کتابخانه‌های ملی، پلی میان فرهنگ های مختلف

 اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که به نمایندگی از ایران در این نشست شرکت کرده است طی سخنانی در این نشست گفت: تعامل بین فرهنگی و ارتباطات علمی در قالب « اکو» کمکی است به دانش‌افزایی و توسعه علم و معرفت، زیرا کشورهای حوزه اکو از اشتراکات فرهنگی و معنوی فراوانی برخوردارند که در تاریخی چندهزارساله ریشه دارد.

او همچنین تاکید کرد: اجماع دیدگاه‌های کشورهای عضو« اکو» فرصتی را فراهم می آورد که به دیگران یادآوری کنیم که تقدس دین در حفظ کرامت انسان است و کرامت انسان در حفظ حرمت و حریم انسانی است. این همان امر مقدسی است که در باور آحاد مردم می‌تواند جوانه بزند و به بالندگی برسد و به همراه خود رشد و شکوفایی اندیشه و دانش بشری را ایجاد کند. قطعا نشر کتاب و کتابخانه در شکل‌دهی به این امر می‌تواند موثر باشد. اکو فرهنگی این رسالت را بر عهده دارد که هم موجب تقریب اندیشه‌ها و هم موجب حفظ، حراست و صیانت از فرهنگ جوامع شود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی همچنین گفت: در این میان نهاد کتابخانه و در راس آن، کتابخانه‌های ملی، از این قابلیت برخوردار است که همچون پلی ارتباطی بین جوامع و فرهنگهای مختلف، ایفای نقش کند. کتابخانه های ملی می توانند با تبادل و اشتراک منابع با یکدیگر، به شناخت مردم کشورهای منطقه از یکدیگر یاری رسانند. برگزاری انواع کارگاه های آموزشی، نمایشگاه های کتاب، عکس، نسخ خطی و نظایر آن، از دیگر روش های افزایش شناخت و تفاهم میان ملت هاست. انتقال تجربیات ارزشمند در هر یک از کشورها در حوزه های دانشگاهی، کتابخانه های عمومی، مدارس و خدمات کتابخانه ای برای گروه های خاص (نظیر معلولان و نابینایان) از دیگر زمینه های همکاری است.

متن کامل سخنان بروجردی در این نشست به این شرح است:

به نام خداوند  جان و جهان

خانمها، آقایان؛

با سلام و ادب و احترام

آغاز چهارمین اجلاس روسای کتابخانه های ملی عضو اکو را گرامی می داریم. با این امید که تلاشمان بتواند نسلهای آینده را از تصمیمات خردمندانه این جمع بهره مند سازد.

امروز گرد هم آمده ایم تا با ترسیم اهداف و چشم اندازهای روشن برای نسلی که تشنه دریافت حقیقت است پنجره ای به سوی حقیقت باز کنیم و با حراست از ذخایر علمی و اندوخته های میراثی و آموزه های اندیشمندان و دانشمندانی که با اندیشه های بزرگ خویش به دنبال نجات بشر از جهل و دستیابی آنها به زندگی بهتر بوده اند،  راه را برای دستیابی به حوزه های ناشناخته و پنهان اندیشه انسان هموار کنیم.

طبعا تعامل بین فرهنگی و ارتباطات علمی در قالب « اکو» کمکی است به دانش افزایی و توسعه علم و معرفت، زیرا کشورهای حوزه اکو از اشتراکات فرهنگی و معنوی فراوانی برخوردارند که ریشه در تاریخی چند هزارساله دارد. بخش مهمی از این منطقه به انواع مختلفی از زبان ترکی صحبت می کنند و بخش مهمی دیگر میراث دار زبان فارسی هستند. آن بخشی هم که زبان مشترک ندارند، باورهای مشترک دارند و سبک زندگی مشترک را تجربه می کنند.

 دین اسلام در همه این کشورها دین اکثریت مردم است و چهره های فرهنگی و ادبی متعددی هستند که در نواحی گوناگون این منطقه وسیع مورد احترام و علاقه مردم و فرهنگ‌دوستان قرار دارند.

امروز فرهنگ‌دوستان و نویسندگان در سراسر این منطقه از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب آن، خود را آشنا با رودکی، مولوی، سعدی، نظامی، مختومقلی، امیرعلیشیر نوایی، خواجه احمد یسویی و اقبال لاهوری می دانند و به آنها افتخار می کنند.

شکل گیری فعالیت های فرهنگی در قالب سازمانی منطقه ای فرصتی را ایجاد کرده است که ماندگاری فرهنگ را به همراه داشته باشد و می تواند در آینده از دامنه وسیع تری برخوردار شود. نقش اکو در ماندگاری فرهنگی ملتهای منطقه مسئولیت امروز ما را افزون می کند که راه را برای گفت‌وگوی بیشتر بین فرهنگی باز کنیم.

