در ارزیابی پخش بینالمللی سینمای ایران
اظهارات صریح این ۷ نفر / «هیچ نقطه‌ای از جهان اینگونه نیست»
محمد اطبایی گفت: حوزه پخش بین الملل دچار به هم ریختگی عجیبی شده است؛ تولید در سینمای ما افزایش پیدا کرده و همه فیلمسازان مشتاق هستند که آثارشان در عرصه‌های بین المللی به نمایش در بیاید و به فروش برسد ولی واقعیت این است که در هیچ نقطه‌ای از جهان اینگونه نیست که تمام تولیدات به خارج از کشور ارسال شوند.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، دیدار با فعالان عرضه و پخش بینالمللی سینمای ایران، یکی از برنامه‌های عصر 22 آذرماه در بازار فیلم مستند یازدهمین دوره جشنواره بینالمللی سینماحقیقت بود که با حضور تعدادی از فعالان این حوزه و فیلمسازان برگزار شد.
در این نشست که در پردیس سینمایی «چارسو »برگزار شد، جمعی از فعالان عرضه و پخش بینالمللی سینمای ایران از جمله محمد اطبایی، مریم نقیبی، ستار چمنی‌گل، الهه نوبخت، علیرضا شاهرخی، محمد فهیمی و علی قاسمی حضور داشتند.
امیدواری برای ایجاد یک صنف
در ابتدای نشست محمد اطبایی پخش‌کننده بینالمللی سینمای ایران درباره وضعیت فعالان حوزه پخش گفت: حدود 5 ماه است که تشکلی را تحت عنوان "فعالان حوزه عرضه و پخش بین المللی سینمای ایران" ایجاد کردیم که تحت مدیریت و حمایت خانه سینما چندین جلسه هم برگزار شده است و در نهایت امیدواریم به زودی به ایجاد یک صنف برسیم.
او ادامه داد: بحث اصلی ما این است که بگوییم چنین تشکلی شکل گرفته تا بیشتر دیده شود چون این بخش جز بخش‌های مظلوم سینما است. این تشکل از حدود 10 نفر، شرکت حقیقی و حقوقی در بخش خصوصی و مدیران امور بین المللی چند نهاد دولتی همچون بنیاد سینمایی فارابی، سازمان سینمایی سوره، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، صدا و سیما و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و انجمن سینمای جوانان تشکیل شده است.
حوزه پخش بین‌الملل دچار به هم ریختگی عجیبی شده است
این پخش‌کننده بینالمللی سینمای ایران با اشاره به اتفاقات ناخوشایندی که به تازگی در این حوزه افتاده است، اظهار کرد: بحث اصلی این است که حوزه پخش بین الملل دچار به هم ریختگی عجیبی شده است. تولید در سینمای ما در گونه‌های مختلف افزایش پیدا کرده و فیلمسازان هم مشتاق هستند که آثارشان در عرصه‌های بین المللی به نمایش در بیاید و به فروش برسد. ولی واقعیت این است که در هیچ نقطه‌ای از جهان اینگونه نیست که تمام تولیدات سینمایی یک کشور به خارج از کشور ارسال شود؛ ما حتی زمانی که از تعبیر "سینمای ملی" یک کشور استفاده می‌کنیم با حداکثر 20 درصد از تولیدات آن را تعریف می‌کنیم و حتی بالیوود و هالیوود هم همینطور است اما همچنان این شوق و علاقه در ایرانیان وجود دارد که همه آثار سینمایی که می‌سازند به جشنواره‌های جهانی ارسال شود. در کل، کشورهای دارای صنعت سینما هم به اندازه کافی عامل پخش بین المللی ندارند و کلا این وجه عنصری کم یاب است.
حضور در عرصه‌ی جهانی،راهکار و شیوه حرفهای می‌طلبد
وی خطاب به فیلمسازان حاضر در نشست گفت:در چند ماه اخیر بلبشویی ایجاد شده است بنابراین می‌خواهیم اطلاع رسانی کنیم که شما فیلمسازان اگر می‌خواهید، فیلم‌تان در جشنواره‌های جهانی حضور داشته باشد حق شماست ولی این حضور، راهکار و شیوه حرفهای می‌طلبد. در وهله اول یک فیلم باید پخش کننده بین المللی داشته باشد بنابراین نمی‌تواند توسط کسانی که فاقد تخصص هستند به جشنواره‌های جهانی ارسال شود. برای هر فیلمی باید طراحی داشت چون با توجه به کیفیت و بازار و نوع فیلم استراتژی تعریف می‌شود و اینگونه نیست که با تبدیل کردن آن به یک لینک بتوانید تمام کارها را انجام دهید.
