برجام و مناطق آزاد تجاری

بعد از جنگ جهانی دوم و بحران‌های اقتصادی پس از آن، برخی کشورها برای رفع موانع توسعه و دستیابی به رشد اقتصادی و صنعتی به دنبال ایجاد و تاسیس مناطق آزاد تجاری و صنعتی روی آوردند و همین باعث شد که این کشورها به جای روش‌های جایگزینی واردات به دنبال سیاست توسعه صادرات باشند و پیش شرط این کار نیز جذب سرمایه ها و سرمایه گذاران خارجی می باشد، زیرا جذب آن‌ها می‌تواند در مرحله اول و با نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات تولیدی، کشور را به سمت صنعتی شدن سوق دهد و در مرحله بعد ما شاهد توسعه سرمایه های انسانی منطقه باشیم، زیرا نیروی کار ماهر و متبحر ضمن کار و تلاش در بخش تولید با دانش روز در آن زمینه آشنا شده و همین خود زمینه مساعد توسعه همه جانبه را فراهم می‌نماید، اما ورود سرمایه و تجهیزات به کشور با موانع و محدودیت‌هایی همراه است، از جمله بیمه، مالیات، عوارض گمرکی و همه قوانین دست و پا گیر واردات و سرمایه گذاری که باعث سلب انگیزه و کاهش تمایل به سرمایه گذاری می‌گردد و همین عوامل باعث شده که در بیش‌تر کشورهایی که دارای بروکراسی گسترده و یا قوانین خشک مالیاتی و گمرکی هستند شاهد رشد پائین و یا منفی اقتصادی در نتیجه عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی باشیم. ممکن است کلید واژه (آزاد)در عنوان مناطق آزاد تجاری صنعتی مقدمه ای باشد برای حل این معضل !

انجام فعالیت‌های تجاری صنعتی در مناطق آزاد دارای معافی‌تهای مالیاتی و گمرکی خاص خود می باشد و در واقع این‌گونه مناطق از نظر قوانین کسب و کار و اقتصادی تابع قوانین سایر مناطق کشور نیست و در یک منطقه آزاد علاوه بر آن‌که از مزایای بخشودگی و یا معافی‌تهای ویژه برخوردار است می‌توان هرگونه فعالیت تبدیلی نظیر فرآوری، مونتاژ، تغییر شکل و حتی تولید محصول دیگر را روی کالاهای وارداتی انجام و آن‌را مجددا به کشوری دیگر صادر نمود. بنابراین می‌توان گفت که این‌گونه مناطق نقش بسزایی در توسعه اقتصادی هر کشوری دارد زیرا هدف از واردات مواد کالا و تجهیزات، صادرات آن‌ها به دیگر کشورهاست و این پروسه خود باعث افزایش رشد اقتصادی، ارتقای سطح تکنولوژی ، افزایش توان جذب سرمایه‌گذاری خارجی، اشتغال مولد و افزایش سطح رفاه اجتماعی می‌گردد.

اما نباید غافل شد که مقدمه وجود و یا تقویت مناطق آزاد و داشتن یک اقتصاد پویا و توسعه پایدار، وجود روابط دیپلماتیک گسترده و حفظ احترام متقابل با جهان پیشرفته کنونی است و این روابط خود باعث گشایش فراوان در زمینه روابط بانکی، بیمه‌ای، بورسی، گمرکی، حمل و نقل و … می‌گردد. همه این ارتباطات، پس از سال‌ها تلاش مداوم در سایه برجام بوجود آمده است و اخیرا رئیس جمهور تازه کار آمریکا به دنبال بر هم زدن آن می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران هزینه های زیادی برای آن پرداخت نموده و اکنون نیز باید با هوشیاری هرچه تمام‌تر ضمن حفظ اقتدار و عزت ملی به دنبال تثبیت این توافقنامه بین‌المللی و پاسداری از دست‌آوردهای آن باشد و باید بدانیم که بحث مناطق آزاد تجاری صنعتی یکی از ده‌ها موضوع اقتصادی است که تحت تاثیر وجود و یا عدم وجود برجام است.