از هنگامی که به پیشنهاد رییس جمهور وقت ایران، درسال ۲۰۰۱ از جانب سازمان ملل متحد آن سال به عنوان سال گفت و گوی تمدن ها نام گذاری شد، ۱۷ سال می گذرد. آن چه در این سالها رخ داد، تاکیدی بر این واقعیت بود که گفت و گو میان فرهنگ ها و تمدن ها امروز از هر زمان دیگری واجب تر است. همچنانکه رئیس جمهور محترم ایران اسلامی در اجلاس 2013 بر جهان علیه خشونت و افراطی گری تاکید فرمودند، بنابراین اتفاقات پیش آمده در این سالها از جمله رشد افراط گرایی و بروز جنگهای ویرانگر در منطقه و دیگر مناطق جهان، لزوم توجه هر چه بیشتر به فرهنگ و تعاملات فرهنگی را خاطرنشان می کند.

آنچه در آموزه های  ادیان اسلامی به ویژه اسلام و مسیحیت وجود دارد نقش فهم صحیح و منطبق با ذات انسانی است و کدام فطرت و ذات است که طالب جنگ و خونریزی باشد؟ فطرت پاک انسانی رحمت، دوستی و عطوفت را طلب می کند؛ این همان آموزه دینی است که می فرماید «دوست بدار برای دیگران آنچه که برای خود دوست می داری»، امر مقدسی است که باید محترم شمرده شود. بنابراین کسانی که با استفاده از جهل بشری تقدس را در خشونت و جنگ طلبی معنی می کنند، قطعا ذات دین را به خوبی درک نکرده اند.

اجماع دیدگاه های کشورهای عضو« اکو» فرصتی را فراهم می آورد که به دیگران یادآوری کنیم که تقدس دین در حفظ کرامت انسان است و کرامت انسان در حفظ حرمت و حریم انسانی است. این همان امر مقدسی است که در باور آحاد مردم می تواند جوانه بزند و به بالندگی برسد و به همراه خود رشد و شکوفایی اندیشه و دانش بشری را ایجاد کند. قطعا نشر کتاب و کتابخانه در شکل دهی به این امر می تواند موثر باشد. اکوی فرهنگی این رسالت را بر عهده دارد که هم موجب تقریب اندیشه ها و هم موجب حفظ، حراست و صیانت از فرهنگ جوامع شود.

بنابراین مسئولیت این جمع بسیار بزرگ است تا در دنیای توسعه ارتباطات از گسست فرهنگها جلوگیری کرده و ارزشهای جوامع را مورد حمایت و حراست قرار دهد. در عین حالیکه تعاملات فرهنگی را ایجاد کند تا علم، اندیشه و دانش بتواند در خدمت انسانها قرار گیرد.

در این میان نهاد کتابخانه و در راس آن، کتابخانه های ملی، از این قابلیت برخوردار است که همچون پلی ارتباطی بین جوامع و فرهنگهای مختلف، ایفای نقش کند. کتابخانه های ملی   می توانند با تبادل و اشتراک منابع با یکدیگر، به شناخت مردم کشورهای منطقه از یکدیگر یاری رسانند. برگزاری انواع کارگاه های آموزشی، نمایشگاه های کتاب، عکس، نسخ خطی و نظایر آن، از دیگر روش های افزایش شناخت و تفاهم میان ملت هاست. انتقال تجربیات ارزشمند در هر یک از کشورها در حوزه های دانشگاهی، کتابخانه های عمومی، مدارس و خدمات کتابخانه ای برای گروه های خاص (نظیر معلولان و نابینایان) از دیگر زمینه های همکاری است.

نکته مهم دیگر، می تواند اهداف فرامنطقه ای نشست باشد. کتابخانه های ملی اکو باید بکوشند با بهره گیری از چشم اندازهای میراث غنی و مشترک خود، چهره ای جدید و همسو با فرهنگ جهانی و سازمان های بین المللی ارائه کنند. حضور پررنگ تر و موثرتر در مجامعی چون «یونسکو» و «ایفلا» می تواند به این هدف، کمک شایانی کند.

کلام آخر ، تاکید مجددی است بر اهمیت کتابخانه های ملی در گردآوری، حفظ و اشاعه دانش و فرهنگ همه ملت ها و این موضوع هنگامی که در محدوده جغرافیایی چون اکو با سابقه تمدنی چندهزارساله طرح می‌شود، وظیفه ما را بیش از پیش سنگین تر می سازد.

بروجردی در بدو ورود مورد استقبال مسئولان عالی فرهنگی کشور تاجیکستان از جمله وزیر فرهنگ و رئیس کتابخانه ملی این کشور قرار گرفت.