اعلام خطر نسبت به برخی جشنواره‌های مجازی
اطبایی همچنین گفت: ایجاد فضاهایی مثل جشنواره‌های مجازی که برای هر فیلم حق ثبت نام دریافت می‌کند در ایران زیاد شده است. ما با انجام یک محاسبه ساده متوجه شدیم که برای جشنواره‌ای که وجود حقیقی ندارد و همه چیز آن مجازی است بین 5 تا 10 هزار دلار درآمد کسب می‌کنند و با اسامی دروغین و اسم‌های عجیب و غریب حتی جوایز هم برای آن تدارک می‌بینند. آنها حد و مرز را کنار گذاشتند بنابراین در این وضعیت ما هم نسبت به آنها اعلام خطر می‌کنیم. به نظر می‌آید که هیچ مسئولی هم نیست که به آن رسیدگی کند و ما اطلاع رسانی کردیم ولی برخوردی با آنها نمی‌شود و با کمال اعتماد به نفس کارشان را ادامه می‌دهند.
تفاوت یک پخش‌کننده با دلال
او با تاکید بر اینکه "با انتخاب یک پخش کننده بینالمللی، فیلم سرنوشت بهتری در مجامع جهانی پیدا می‌کند"، خاطرنشان کرد: برای یک فیلم باید استراتژی طراحی شود. جشنواره‌ها پنجره‌ای هستند برای اینکه بتوانیم فیلم را بفروشیم. در این مسیر الزاماتی وجود دارد و نکته این است که ظرفیت کاری ما نیز محدود است در عین حال که تولیدات زیاد هستند. هر جشنواره‌ای الزاماتی دارد مثلا جشنواره‌ای برای فیلم کوتاه است یا جشنواره‌ای دیگر فقط فیلمهایی را می‌پذیرد که اکران اولشان باشد و نباید در جشنواره دیگری به نمایش درآمده باشد، کسی که کار عرضه بینالمللی یک فیلم را انجام می‌دهد باید به این نکات ساده توجه کند و تفاوت یک پخش کننده با دلال همین است.
نکته دیگر این است که درست نیست، فیلم ساز به صورت مستقیم با دبیر جشنواره‌ها صحبت کند و ببیند فیلمش را به آنها بدهد یا نه! متاسفانه عمر این فیلمهای این چنینی هم برای حضور در جشنواره کوتاه‌ها است.
پخش‌کننده حرفهای در وهله اول هیچ قیمتی نمی‌دهد
اطبایی که در بخشی از این نشست از سوی یکی از فیلمسازان حاضر مورد پرسش قرار گرفت که هزینه‌ی پخش‌بین‌المللی یک فیلم کوتاه و مستند چقدر است،پاسخ داد: نقطه تفاوت یک پخش‌کننده حرفهای با دلالان این حوزه این است که پخش کننده در وهله اول هیچ قیمتی نمی‌دهد و اول فیلم را می‌بیند و اگر پسندید قرارداد می‌ببند که در قرارداد هم زمان مشخص خواهد شد و هم بحث هزینه‌ها مطرح می‌شود. درصدی هم که برای پخش کننده اختصاص داده می‌شود، به خیلی از موارد بستگی دارد.
او درباره شبکه‌های تلوزیونی و وضعیت خرید فیلمها گفت: شبکه‌های تلویزیونی هم هر کدام سیاست خاص خودشان و قوانین خاص خودشان را دارند و خرید فیلمها یکی از راه‌های تامین برنامه است. بعضی شبکه‌ها اصلا خرید ندارند بلکه تولید مشترک دارند و یا خودشان گروهی را می‌فرستند و فیلم می‌سازند و گاهی هم فیلمی را پیش خرید می‌کنند. یک جایی مثل کشورهای اروپایی مثلا الزام دارند فقط فیلمهای اروپایی بخرند و به همین ترتیب هم رقابت بسیار زیاد است.
