: آکادمی علوم پزشکی، آکادمی علوم، آکادمی هنر، و آکادمی زبان و ادبیات فارسی. آکادمی های علوم ایران متشکل از:

-رئیس جمهور ایران به عنوان رئیس آکادمی

مجمع عمومی که مسئول انتخاب رییس آکادمی است

-یک شورای علمی و دبیر هر یک از  چهار آکادمی فوق

 -توسعه علوم و فناوری و اشاعه روحیه تحقیق، از جمله اهداف مهم این آکادمی ها در ایران است.

در سال 1979، از لحاظ منابع انسانی، تعداد دانشگاه و پژوهشگاه ها، ایران یکی از کشورهای کمتر توسعه یافته در آسیا بود. بعد از پیروی انقلاب اسلامی، همکارانم، هیئت دولت، مجلس و خود اینجانب به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و به عنوان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بطور مستمر، سیاست های مهمی را برای توانمندسازی منابع انسانی و ارتقای سطح آگاهی عمومی در پیش گرفتیم. اکنون پس از 38 سال، ایران به دستاوردهای کمی مهمی دست یافته است که به برخی از آنها اشاره می نمایم:

-داشتن 100 هزار هیئت علمی و 4/8 میلیون دانشجو در کشور که بیش از 50% آنها خانم هستند

- فعالیت 39 پارک علم و فناوری در ایران

-وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز بیش از 18 هزار عضو هیئت علمی و 200 هزار دانشجو در رشته های پزشکی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری و دوره های تخصصی پزشکی دارد. 

-در حال حاضر، 160 شرکت داروسازی، %97 داروهای مورد نیاز ایران و کشورهای همسایه را تولید می کنند.  همچنین با بهره گیری از یک سیستم بهداشتی نظامند و پزشکان مجرب، ایران نقش مهمی را در گردشگری سلامت در منطقه  ایفا می کند و پیش بینی می شود که با داشتن بیش از 250 هزار بیمار خارجی، درآمدی بیش از 1/5 میلیارد دلار عاید کشور گردد.

-همچنین باید به این نکته مهم اشاره نمایم که از منظر کیفی و بر اساس داده ها و شاخص های علمی و مقالات نمایه شده اسکوپوس و ISI ، رشد علمی ایران در بسیاری از رشته ها، از بیشترین شتاب برخوردار بوده است به طوری که ایران در منطقه در حال حاضر در رتبه نخست علمی قرار دارد و جایگاه علمی ایران در جهان 16 است.  همچنین طبق گزارش تایمز و تامسون رویترز ، تعداد 8 دانشگاه بزرگ ایران در فهرست دانشگاه های برتر جهان می باشد.

-دریافت مدال فیلدز یا نوبل ریاضی توسط دانشمند زن ایرانی، خانم دکتر مریم میرزاخانی که دانش آموخته دانشگاه صنعتی شریف هستند.

-با توجه به شاخص های معتبر جهانی، ایران از لحاظ مشارکت در تولید علم و تولید مدارک علمی در جهان، صرفا با 22 کشور برتر جهان در رقابت می باشد .

-سهم ایران از مقالات 1% برتر جهان در سال 2016 تاکنون 1/2درصد بوده است که 225 مقاله ایران در زمره مقالات 1% برتر جهان بوده است و تنها در سال تحصیلی 2016-2015 تعداد  200 دانشمند ایرانی در فهرست 1% دانشمندان برتر جهان قرار گرفته اند.

عالیجنابان،

جمهوری اسلامی ایران، سیاست های آموزش عالی خود را حول چهار محور اساسی ذیل قرار داده است:

1.منابع انسانی – با این اعتقاد که منابع انسانی ماهر ، نقش مهمی در توسعه پایدار دارند.

2.تجاری سازی یافته های پژوهشی و تقویت ارتباط و همکاری علمی دانشگاه و پژوهشگاه با صنعت

3.دیپلماسی علوم و فناوری: به منظور توسعه همکاری های علمی با دیگر کشورها، حمایت از رشد راهبردهای  انتقال فناوری و دانش فنی و همچنین توسعه تحقیقات پایه بر اساس فناوری های جدید، که در این میان، ایتالیا یکی از اولویت های اول ایران در ایجاد دیپلماسی علمی و فناوری می باشد.