وی خاطرنشان کرد: ما بحث روابط بینالمللی و تحریم را هم داریم که در این حوزه تاثیر بسیار زیادی گذاشته است. فقط بحث دریافت پول و ارسال آن را دچار مشکل نکرده است بلکه بعضی شرکتها می‌گویند ما می‌ترسیم از یک شرکت ایرانی فیلم بخریم زیرا ممکن است جریمه‌ای از آمریکا برای ما صادر شود. اینکه 50 سال است در شبکه RAI هیچ فیلم ایرانی نمایش داده نشده است به این دلیل است که اصلا خرید فیلمی ندارد.
این پخش‌کننده اضافه کرد: ما تولیدات‌مان تنوع کمی دارد و در بازار دنیا باید فیلم ویژگی داشته باشد چه در زبان و موضوع و چه در ساخت و فنی و گرنه شانسی برای حضور ندارد. "مستند خلاقه" باید تولید شود پس ما باید به کیفیت تولیدات خودمان هم توجه کنیم و همه مسائل را تقصیر پخش‌کننده نیندازیم.
او خطاب به فیلمسازان حاضر گفت: زبان و فکرتان باید محلی باشد ولی به مخاطب بین المللی فکر کنید. خیلی از موضوعات بسیار خوب است ولی به درستی به آن پرداخته نمی‌شود. ما 100 فیلم در سال تولید می‌کنیم که 70 تای آنها موضوعاتی شبیه هم دارند بنابراین اگر به بازار جهانی فکر می‌کنید، اول به کیفیت ساخت فیلم توجه کنید.
اطبایی در پایان صحبتهایش بیان کرد: یکی از مشکلات ما بحث اینترنت و سرعت آن است و بحث دیگر فیلتر بودن بعضی سایت‌های جشنواره‌های دنیا که واقعا نمی‌دانیم به چه علت این اتفاق افتاده است.
عدم آگاهی فیلمسازان درباره پخش
مریم نقیبی مسئول بخش بین الملل سوره سینما هم در این نشست که در حاشیه‌ی جشنواره‌ی فیلم حقیقت برگزار شد، در ابتدای صحبتهایش گفت: اتفاقات اخیر و مسایلی که برای پخش بینالمللی فیلم های کوتاه و مستند پیش آمد و برخی از دوستان به خاطر ناآشنایی با این بخش، دچار مشکلاتی شده بودند ما را بر آن داشت تا در اولین گردهمایی برای پخش کنندگان بینالمللی حضور پیدا کنیم. متاسفانه آگاهی فیلمسازان راجع به پخش بسیار کم است و اکثرا فکر می‌کنند،ارسال فیلم به جشنواره‌ها کافی است.
او با بیان اینکه "اشکال بزرگ در پخش در قسمت فروش و بازار فیلم است" اظهار کرد: این کم کاری به خاطر بچه ها نیست بلکه پشتیبانی بسیار کم است. ما پخش‌های متنوع داریم ولی اتفاق کمتری که تا کنون رخ داده است این است که ما در یک حجمی کمی می‌توانیم کار کنیم، باید مخاطب را به خرید فیلم ایرانی عادت بدهیم. ما قدرتمان در فیلم کوتاه و مستند بسیار بهتر از فیلم بلند است. مطلب اصلی این است که تلاش دو جانبه است و برای به روز شدن باید تلاش کرد. نباید ببینیم که جشنواره‌ها چه می‌خواهند بلکه فیلمساز باید حرف خودش را بزند و فیلم درست مثل یک نقاشی است.
وی اضافه کرد: خیلی از مستندهای ما را نمی‌توان بیشتر از 30 دقیقه دنبال کرد چون پرداخت‌هایشان خوب نیست. بازار یعنی جذب مخاطب و کسی که بخواهد برای آن پول بدهد. این روند باید گسترش پیدا کند و با المان‌های دنیا تطبیق داده شود.
حواستان به دلال‌ها باشد
او با اشاره به تلاشی که برای تشکل صنفی پخش‌کنندگان بینالمللی سینمای ایران انجام می‌دهند، ادامه داد: ما دیدیم، اتفاقاتی در زمینه پخش بینالمللی در حال افتادن است که تخلف است. این که کسی تجارت درستی را انجام بدهد مشکلی نیست ولی حواستان به دلالان باشد.
نقیبی در ادامه صحبتهایش افزود: شما قبل از تولید فیلم باید به پخش کننده فکر کنید زیرا بعد از اینکه فیلم تولید و بسته شد دیگر کاری نمی‌توان انجام داد. وقتی شما می‌خواهید نتیجه حرفهای بگیرید، باید کار حرفهای انجام دهید تا سیستم فنی و تکنیکی درستی را انتخاب کنید.
این پخش‌کننده با اشاره به اینکه "ما بر اساس درخواست کشورها فیلمی که داشته باشیم را ارسال می‌کنیم" بیان کرد: ما از کارگردان فرمت و مسائل فنی را می‌پرسیم ولی او می‌گوید مثلا این ویژگی فنی را ندارد و آن شرکت خریدار هم می‌گوید چند سال است که ما دیگر در فلان فرمت کار نمی‌کنیم و قدیمی شده است!
فیلمساز این نکات را نمی‌داند بنابراین خودتان در تولید باید سطح کیفیت را رعایت کنید. اینها در تولید باید اتفاق بیافتد نه در پخش. در هر جشنواره استانداردهای زمانی متفاوت است، خیلی از فیلمها گزافه گویی دارد و می‌تواند کوتاه تر بشود. مساله این است که شما در چقدر زمان می‌توانید هدف‌تان را بیان کنید.
او ادامه داد: تصویر در فیلم مستند بسیار مهم است ولی ما دائم می‌خواهیم از دیالوگ برای انتقال مفهوم استفاده کنیم و نه تصویر. این که ما مجبور باشیم به زیر نویس آوردن‌های زیاد روی بیاوریم، اصلا مطلوب نیست. ما در تولید مستند خوب، کم کار کرده‌ایم.
الهه نوبخت که مدیریت مجموعه پخش فیلم "الی ایماژ" را بر عهده دارد، با اشاره به اینکه هم پخش کنندگان و هم فیلمسازان دغدغه سینما دارند و هر دو برایشان این حوزه جذاب است، بیان کرد: مشکل امروزه ما آگاهی پایین فیلمسازان از وضعیت پخش فیلم است. فیلمساز باید در ابتدا بداند که پخش بین الملل چیست و آیا فقط کسی که زبان بلد باشد می‌تواند کار کند؟ آیا فقط به یمن حضور تکنولوژی و تبلیغات من یک پخش کننده‌ام؟ و توانایی شناسایی فستیوال‌ها و ژانر فیلمها را دارم؟ پخش کننده خلاصه نمی‌شود به کسی که فقط زبان بلد باشد و فیلم را بشناسد بلکه مجموعه ای از این دو، همراه با تجربه است.
وی در ادامه بیان کرد: با توجه به قانون خانه سینما زیر 30 نفر نمی‌توان صنف تشکیل داد و من هم بعید می‌دانم تا دو سال دیگر هم تعداد پخش کننده حرفهای به 30 نفر برسد بنابر این چون تعداد ما کم است، به راحتی می‌توان اطلاعات و سابقه ما را از رسانه ها به دست آورد. شرکت در جشنواره‌های بزرگ دنیا مثل کن برای ما اصلا فرش قرمز نیست، آنجا کار است و تجارت است.
نوبخت خاطرنشان کرد: ارتباطات هر یک از ما پخش کننده‌ها با فستیوال‌های دنیا متفاوت است و همچنین سلایق مختلفی در انتخاب فیلم داریم، بنابر این هر کدام فیلمی را انتخاب می‌کنیم که متناسب با ارتباطاتمان است.
بودن در هر فستیوالی رزومه نیست
این پخش کننده خصوصی اضافه کرد: فستیوال‌هایی که هر روز تعدادشان زیاد می‌شود، همه شان اعتبار ندارند و گاهی فیلمسازان فقط برای این شرکت می‌کنند که بتواند برای فیلم بعدی‌شان سرمایه‌گذار جذب کنند و بگویند من در این تعداد جشنواره حضور داشتم. بودن در هر فستیوال در بخش بین الملل و کار با آنها، رزومه نیست. بعضی فستیوال ها فقط دنبال تجارت هستند بنابراین باید حواسمان باشد.