4.بین المللی کردن دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور بر اساس شناخت برتری های نسبی، توانمندی ها، ظرفیت ها و نیازهای تحقیقاتی و فناوری کشور.

امروزه، 22% مقالات علمی ما به طور مشترک با دانشگاه ها و موسسات علمی بین المللی تولید می شوند. همچنین بسیاری از همکاری های علمی ما با کشورهای اسلامی و همچنین با کشورهای اروپایی نظیر ایتالیا، آلمان، اتریش، و فرانسه صورت می پذیرد که تفاهم نامه های علمی بسیاری با آنها منعقد گردیده است. ایران در حال حاضر  در بسیاری از پروژه های علمی کوچک با ایتالیا همکاری می نماید که بسیار امیدواریم این همکاری های علمی و تحقیقاتی وارد مرحله عملی جدیدتری گردد.

در چارچوب همکاری های دوجانبه ایران و ایتالیا، ضمن تشکیل اولین کمیته مشترک علمی و فناوری دو کشور در تهران، در حال حاضر، برنامه مشترک "پییترو-دلا-واله"، با 6 پروژه مشترک بین دو کشور تعریف شده است. همچنین یک نشست مهم در خصوص حفظ و مرمت آثار باستانی، با حضور دانشمندان ایتالیایی در ایران برگزار شده است و در پایان ماه جاری نیز، نشست مشترک انتقال و توسعه فناوری با حضور 15 تن از اعضای هیئت علمی، محققان و برگزیدگان جامعه علمی ایتالیا در تهران برگزار خواهد شد.

مهم ترین محورهای فعالیت های علمی بین المللی ایران شامل: همکاری بین مراکز رشد و پارک های علم و فناوری، همکاری مستقیم دانشگاه های ایران با دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی خارجی، اجرای پروژها و طرح های مشترک تحقیقاتی دو و چندجانبه، اعطای بورس های تحصیلی و تحقیقاتی به اتباع خارجی، ایجاد شعب دانشگاهی در خارج از کشور،  همکاری با نخبگان و متخصصان ایرانی خارج از کشور بر اساس برنامه های کوتاه یا دراز مدت و چاپ مقالات علمی مشترک.

عالینجانبان، مایلم تا سخنان خود را با تاکید بر نکات ذیل به عنوان زمینه های مورد علاقه مشترک همه کشورها به پایان برسانم:

1.حمایت از توانمندسازی و رشد زنان و ارتقای حقوق جوانان و ایجاد سیاست ها و راهبردهای نظام مند و اجرای طرح های منسجم نظیر طرح آگاهی بخشی عمومی بر اساس اهمیت علم،  فناوری و نوآوری، که می تواند همه کشورها را در افزایش ظرفیت ملی آن کشورها یاری نماید.

2.اهمیت به فعالیت های علمی پایدار و مستمر بین کشورهای توسعه یاقته و در حال توسعه و با توجه بیشتر به ظرفیت سازی در همکاری های بین المللی و به ویزه توسعه منابع انسانی و عمومی، می تواند یک اولویت مهم برای ایران و سایر کشورها باشد. بدون شک، ایجاد شبکه های علمی و همکاری های بین المللی بین محققان، دانشمندان و نخبگان می تواند رشد این قبیل ظرفیت سازی ها را شتاب بخشد و موجب افزایش آگاهی نتنها در سطح ملی بلکه در سطح  بین المللی گردد.

3.علاوه بر این، بدلیل تاثیر فرار مغزها یا فرار سرمایه های انسانی، بر روند توسعه کشور و سرمایه گذاری های عظیم در زمینه آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی و به دنبال آن، رشد ناپایدار کشور، این امر به شکل یک مقوله بین المللی درآمده است. بنابراین،  همه ما باید بفکر کاهش و حتی معکوس کردن جریان سیر جمعیت متخصص از حالت فرار مغزها یا سرمایه های انسانی به حالت گردش مغزها یا چرخش متخصصان باشیم.

به طور خلاصه، اینجانب معتقدم که علم و فناوری نه تنها موجب توسعه پایدار می شود بلکه زمینه های همکاری های بین المللی، صلح و سعادت را فراهم می نماید.

در پایان، مایلم یک بار دیگر مراتب تشکر و قدردانی صمیمانه خود را از دولت ایتالیا، دانشگاه بولونیا، آکادمی علوم بولونیا به خاطر تلاش های سازنده و سازماندهی خوب این مراسم ابراز دارم.