علی قاسمی دیگر پخش‌کننده بینالمللی هم اظهار کرد: هدف از پخش یک فیلم در جشنواره‌ها فروش آن است. اگر فیلمی در جشنواره هم شرکت می‌کند برای رسیدن به فروش و پیدا کردن بازار و دیده شدن است که باید این کار به صورت تخصصی صورت بگیرد.
وی با اشاره به اینکه "داشتن یک پخش کننده می‌تواند اتفاقات بهتری را یک فیلم رقم بزند"، گفت: بعضی می‌گویند من فیلمم را بدون پخش کننده به جشنواره‌ها فرستادم و مشکلی نبود در پاسخ باید گفت که اگر فیلم با پخش کننده می‌رفت حتما اتفاقات بهتری برایش می‌افتاد. پخش بینالمللی یک فیلم یک فعالیت تجربی است و یک پخش‌کننده با افرادی که در جشنواره حضور دارند رابطه دارد بنابراین بهتر است به پخش کننده‌های حرفهای اعتماد کنیم.
این پخش کننده افزود: شرکت در جشنوارها لزوما دلیلی بر فروش فیلم نیست. مثل فیلم «پرویز» که پخش کننده‌اش در فرانسه است و در حدود 40 جشنواره شرکت کرد و جایزه گرفت ولی هیچ جا فروش نکرد. بعضی فیلمها هم ممکن است اصلا به جشنواره نروند ولی به راحتی فروش می‌روند. نکته اینجاست که الان فقط سینمای ایران نیست که فروش ندارد و خیلی از جاها هستند که سینما دارند ولی فروش فیلم ندارند. مساله فروش فیلم برای خیلی از کشورهای دنیا سخت است. الان همه دنبال فیلمهای آمریکایی هستند بنابراین کم کاری نشده است و برای فروش فقط شانس ما در تلویزیون‌ها است که آن هم کار سختی است.
در ادامه علیرضا شاهرخی فعال پخش از صداو سیما با تاکید بر اهمیت در اولین حضور، بیان کرد: باید به اولین حضور در جشنواره‌ها دقت شود و نباید فیلم را برای هر جشنواره‌ای ارسال کرد و باید به ژانر فیلم توجه کرد. باید دید آیا فیلم قابل ارائه هست و آیا تماشاگری برای این فیلم وجود دارد. باید روی ساخته‌های خودمان دقت کنیم و بعد برسیم به اینکه پخش کننده پیدا کنیم.
محمد فهیمی مدیر پخش بین‌الملل انجمن سینمای جوان درباره نحوه داوری‌ها گفت: این فرصت را داشتم که در کنار داوران باشم و دیدم که آنها یک فیلم را تا آخر نمی‌بینند و بنابراین باید اعتماد کنید به سلیقه و تخصص پخش‌کننده‌ها که خود را ارتقا بدهیم و سلایق جشنواره‌ها را پیدا کنیم. همچنین فیلمساز باید انتقاد پذیر باشد و صحبت‌ها را بپذیرد و همچنین از گزافه‌گویی در فیلم ها بپرهیزد زیرا که بارها پیش آمده داوری به خاطر شروع یا پایان یک فیلم و طولانی بودن، آن را نپذیرفته است.
ستار چمنی گل هم به اهمیت پخش کننده اشاره کرد و گفت: باید به زیر نویس فیلمها توجه کرد. شبکه‌هایی که فیلمهایی را خریداری می‌کنند بر اساس جدول زمانی که در اختیار دارند، این کار را می‌کنند. گاهی بعضی فیلمسازان اصرار بر ارسال فیلم دارند. در حالی که پخش کننده رضایت چنین کاری را ندارد. فیلمسازی می‌آید و می‌گوید همه هزینه‌اش را خودش می‌دهد و بعد از ارسال به جشنوارها اتفاقی برای آن نمی‌افتد و در نهایت از پخش‌کننده گله‌مند می‌شود. این درحالی است که خیلی از فیلمسازان بزرگ دنیا هستند که برای حضور در جشنواره‌ها خودشان اقدام نمی‌کنند و پخش کننده پشت آنها است. مگر پُر کردن یک فرم چقدر کار می‌برد ولی نکته اینجاست که با این شیوه نشان می‌دهید، این فیلم خوبی بوده که یک کمپانی پشت آن است.
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی